Ил Дархан ахсынньы 11 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын стратегическай хайысхаларын туһунан» ыйааҕы таһаарда.
edersaas.ru.
Тыа сирин бигэтик сайыннарыы биэс сылын түмүктүүр сылга ылыллыбыт бу дьоһун ыйаах аграрнай салааны тыа сирин экэниэмикэтин төрүтүн быһыытынан чорботон туруорда итиэннэ иллэрээ сыл ылыллыбыт «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы туһунан» сокуону көдьүүстээхтик олоххо киллэриигэ туһаайылынна.
Айсен Николаев ыйаахха нэһилиэнньэни бэйэ оҥорон таһаарбыт хаачыстыбалаах аһынан-үөлүнэн хааччыйыы таһымын үрдэтиини 2024 сылга диэри өрө тутуллар сорук быһыытынан чопчу ыйда. Ол курдук, олохтоох үрүҥ аһынан хааччыллыыны 61 %-ҥа, эти уонна эт бородууксуйаны оҥорон таһаарыыны 30 %-ҥа, хортуоппуйу үүннэриини 66 %-ҥа, оҕуруот аһын 51 %-ҥа, сымыыты ылыыны 65 %-ҥа тиийэ улаатыннарар соругу туруорда. Маны ситиһэргэ өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын үбүлээһин боппуруоһун быһааран, үс сүрүн хайысханан үлэ-хамнас тэриллэрин хааччыйарыгар сорудахтаата.
100 сайылык, 50 кыстык хотон
Сүөһү иитиитин салаатыгар ыытыллар үлэ-хамнас аҕыс хайысханан тыырылынна. Ол курдук, кэлэр биэс сыл устата уон тыһыынча ыанар ынах киирэр 100 толору мэхэньисээссийэлээх сайылыга, алта тыһыынча сүөһү турар 50 кыстык хотоно, сүүрбэ тыһыынча сылгыга анаммыт 200 сылгы базата тутуллуохтара. Ыанар ынах искусственнай сиэмэлээһининэн хабыллыыта 48 %-тан 60 %-ҥа диэри тиэрдиллиэҕэ, билиҥҥи туругунан, 840 саха ынаҕа баар буоллаҕына, 2024 сылга кинилэр ахсааннара биир тыһыынчаҕа тиэйиэҕэ. Ыраас хааннаах саха сылгытын ууһатыыга түөрт сылгы собуота эбии тэриллиэҕэ, көтөрү иитии уонна сибиинньэ салааларын кииннэрэ итиэннэ таба базалара саҥардыллыахтара.
Аһылык бары көрүҥэ элбэтиллиэхтээх
Үһүс сүрүн хайысха олохтоох бородууксуйаны оҥорууга туһаайылынна. Үүтү уонна эти астыыр-үөллүүр тэрилтэлэр кыамталарын саҥа технологияларынан күүһүрдэн, үүтү астааһын көрдөрүүтэ 46 %-тан 50 %-ҥа диэри, эти уонна эт бородууксуйаны оҥоруу 4 %-тан 15 %-ҥа диэри улаатыахтаах. Балык хаһаайыстыбаларын аныгы тиэхиньикэнэн сэбилээн, сыллата алта туонна балыгы бултуур, онтон икки тыһыынча туоннатын тууһаан, ыыһаан, хатаран астыыр таһымҥа тахсыллыахтаах.
Аһы-үөлү оҥоруу үүтүнэн-этинэн, балыгынан уонна хортуоппуйунан эрэ муҥурданыа суохтаах, бородууксуйа бары көрүҥэ элбэтиллиэхтээх. Тыа сирин үлэһит дьоно кэнники сылларга мүөттээх ыҥырыаны иитиигэ итиэннэ сир аһын туһаҕа таһаарыыга ылыстылар. Бу салаалар ыйаахха эмиэ учуоттаннылар: сылга 20 т мүөтү ылар, 8 тыһ. т сир аһын бородууксуйатын оҥорорго этилиннэ. Батарыы ситимин тупсарыыны көҕүлүүр хайысхалар бэлиэтэннилэр.
Үп көдьүүһэ үрдүөхтээх
Бородууксуйаны батарыыга көрүллэр өйөбүл көдьүүһүн үрдэтэр, улуустар уратыларын учуоттуур, онуоха тыа хаһаайыстыбатын технологиятын тутуһар, производственнай эбийиэктэри табыгастаахтык аттарар, сири-уоту итиэннэ производство көрдөрүүлэрин цифровой технологияҕа киллэрэр ирдэннэ. АПК-ны өйүүр пуонданы тэрийэр, хаһаайыстыбалар алтыһан үлэлииллэригэр итиэннэ салааҕа аныгы сыыппара технологиятын киллэрэр этилиннэ.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru.