Хайа да ыарыы, вирус сыстар, буулуур буоллаҕына, эйигиттэн ыйыппат. Эһээхэй да, эмэн да буол, иринньэх, кырдьаҕас диэн араарбат, син-биир охторор.
Олохпутугар күннэтэ көрсөр, ордук күһүн-саас сутуллар гириип эпидиэмийэтигэр үөрэнэн хаалан, улаханнык дьыалайдаабаппыт. «Оо, оҕом сыыһа, ОРВИлаабыт», — диэн ийэ «кыһыл оҕотун» суулуо, үллүйүө. «Бу да киһи, киэр бар, барыбытын сутуйаары гынныҥ. Ытырдан, хахсайан хааллаххыный»,— муннун уута субуруйа, сыыҥ-сыраан алла сылдьар киһиттэн наай гыннар түҥнэри хайыһабыт. Дьиэ иһинээҕилэр бары да бырдырҕаан, сөтөллөн, үксүгэр атахпытыгар тура сылдьан аһарынабыт. Араас кэмнэргэ ыарыыны утары быһыылаах, доруобуйабыт утарылаһар туруктаах буолан, «хаан-уруу» ыарыыбытын улаханнык кыһаллыбакка, бүтүн дойду үрдүнэн харантыыннаан саһан-бүгэн олорбокко, аһарынан-оһорунан сылдьаахтаатахпыт.
Ону баара, олорбуппут сыччах, төрдө-ууһа биллибэт, «кистэлэҥ» хоруона вирус эпидиэмийэ дуу, пандемия дуу эмискэ аан дойдуну саба халыйан, үрүҥ-хара диэн аахсыбакка, икки атахтааҕы, туора харахтааҕы барыбытын сутуйда. Ааспыт өттүгэр гирииптэн, сэбиргэхтэтэн өлүү-сүтүү да ханна барыай эрээри, ким да кыһаллыбата, «ыалдьан өлбүт» диэн буолара. Билигин ол хоруонаттан хас биир өлбүт киһи тутатына учуокка ылыллар, киэҥ билиигэ-истиигэ таһаарыллар. Анаан-минээн уопут оҥоһуллар, ол дьайыыта, түмүгэ биллэриллэр курдук. Быгыалаамаҥ-бычыахтаамаҥ диэн сэрэтии, куттааһын, дьону-норуоту саба баттааһын бэлиитикэтэ эбитэ дуу…
Батсаабы, социальнай ситимнэри ааҕа-бэрийэ олорон сүрдээҕин дьиксинэр, сэрэхэдийэр буолан бардым. Дьон-норуот ортотугар арахсыы, аймалҕан тахсаары гыммыт дуу, диэн. Хоруонаҕа хаптарбыт муҥнаахтары сутуйааччылар, ыарыыны тарҕатааччылар диэн, бэл, аймахтар ортолоругар абааһы көрүү, туората сатааһын тыына тэнийэн эрэр курдук. Ордук тыа сиригэр, дьоҕус дэриэбинэлэргэ, сэлиэнньэлэргэ итинниктэргэ үтүөрбүттэрин да кэннэ сыһыан тымныйбыта, аармыйаттан ыалдьан кэлбит эдэр биир дойдулаахтарын «ыалдьа-ыалдьа тоҕо кэллиҥ, барыбытын сутуйаары дуо? Дьиккэри ыт курдук ытан кэбиһиэххэ баара» дии көрсүбүттэрэ дьиксиннэриилээх. Куорат да сирдэргэ үлэлиир кэлэктииптэригэр туора көрүллэллэр, үлэлэриттэн уурайарга, бэл, олорор сирдэрин уларытарга, көһөргө күһэллээччилэр да бааллар. Ити барыта уопсастыба онто суох уустуктардаах олоҕор социальнай тыҥааһыннаах балаһыанньаны үөскэтэр.
Онто суох хамсык дьаҥар хаптаран эт-хаан, өй-санаа өттүнэн оҕустарбыт биир дойдулаахтарбыт муҥнаахтары «абааһылар курдук» туора көрүмүөҕүҥ, киһиэхэ киһилии, сиэрдээхтик сыһыаннаһыаҕыҥ диэн этэбин. Киһи-киһи доруобуйатын туруга, ыарыыга утарылаһар кыаҕа арааһынай. Ким эрэ туох да буолбат, туруктаһар, ким эрэ ыарыыга бэрт кэбэҕэстик сутуллар, хаптарар. Үйэтин тухары чөл олоҕу тутуспут, табаахтаабатах, арыгы диэни испэтэх 70-чатын чугаһатан эрэр үөлээнээҕим: «Тыыннаахпар испит арыгыбын мунньар киһи икки бытыылка буолара дуу, суоҕа дуу. Тоҕо мин бу маннык буоллум. Буор арыгыһыттар, бичтэр туох да буолбаттар…»,— диэн быар раага буолан, хом санаатын этэн бу дойдуттан бараахтаабыта… Онон, хоруоналаабыт эрэйдээхтэри буруйдуур, туоратар улахан алҕаһы, таҥараҕа аньыыны оҥоруу буолар…
edersaas.ru