Бэлиэ суоллаах-иистээх Хатас нэһилиэгэ (мас тардыһыыта)

Бөлөххө киир:

Хатас нэһилиэгэ оччоттон-баччаттан диэри сахалыы өйүн-санаатын, олоҕун укулаатын тутан олорор. Мас тардыһыыта өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн дьон-норуот баҕатынан, көҕүлээһининэн, баҕа санаатынан киэҥ эйгэҕэ тахсыытын туоһулара буолабыт.

dersaas.ru

Ол туһунан Хатас нэһилиэгин Бочуотун кинигэтигэр хаста да киирбит, СӨ успуорка уонна физкультураҕа министиэристибэтин «СӨ успуорка национальнай көрүҥнэр сайдыыларыгар өҥөтүн иһин», СӨ успуортка уонна физическэй култуураҕа судаарыстыбаннай кэмитиэтин «Успуорт уонна физическэй култуура сайдыытыгар өҥөтүн иһин» диэн түөскэ кэтэр бочуотунай бэлиэлэрдээх тэрийээччи, салайааччы, чөл, чэгиэн, сэргэх Руслан Николаевич Кондратьевы кытта кэпсэттим.
Руслан Николаевич, үтүө киэһэнэн. Дьэ эрэ, мас тардыһыыта Хатаска хайдах сайдыбытай, туохтан, хаһан, ханна этэй?
— Үтүө күнүнэн Наталья Ивановна. Биһиэхэ Хатаска нэһилиэкпит иһигэр араас хомуур күрэхтэр хас да көрүҥү холбоон буолаллара. Онно сороҕор түөлбэнэн, сороҕор тэрилтэнэн хамаандаларын чиэһин мас тардыһыытыгар Егор Павлов, Егор Степанов, Михаил Наумов, Гавриил Никифоров, Петр Иванов уо.д.а кытталлара. Манна даҕатан эттэххэ, кэлин бу ааттаммыт дьон сыдьааннара араас кэмҥэ бу көрүҥүнэн утумнаахтык дьарыктанан, куорат, өрөспүүбүлүкэ, Арассыыйа таһымыгар күрэхтэргэ Хатаһы доргуччу ааттаппыттара. Ити курдук, маассабай көрүҥ быһыытынан диэн суолтаҕа ааттаталыахпын баҕарар дьонум. Оччолорго хомуннубут да, табаарыстыы көрсүһүү диэн чугастааҕы улуустар нэһилиэктэригэр бараммыт күүрээннээх күрэхтэргэ мас тардыһыыта эмиэ хайаан да баар буолара. Биир оннук күрэххэ Хамаҕаттаҕа Николай Элляевич Константиновы көрбүппүтүн өйдүүбүн. Туттан-хаптан, көрөн-истэн астык этэ дьэ. Өрөспүүбүлүкэ мас тардыһыыга чөмпүйүөнэ диэн буолбута.
Онтон успуорт көрүҥүн, утумнаах, сыаллаах-соруктаах дьарык быһыытынан мас тардыһыытын бастакы сулустарыттан биирдэстэрэ диэҥҥэ – СӨ мас тардыһыытыгар маастара, РФ пауэрлифтиҥҥэ маастара Иван Иванович Копырины ааттыам этэ. Иван Иванович 90-с сылларга күөгэйэр күннэрэ, этэргэ дылы, уолугунан тыынан уол оҕото диэн кэмэ этэ. Күрэхтэр, көрсүһүүлэр манна буолаллар, онно буолаллар диэни билээччи-көрөөччү кини буолара. Мин киниэхэ биир сыаналыыр, үрдүктүк тутар хаачыстыбам – туппутун ыһыктыбакка утумнаахтык, чуолкай сыаллаахтык дьарыктанарын оччоттон-баччаҕа, күн бүгүҥҥүгэ диэри бырахпат. Онон ситиһиилэрэ да, көрдөрүүлэрэ да ботуччу. Ол курдук, улахан өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэхтэри Иваммыт нөҥүө билэн-истэн, көрөн салгыы баран истибит.
Өссө биир умнуллубат түгэни кэпсиир эбиппин. Арай, ыччаты кытта үлэҕэ үлэлиэн баҕалаахтары мунньан көрүү буолла, эрдэттэн суруллубут былааннаах, инникигэ тугу баҕараргын тиэрдэргэ, көрдөрөргө кэпсиирдээх-сэһэргиирдээх буолуохтааххын диэн этэ. Онно Иваммыт доҕотторун, кинини өйөөччүлэри араас судаарыстыба былаахтарын, таҥастарын кэтэрдэн киллэрэн мас тардыһыыта маннык киэҥ эйгэҕэ тахсыаҕа диэн уоттаах-төлөннөөх тыллары-өстөрү эппитэ. Ол 90 сылларга этэ, этэргэ дылы, успуорт көрүҥүн быһыытынан быраабылатын, эти-хааны бэлэмнээһиҥҥэ наукаҕа тирэҕирбит билиибит-көрүүбүт илик этэ буоллаҕа дии… Итинэн сибээстээн, Иван Иванович саха киһитин өркөн өйүнэн таптыыр дьарыгын инникитин өтө көрбүт эбит диэн сыаналыыбын ол түгэни.
— Руслан Николаевич, олох эрдэххиттэн көхтөөх, тэрээһиннээх буолаҥҥын араас таһымнаах күрэхтэри, күөн көрсүһүүлэри көрөн да, тэрийэн да кэллэҕиҥ. Онтон олох сүрэххэр-дууһаҕар умнуллубат түгэниҥ кэпсиэҥ дуо?
— Ити олох сөпкө эттиҥ, этэргэ дылы, олбуор иһиттэн, тэлгэһэттэн, сайылыктан саҕалаан тэрийдим да, көрдүм да бөҕө буоллаҕа дии. Мас тардыһыытыгар сыһыаран этэр буоллахха, арай Төҥүлүгэ Дэһээккин аатыгар күрэххэ өй-санаа өркөнө эт-хаан күүрүүтүн кытта алтыһыытын, дьон-сэргэ түмсүүтүн, сомоҕолоһуутун көрөн санаабытыгар санаа, күүспүтүгэр күүс эбиллэн кэлбиппит. Дьэ, онно баара саха буоларынан киэн туттуу, тыҥааһыны, күүрүүнү, өй-санаа оонньуутун, тургутууну тулуйан кыайыы өрөгөйүн билии! Санаан көр, помостка киирдэххинэ, эмиэ эн курдук кыайыы туһугар тугу барытын тулуйар утарсааччыҥ, ойоҕоскуттан кыраҕы харахтаах, тымныы сүрэхтээх судьуйа, онтон тула өттүгүттэн эйиэхэ да, киниэхэ да эрэнээччилэр, ыалдьааччылар ыһыылара-хаһыылара … Этэргэ дылы, салгыҥҥа кытта күүрүү, күүстээх баҕа санаа ыйанан турар курдуга. Олох билигин даҕаны санаатахпына, сүрэх өрүкүйэр, дууһа долгуйар түгэнэ этэ.


Ханнык баҕарар хамсааһыны, тэрээһини үгэскэ киллэрии сүрдээх элбэх үлэни, тиритиини-хорутууну, тулууру-дьулууру, ыарахаттартан толлубат буолууну эрэйэр. Эн тэрийээччи, олохтооччу буоларын ааһан биһиги нэһилиэкпититтэн тахсыбыт өрөспүүбүлүкэ таһымнаах судьуйа буолаҕын, чуолаан мас тардыһыыга диэн этэбин. Атын көрүҥнэргэ Арассыыйа, норуоттар икки ардыларыгар тиийэ таһымҥа бааллар. Эн санааҕар судьуйа диэн кимий, кини туох хаачыстыбалаах буолуохтааҕый?
— Судьуйа диэн, мин санаабар, кыраҕы харах, түргэн, сылбырҕа эппиэттээх, бэйэтигэр сүүс бырыһыан эрэллээх, быраабыланы биэс тарбаҕын курдук билэр эрэ буолбакка, судьуйалыыр көрүҥүн ымпыгын-чымпыгын үөрэппит киһи буолуохтаах. Уонна биир сүрүн ирдэбилэ – кини чиэһинэй буолуохтаах. Киниэхэ убай, быраат, биир дойдулаах уо.д.а оруолу оонньуо суохтаах. Ону уйар сороҕор ыарахаттардаах буолааччы (мичээрдиир — ааптар).
Дьэ сөп. Аны Хатас нэһилиэгэ мас тардыһыыта сайдыытыгар суолталаах хардыыларын кэпсэтиэххэ.
— Туох барыта кыраттан саҕаланар. Бэйэбит нэһилиэкпит иһигэр күрэхтэһиилэри, көрсүһүүлэри ыыталаатыбыт. Оннук тэрээһиннэргэ тыыппалаах уолаттары таба тайанныбыт – Дьяконов Дьулуһу, Алексеев Петры, Васильев Петры, Карамзин Валераны, Потапов Андрейы уо.д.а. Потапов Андрей оччолорго биир улахан өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэххэ мас тардыһыытыгар бэлиэ суоллаах-иистээх Александр Захаровы биэстэ киирсэн, үстэ кыайан кыайыылааҕынан тахсыбыт түгэнин күн бүгүҥҥүгэ диэри күндүтүк саныыбыт. Ити мин кэпсиир кэмим бастакы хардыыларбыт кэмэ этэ. Онтон сыыйа кыттыһар күрэхтэһиилэрбит таһымнара кэҥээн, үрдээн истэ. Мас тардыһыытын сайдыытыгар Евгений Егорович Гоголев, Михаил Васильевич Мордовской ааттара дорҕоонноохтук ааттанан барбыттара. Оччолордооҕу Баишев Петр Анатольевич салайааччылаах Хатас олохтоох дьаһалтатыгар, Чепалова Людмила Михайловна дириэктэрдээх «Тускул» КК махталбытын тиэрдиэм этэ. Сүрдээх үчүгэй хамаанда этэ. Бары саба түһэн, сүбэлэһэн, мунньахтаан араас элбэх күрэхтэри ыыталаабыппыт. Инньэ гынан, үүнэр көлүөнэ ыччаппыт, успуорду өйөөччүлэр, көҕүлээччилэр мас тардыһыытын чаҕылхай сулустарын Николай Колодко, Анатолий Баишев, Александр Захаров, Алексей Агапов, Евгений Кривошапкин, Иван Белолюбскай уо.д.а. киирсиилэрин илэ-бодо, бу тутан олорон көрөр-истэр кыаҕы биэрбиппит. Дьэ, санаан көр, хайдахтаах курдук маастар кылааһы ылбыттара буолуой уолаттарбыт?
Дьэ, ити курдук уопсай хамсааһыны таһааран кэлии-барыы, утумнаах дьарык бэрт сотору үтүө түмүктэри аҕалтаабыта. Успуорт оскуолабыт бирииһигэр, маҥнайгы маастар Н.Софронов бирииһигэр күрэхтэр үгэскэ киирбиттэрэ. Эрдэттэн бэлэмнэнии, ол күрэххэ, бу күрэххэ диэн сыал-сорук туруорунуу баар буолбута, күрэхтэрбит статустара үрдээн реестрга кииртэлээбиттэрэ. «Азия оҕолоро» оонньуулар тустарынан туспа Евгений Егорович кэпсиэҕэ.
— Дьэ, ити ыраах улуустарга айан, сырыы бөҕө буолла. Айан, сырыы диэн массыынаҕа олордуҥ да, тиийдиҥ да күрэхтэстиҥ, кыайдыҥ буолбатах буоллаҕа. Ол аата аска-үөлгэ тиийэ тэринии, айаны тулуйуу, айан, күрэх араас балаһыанньатыгар сөптөөхтүк дьаһаныы буоллаҕа дии. Ол туһунан тугу этиэҥ этэй?
— Саамай сөпкө саныыгын. Биһиги, хатастар, Эбэбит мууһун уутугар үөрэммит дьон күөл уутун иһэн уолаттарбыт истэрэ-үөстэрэ соһуйбутун иһин, мууспут уутун кытта тиэнэ сылдьаммыт дьону соһуппуттаахпыт (күлэр — ааптар). Атын аһы-үөлү этэ да барбаккын. Балааккабытын илдьэ сылдьабыт. Тааттаҕа Манчаары оонньуутугар тиийэн, Семен Николаевич, Любовь Аркадьевна Павловтарга тиийэн тэлгэһэлэригэр балааккалары тардынаммыт наһаа да үчүгэйдик сылдьыбыппыт. Билигин да махтана саныыбыт. Остуол, ыскамыайка бөҕөтүн бэлэмнээбиттэр этэ. Бу ыал эйэҕэс-сайаҕас майгыларынан, үлэһиттэринэн Таатта дьонун-сэргэтин убаастабылын ылбыттарыттан астына санаабытым. Оччолорго Манчаары оонньуутугар оҕоҕо диэн анаан көрүҥнэр бааллара. Инньэ гынан элбэх этибит. Ол сырыы туһунан бу олох соторутааҕыта Попов Сашаны кытта кэпсэтэн ааспытым. Наһаа күндүтүк, махтана саныыр эбит ол күрэҕи.
Дьарыктаммыт, ылсыбыт эрэ барыта чөмпүйүөн, маастар буолбат буоллаҕа…Аны ханнык баҕарар успуорт утумнаахтык дьарыктанар буоллахха, үп-харчы да өттүнэн угууну, уурунууну эрэйэр. Онтон эн кэпсиир кэмиҥ дойду үрдүнэн чэпчэкитэ суох сыллар этэ. Бу түгэҥҥэ хайдах, туох үлэ барарай?
— Оннук бөҕө буоллаҕа. Хотторуу хомолтото, кыайтарыы кыһыыта эмиэ туһугар тургутуу, киһи хайдаҕын, тугун ырааска таһаарар. Эбэтэр кырдьыгы тугу кистэниллиэй, оччолорго үлэ суох, хамнас суох, күрэхтэһиэхтээҕэр буолуох күннээҕи да аһылыкка боппуруос буолар түгэннэрэ баара… Манна дьон-сэргэ көмөтө – таҥаска-сапка тиийэ да баара. Онтон оннук балаһыанньаҕа түбэспит уолаттарбытыгар дьиэлэригэр тиийэн кытта өр да өр кэпсэтэн, сорох түгэҥҥэ сэмэлээн, сороҕор сүбэлээн-амалаан син эмиэ бэттэх кэлэн, үрдүк көрдөрүүгэ тиийбиттэр бааллар этэ буоллаҕа.
Дьэ, кырдьыга даҕаны СӨ мас тардыһыытыгар федерацията тэриллиитигэр, бу көрүҥ сайдыытыгар киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин бары муннуктарыгар баар энтузиастарын, эбэтэр дорҕоонноох ааттаах Георгий Ионович Цыпандины, Николай Барашковы, Петр Иванович Кривошапкины, Петр Дмитриевич Каратаевы, Алексей Трофимович Афанасьевы, Дмитрий Иннокентьевич Шарины, Владимир Яковлевич Шарины кытта кылааппытын киллэрбит нэһилиэк буоларбытын биир чаҕылхай туоһута Руслан Николаевиһы кытта кэпсэтиим түмүгэр дьаһалтаҕа үлэлээбит сылларбар дириҥник ылсан үлэлэспит кэмнэрбитин санаан, этэргэ дылы, сэбэрэлиин сэргэхсийдим, сүрэхтиин өрүкүйдүм. Мантан салгыы мас тардыһыытынан утумнаахтык дьарыктаммыт. билигин олох тыгыалас тымырын тутан үлэ-хамнас өрөгөйүн тута сылдьар эдэр дьоммутун кытта сэһэргэстим.
Дьулус Михайлович, үтүө күнүнэн. Мас тардыһыытыгар Хатаһы ааттаппыт дьоннортон биирдэстэрэ эн буолаҕын. Дьэ хайдах, хаһан, ханна диэҥҥэ кылгастык туох диэн кэпсиэҥ этэй?
-Мас тардыһыыта успуорт буоллаҕа. Успуорт киһиэхэ дьулууру, тулууру, көтүмэҕэ суох сыһыаны, сыалы-соругу таба туруорунууну биэрэр диэн чуолкай билэбин. Мас тардыһыытын эйгэтин Иван Иванович Копырин нөҥүө арыйбытым. Маҥнайгы хардыыларбын кини сүбэтинэн-аматынан, быһаччы салайыытынан оҥорбутум. Хатаска успуорт араас көрүҥэр салайар талааннаах дьоннордоохпут наһаа үчүгэй. Ол да иһин буолуо, 90 сыллар дьаамалара диэн аатырар да кэмҥэ биһиэхэ чөл олоҕу көҕүлээччилэр элбэх ыччаты үтүөҕэ, үрдүккэ дьулуһар суолга туруорбуттара – Кондратьев Р.Н, Жирков Р.И, Гаврильев К.Д, Окороков С.К, Гоголев Е.Е. Мордовской М.В уо.д.а. Успуордунан дьарыгым олохпор көмөлөспүтэ элбэх кыайыыны да, кыайтарыыны да уйарга, ханнык да түгэҥҥэ муннукка анньыллыбакка куруутун инники диэки барарга үөрэммитим. Руслан Николаевичка махталым муҥура суох, кини баар буолан ол кэмҥэ дьарыктаммыт уолаттар бары ситиһиилээх этилэр. Кини аҕалыы барыбытын өйөөн, биир-биэс харчыта суох массыынатынан тиэйэн күрэхтэһиннэрэрэ, спонсордыыра, өй-санаа өттүнэн эмиэ элбэх сүбэни-аманы биэрэрэ, бэйэбитигэр эрэллээх буоларга олук уурбута.
Манна даҕатан эттэххэ, Дьулус Михайлович элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн аҕа баһылыга, СӨ Экологияҕа, айылҕаны табатык туһаныыга уонна ойуур хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтин, чуолаан харыстанар айылҕа территорияларын уонна булт хаһаайыстыбатын департаменын салайааччыта буолар.
— Евгений Петрович, мас тардыһыытын эйгэтэ эйиэхэ хайдах арыллыбытай?
Хатас нэһилиэгэ оччоттон-баччаҕа диэри чөл-чэгиэн олох туһугар үлэтэ-хамнаһа үгүс. Биһиги эмиэ ол курдук успуорт араас көрүҥүнэн дьарыктанан, куруһуоктарга сылдьан эти-сиини сайыннара сырыттахпытына арай биирдэ Гоголев Евгений Егорович киэһэ кэлээриҥ диэн ыҥырда. Онно мас тардыһыытын туһунан кэпсээтэ уонна дьарыкка ыҥырда. Сыыйа-баайа дириҥээн, ис иһигэр киирэн истибит. Биллэн турар, маҥнайгы күрэхтэргэ көрүү-истии, үөрэнии диэн өйдөбүлүнэн ааспыта, онтон кыралаан миэстэбит үрдээтэр үрдээн призер буолуталаатыбыт, чөмпүйүөн да лиэнтэтин кэтитэлээтибит — Чиряев Александр, Местников Дмитрий, Ногнорутов Семён, Окоемов Леонид, Иванов Константин, олох кылааһынан сылдьыбыппыт. Успуорт атын көрүҥнэриттэн уратыта диэҥҥэ сыала-соруга чэбдик, чөл олоххо тардыһыыттан туох да уратыта суох. Эмиэ ай уонна дьай диэбит курдук, өркөн өйгүнэн тобул, хамсат-имсэт, оҥор-тут диэн буолар. Онтон ол айар, дьайар кэм кэлиитэ киһи олоҕун тутулуттан, хардыытыттан, ситэн-хотон сайдыытыттан тутулуктаах. Онон мас тардыһыыта киһиэхэ быыппастар былчыҥы, күүһү-уоҕу эрэ буолбакка, ис турук тас туруктуун биир таһымҥа киириитин биэрэр дии саныыбын.
Евгений Петрович Пермяков 2018 сылтан Хатас нэһилиэгин дьаһалтатын салайааччыта.
СӨ Доруобуйатиын харыстабылын туйгуна, үлэ уонна успуорт бэтэрээнэ, «Гражданскай килбиэн» уонна СӨ успуордун уонна физическэй култууратын сайдыытыгар кылаатын иһин бэлиэ уонна «Саха сирэ РФ састаабыгар киирбитэ 370 сыла» мэтээл хаһаайына Николай Софронович Софронов маннык ахтар:
– «Сэргэлээх 13-с куорпуһун 47-с хоһугар биир салгынынан тыынар, биир тэтимҥэ, таһымҥа сылдьар, биир идэҕэ үөрэнэр уолаттарбыт Петр Каратаев, Дмитрий Шарин олорбуттара. Биһиги, маҥнайгы куурустар, иккис этээскэ 37-с хоско олорбуппут. Оччотооҕу устудьуон ыччат чөл олоххо тардыһыытын биһиги саха норуота үйэттэн үйэҕэ үгэс гынан хаалларбыт кэһиитин – эт-хаан сайдыытыгар, өркөн өй сытыыланарыгар олус туһалаах мас тардыһыытын сайыннарыытын кытта дьүөрэлиирбит. Инньэ гынан, төрүттэрбит олохтообут мас тардыһыытыгар биһиги сонун хамсаныылары киллэрэн, успуорт аныгы көрүҥүн быраабылаларын олохтоон, чочуйан биэрбиппит. Мас тардыһыыта – дьикти көрүҥ! Күөн көрсөөччүгүн кытта этиҥ-сииниҥ бараныар диэри иэмэхтэһэн киирсэн баран, күрэх бүттэ да истиҥ доҕор, аллар атас буолаҕын. Ол курдук, ити саҥаны саҕалаабыт, сонун сүүрээни быһаччы киллэрсибит Георгий Ионович Цыпандин, Петр Иванович Кривошапкин, Петр Дмитриевич Каратаев, Алексей Трофимович Афанасьев, Дмитрий Иннокентьевич Шарин, Владимир Яковлевич Шарин буоламмыт күн бүгүҥҥэ диэри эйэҕэс сыһыаннаахпыт» .


Евгений Егорович, олоҕуҥ сүрүн өйдөбүлэ, сыала-соруга буолбут мас тардыһыытын Хатаска сайдыытыгар хардыыларын кэпсээ эрэ.
– 1994-2003 сылларга Хатас орто оскуолатыгар физругунан үлэлээбитим. Сүрүн үлэм таһынан мас тардыһыытыгар дьарыктыыр этим. Ол саҕана мас тардыһыытын саҥа сүүрээнэ киирэн, балысхан сайдыы бастакы хардыылара этэ. Оҕолорго өрөспүүбүлүкэ чемпионата Дьокуускайга буолбута. Хатастар ситиһиилээхтик кыттыбыппыт, ол курдук Пермяков Женя бастаабыта, Ногнорутов Сеня иккистээбитэ, Окоемов Леня уо.д.а. ыйааһыннарынан араас миэстэлэр бааллара, ким эрэ субу ылаары олорон мүлчү туппут да баара… Ногнорутов Сеня абсолютнай чөмпүйүөн буолбута, онон Сеня оҕолорго бастакы абсолютнай чөмпүйүөн быһыытынан биллэр. Онтон тоҕо эрэ 1997-98 сылларга онорботохторо. Ол иһин, ыксаан тыл көтөҕөн, сүүрэн-көтөн, тэрийсэн 1999 с. Хатаска иккис СӨ чемпионатын оҥорбуппут. Онтон ыла тиһигин быспака чемпионаттар буолан кэллилэр. .
1999 с. иккис чемпионаты оҥорорбутугар сүҥкэн оруолу Хатас орто оскуолата уонна олохтоох дьаһалта кэлэктиибэ ылбыттара. Биирдиилээн энтузиастартан ааттаталыаҕы баҕарыллар: Руслан Кондратьевы уонна Михаил Мордовскойу.
2003 с. Хатаска 7 нүөмэрдээх успуорт оскуолата аһыллыбыта. Биир бастакынан мас тардыһыытын секцията аһыллыбыта. Күн бүгүнүгэр диэри үлэлии турар. Ол аата 1994 сылтан саҕалаан, 2022 сылга диэри 28-с сылын Хатаска мас тардыһыытын туһугар үлэлээн-хамсаан кэллибит. Хатаска сайынна. Бастакы оҕолорбут номнуо бэтэрээн диэн статустаннылар.
Профориентацияҕа күүскэ үлэлээн, бэйэбит оҕолорбут успуорт араас көрүҥэр тренердииллэр, учууталлыыллар. Ол курдук, Хатаска бу хайысхаҕа кэлии киһи кэлэн үлэлии илик.
Мас тардыһыытын ылар буоллахха, Анатолий Михайлович Баишев успуорт оскуолатыгар 2004 сыллаахха үлэлии кэлбитэ. Күн бүгүнүгэр диэри туппут илиитин араарбакка таһаарыылаахтык, тахсыылаахатык, туппут тэтимин ыһыктыбакка үлэлиир. Дьарыктаабыт оҕолоро куоракка СӨ, Уһук Илиҥҥи эрэгийиэҥҥэ, Арассыыйа тиийэ чемпионнаатылар, призердаатылар. Иитэн-үөрэтэн таһаарбыт иитиллээччитэ Григорий Филлипович Евсеев эмиэ биһиэхэ тренеринэн үлэлиир. Григорий эдэр эрчимнээх ситиһиилэрдээх тренеринэн билиннэ.
Дьарыктаабыт оҕолорум СӨ чөмпүйүөннэрэ, призердара Пермяков Женя, Ногнорутов Сеня, Окоемов Леня, Попов Саша, Местников Дима, Баишев Толя Стас, Саша Прокопьевтар, Рудольф, Кеша, Алеша Саввиновтар,Женя, Кеша Оконешниковтар,Ганя Пермяков, Саша Андрей Соболевтар, Афоня, Толя Ларионовтар, Коля, Ваня, Бурхалей Степановтар, Саша Баишев, Женя Воробьев, Саша Борисов, Женя Руфов, Алеша Трифонов уо.д.а. Норуоттар икки ардыларынааҕы «Азия оҕолоро» күрэххэ Алеша Саввинов, Систир Алексеев, Саша Борисов, Ганя Дьяконов, Саша Соловьев уо.д.а кыттыбыттара.
Толя Баишев, Систир Алексеев, Алеша Саввинов Тааттаҕа Манчаары оонньууларыгар призер буолбуттара. Оҕолорбунан киэн туттабын, саамай сүрүнэ, олоххо оннуларын буллулар, үлэлээхтэр-хамнастаахтар, дьиэлээхтэр-уоттаахтар, дьиэ кэргэннээхтэр. Билигин биһиги үлэбитигэр төһүү күүс буолар дьонум эмиэ кинилэр – солбуллубат спонсордар, тэрээһиннэрбит көҕүлээччилэрэ, өйөөччүлэрэ-өйдөөччүлэрэ. Ол баар киһиэхэ тылынан сатаан этиллибэт, сыаналаммат.

Дьэ, ити курдук кэпсэтэн-сэһэргэһэн аастыбыт. Евгений Егорович мас тардыһыытын устуоруйатыгар хайа да түгэҥҥэ ааттанардыы таһаарыылаахтык, үтүө түмүктэрдээхтик үлэлээбит, үлэлии сылдьар дьоһун киһибит буолар. Кини үлэтин биир үтүө өрүтэ, киһиэхэ холобур буолара үөрэппит оҕолорун Баишев Анатолий Михайловиһы, Евсеев Григорий Филипповиһы кытта бииргэ айар-тутар, дьайар. Бу учуутал киһиэхэ саамай махталлаах түгэн уонна үрдүк көрдөрүү дии саныыбын. Оҕо дьон өйүн-санаатын сааһылаан, умсугутан ыал ыалынан, аймах-билэ дьон хас эмит көлүөнэнэн – убайдыы-бырааттыы Пермяковтар, Степановтар, Оконешниковтар, Слепцовтар, Ларионовтар, Саввиновтар уо.д.а. сыаллаахтык-соруктаахтык, үрдүк көрдөрүүлээхтик дьарыктаммыттара.
Ити курдук, Хатас нэһилиэгэ мас тардыһыытыгар бэлиэ-суоллаах иистээх үлэлээх нэһилиэк буолар дии саныыбын. Онно сөптөөх хамсаныыны салайааччылар, дьарыктанааччылар бэйэлэрэ, дьарыктанааччылар дьиэ кэргэттэрэ, дьарыктааччылар, көҕүлээччилэр, ыалдьааччылар даҕаны бааллара, бааллар, баар да буолуохтара эрэнэбит.

«Саха сирэ», edersaas.ru анаан Наталья РУФОВА

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0