Ыраах Байконурга оҕо сааһым аргыһын — дыыгыначчы үрдэриллибит футбол мээчигиттэн эрэ арыый обургу, антыанналара тыраадыһан тэйгэччи ыйанан турар бастакы Сир аргыһын — кэмигэр бүтүн аан дойдуну аймаабыт, сөхтөрбүт тимир саарыгы сэрэнэн-сэрэнэн даҕайан-имэрийэн ыллым: тыбыс-тымныы, ньып-ньылҕаархай.
Бу туран, киһи-хара буолан баччааҥҥа кэлиэхпэр, олоҕум суолугар умнуллубат өйдөбүлү хаалларбыт оҕо сааһым аргыстарын, убаастыыр-ытыктыыр аҕа дьоммун ахтан-санаан кэллим. Кинилэр билигин суохтар. Өлөөхтөөн, күн сириттэн сүтэн тураллар.
— Аҕаа, Бүөккээ, Миитээ, Сэмээн, көрөҕүт дуо? Бастакы Сир аргыһын — уот сулуһу оҥостон туран төһөлөөх астына: “Биһиги, сэбиэскэйдэр, эмиэрикэлэри куоттубут ээ!” — дэһэн күө-дьаа буолан, киэн тутта одуулаабыккытый! Оччолорго иннигитигэр-кэннигитигэр сырсыаккалаһар оҕолоргутуттан биирдэстэрэ, ол аргыскытын бу кэлэн илэ көрөбүн, тарбахпынан таарыйабын! — уйадыйан, уу-хаар баһан, кыатана сатыы турдум…
Табаарыспыныын, Өлөксөйдүүн, ол сыл “ньолубуой” кылааска киирэн, оскуола дьоно буолбуппут. Ити 1957 сыл алтынньы саҥатыгар этэ. Дэриэбинэҕэ күөстэнэр миискэ хаппаҕын курдук тэллэгэр хара араадьыйалаахтар: “Киэһээ бу бириэмэҕэ Сир аргыһын, устан ааһар сулуһу, халлааҥҥа кэтээн көрүөххүтүн сөп”, — диэн биллэриини истибиттэрэ.
Ол киэһээ киинэмэхээнньик Өкүлүүнэ Мартыынаба холкуостаах убайдарбытын Куурайы, Сулуһу, Эмэлдьээни, Хомунаары, Ньукулаҕы мөҥөн-этэн, эстэн биэрбэт киинэ мотуорун собуоттатан айманарын кэтэһэ таарыйа, самнархай кулууппут таһыгар көтөн ааһыахтаах Сир аргыһын көрөөрү оҕонньордуун-оҕолуун халлааны кэтээтибит. Ким урут көрөр эбит, диэн кырдьаҕастар көх-нэм буолаллар.
— Нохолоор, сытыы харахтаах дьон, кытаатыҥ! — биригэдьиирбит Сиипсэп Миитээ өрө хантайан туран симириктиир.
— Бу киһи, дьэ, урут көрөрө буолуо, чынайбыта сүрдээх, — арыый эдэрчилэрин, суотчут Бөтүрүөп Сэмэни хаадьылаан, кыладыапсык-саппараапсык Кэриэй Ыстапаан сулламмыт титирик курдук чуохаллан, бэргэһэтин сыҥаахтара таллаһаллар.
— Һуу! Ити ааһан эрэр, көрүҥ-көрүҥ! — аҕам, Уйбаачаан, биирдэ аймана түһэр.
— Ханна-ханна, хайа сулус диэкиний? — үөмэхтэһии, олоотоһуу бөҕө.
— Оол-оол, Үргэл суолун туора-быһа ааста!
— Э ээ, быыкаайкаан чолбон сыыһа эбит. Тугун түргэнэй!
— Харахтаахпыт Уйбаачаан буолан биэрдэ, һэ-һэ… — Добдур Бүөккэ соодьоллон туран күлэр. Хараҕынан саамай мөлтөхтөрө, аҕам, кый үөһээнэн ааһан иһэр туочука саҕа сулуһу ким-хайа иннинэ булан таба көрбүтүн күн бүгүҥҥээҥҥэ диэри сөҕө, муодаргыы саныыбын.
— Оол-оол, Мартыын дьиэтин үрдүгэр тиийдэ! — аҕам айманара, табаҕын уота кыламныыра, ачыкытын тааһа килбэҥниирэ бу баарга дылы.
Күһүҥҥү хараҥа халлааҥҥа тыбыс-тымныынан чыпчыҥныыр бачымах сулустар быыстарынан тырымныы тыгар “тыыннаах сулус” устан ааһарын, харахпыт ууланан сүтэрэн кэбиһэ-кэбиһэ, симэлийэн көстүбэт буолуор диэри өрө мыҥаан батыһа көрөн, сөҕө-махтайа, аймана турдубут…