Бу күннэргэ СӨ үөрэҕин үлэһиттэрин тохсунньутааҕы мунньахтара буолан ааста. Тэрээһин чэрчитинэн Чапаево сэлиэнньэтигэр (Хаҥалас) Наука Аччыгый академиятыгар форсайт-сессия, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Дьячковскайы кытта көрсүһүү, араас сэминээр-мунньахтар, биир сыллаах үлэ отчуота, о.д.а. тэрээһиннэр ыытылыннылар.
edersaas.ru
Үс түгэн
Бастатан туран, бу мунньахха үөрэх хаачыстыбатыгар улахан болҕомто уурулунна. Иккиһинэн, үөрэх, профессиональнай үөрэх уонна наука министиэристибэлэрин былырыын холбообут буолан, быйыл аан маҥнайгытын биир уопсай отчуот таҕыста. Үсүһүнэн, отчуот дакылаат быһыытынан буолбакка, оскуола иннинээҕи үөрэхтээһинтэн саҕалаан, наукаҕа тиийэ тус-туспа салааларынан слайдынан көрдөрүү быһыытынан ааста.
Отчуоттан бэлиэтээһиннэр
Уопсайа түөрт уонча слайды көрдөрдүлэр быһыылаах. Хас биирдии салаа сыыппаратын эридьиэстиир наадата суох курдук көрөбүн. Онон кыһалҕалаах түгэннэрин ойуччу тутан бэлиэтиэм. СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Владимир Егоров иһитиннэрбитинэн, ааспыт сылга, уопсайа, 27 уһуйаан, 9 оскуола үлэҕэ киирбит. Өскөтүн, 3-7 диэри саастаах оҕолор, сүнньүнэн, уһуйаанынан хабыллыбыт эбит буоллахтарына, билигин 2 ыйдарыттан 3-гэр диэри саастаах кырачааннары хааччыйыы соруга турар эбит. Оттон оскуола үөрэнээччилэрин 2025 сылга диэри барыларын биир симиэнэҕэ көһөрүү үлэтэ былааннаахтык барар. Былырыын саҥа оскуолалары тутуунан — 1653 саҥа, өрөмүөнүнэн, уларытан оҥоруунан 804 эбии миэстэни таһаарбыттар.
Балачча киэҥник миниистир Биир кэлим эксээмэн көрдөрүүтүгэр тохтоото. Онно этиллибитинэн, иллэрээ сыллааҕыны кытта тэҥнээн көрдөххө, былырыын нуучча тылыгар иннибит диэки сыҕарыйыы баара бэлиэтэнэр. Ол эрээри, Арассыыйа орто көрдөрүүтүттэн 6,5 баалынан хаалан иһэр эбиппит. Оттон профильнай таһымнаах математикаҕа ааспыт сылга холоотоххо кыра намтааһын, математика (базовай) 1 баалынан эбиллии баара көстөр. Сүнньүнэн куһаҕана суох көрдөрүү. Ол оннугар химияҕа уонна биологияҕа таҥнары түспүппүт. “Биир кэлим эксээмэҥҥэ биһиги көрдөрүүбүт Арассыыйа көрдөрүүтүнээҕэр намыһах. Миигин өссө англия тылыгар эксээмэн долгутар. Ол эрээри, биһиги ылар миэрэлэрбит туһалаах буолалларыгар эрэнэбит”, — диэн эттэ миниистир. Ити да буоллар, аттестат ылбатах оҕо ахсаана сыллата аҕыйаан иһэрин эттэ.
Орто анал үөрэх тэрилтэлэрин букатын саҥалыы хараҕынан көрөн, сорох үөрэхтэри сарбыйан, көҕүрэтэн, былырыыҥҥыттан саҥа миэстэлэри таһааран эрэллэр.
СӨ Наукаларын академията балай да үлэни ыыппыта көстөр. Ил Дархан эдэр учуонайдарга Грана 300 тыһ. солк. диэри үрдээбит эрээри, отчуот сыыппараларыттан көрдөххө итиэннэ миниистир даҕаны бэлиэтээбитинэн, научнай үлэлэр бэчээккэ тахсыылара сыллата аччыы турар эбит.
Инники былаан
Уһуйааннарга, оскуолаларга саҥа, эбии миэстэлэри таһаарыыны сэргэ, үөрэх тэрилтэлэрин муниципальнай бас билииттэн региональнайга көһөрөр сорук турар. Ону тэҥэ “Ил Дархан” оскуолалар ситимнэрин, улуустарга “Кванториум” филиалларын арыйар былааннаахтарын иһитиннэрдэ. Каадыры бэлэмнээһин болҕомто киинигэр сылдьар.
Быйыл сайын Дьокуускайга норуоттар икки ардыларынааҕы Интеллектуальнай оонньуулар буолаары тураллар. Ити тэрээһин биирдиилээн талааннаах оҕону сайыннарыыга эрэ буолбакка, уопсай үөрэхтээһиҥҥэ инники хардыылыырга суолталаах буолуо диэн этэллэр. Чуолаан, омук тылын үөрэтиини тупсарыыга. Тоҕо диэтэххэ, омук тылын аҕыйах сылынан булгуччулаах эксээмэн быһыытынан киллэрэр туһунан толкуйдууллар. Онно олорон биэрбэт инниттэн, араас хайысхалаах үлэлэри ыыталлар.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru