Быданнааҕыта, уон биэстээх-алталаах бэдиктэр этибит, өй-мэйии мааны, саҥа-иҥэ салаҥ, бэл, учууталлар эппиэттэтэ ыҥыран баран, “түксү” диэн бэйэлэрэ тохтотор киһилэриниин – табаарыспыныын Вася-Василектуун сааскы хараан киэһээ ходуһа устун айманан, күлсэн-салсан кустуу дурдабытыгар киирэн иһэбит. Кус киириитэ боруҥуйга субу-субу намыһах соҕуһунан үөрдэр сирилэһэн-куһугураһан ааһаллар, кынаттарын салгына сирэйбитигэр биллэргэ дылы.
Арай “Трруу-уу! Трруу-уу!” туруктааһыны истээт, тохтуу биэрэн хантас гыммыппыт, үрдүбүтүнэн үс туруйа биир сиргэ эрийэ көтөн үөһээ ытта сатыыллар эбит. Сүдү көтөрдөрү өрө мыҥаан аппаһан турдахпытына, Вася-Василегум сүүһүттэн туох эрэ хара тыастаахтык “тос!” гынан туора ыстанна. Киһим соһуйан: “Һок!” – диэбитинэн олоро биэрдэ, – туох ааттааҕый, хата айахпар түспэтэ”, – дии-дии харбаан ылбыта кыбыс-кытаанах туруйа сааҕа буолан хаалла!
– Дьэ доор, арай ынахтар көтөр буоллуннар, уой-дыы, бүтүннүү ынах сааҕынан бүрүллүөм этэ! – Василекпунаан “уой-дыы!” дэһэ-дэһэ “ха-ха-хаа!”, “һа-һа-һаах!” бөҕөнү түһэрэн адреналин бөҕөнү иҥэриммиппит баара. Бу быданнааҕы түгэнтэн сиэттэрэн, санаабар тута сылдьыбыт бүтүн Арассыыйа таһымнаах балбаах туһунан мөккүөрдээх сокуону өйдөөн кэллим. Мээнэ ылыллыбатах, иһэ-истээх, кутталлаах сокуон быһыылаах. Соторутааҕыта социальнай ситимҥэ ааҕан баран, улаханнык мунчаара, салла сылдьабын.
Соҕуруу Краснодарскай кыраайга бааһынай хаһаайыстыба сүөһүлэрэ хааччахтаах, мананар сиргэ киирэннэр мэччийбиттэрин, оту сиэбиттэрин, дэлби лэппиэскэлээн, саахтаан кэбиспиттэрин иһин кыраай Айылҕа харыстабылын министиэристибэтэ дьыала түһэриитинэн, суут хаһаайын бааһынай эрэйдээҕи 55 мөлүйүөн солкуобайынан ыстарааптыырга уурбут. Бу алдьархайы.
Бээ, ханна эрэ соҕурууҥҥу дьыаланы манна эмиэ тоҕо сыбаатыҥ диэмэҥ. Социальнай ситими аахтыгыт ини. “Хотонноохтор истиилэригэр. Балбаах сокуонун үлэҕэ киллэрбиттэр, онон олорбуппут сыччах, бэрэбиэркэ кэлэр буолбут. Сокуон быһыытынан, туһунан күрүөлээх балбаах хранилищета баар буолуохтаах үһү. Былыргы сопхуостар сиилэс угар дьаамаларын курдук сиэмэннэммит траншея. Ыстараабын суумата улахан диэтилэр”. Эмиэ ол Краснодарга курдук мөлүйүөнүнэн да буоллаҕына көҥүлэ. Суут-сокуон былааһын дьоно ханна да биирдэр.
Мин оҕо эрдэхпинэ ийэм эрэйдээх ус кыһыны быһа хас сарсыарда аайы балбааҕы салаасканан соһон оҕуруокка тэлгэтэрэ. Көмөлөспүтэ буолан, сосуһар, үтүһэр этим… “Бэйэбит уоҕурдуубут”, – диирэ. Күһүнүн отуттан тахсалыы куул лэһигирэс хортуоппуйу хостуурбут. “Кыстыыр аһылыкпытын буллубут”, – аҕам үөрэн бытыга ыдьырыйар, астына табаахтаан унаарытар буолара…