ССРС, Россия үтүөлээх тренерэ, аан дойдуга аатырар Красноярскайдааҕы тустуу Академиятын төрүттээччи Д.Г.Миндиашвили Павел Пинигин тустар техникатын маннык сыаналаабыта:
“За время выступлений на борцовском ковре Павла Пинигина, ни один судья не вынес ему предупреждение или решение о снятии с соревнований за якобы, грубое ведение борьбы. Это говорит о том, что у Пинигина был очень высокий уровень техники и тактики. Этому надо учиться”.
Петр Павлов, «Саха сирэ» хаhыат, edersaas.ru
“Паша, ты мужчина!”
68-74 киилэ ыйааһыннаах бөҕөстөргө ССРС биир күүстээх тустууга Ихаку Гайдарбеков (Дагестан) ахтарынан, Павел хас биирдии сүрүн утарылаһааччытыгар оҥорор албаһыгар утары албас бэлэмнээбит буолан, кыайыылаах тахсара. Утарылаһааччытын хаҥас хонноҕун аннынан умсан киирэн, киһитин уҥа атаҕын хаҥас атаҕынан хаайар, оччоҕо киһитэ көлөттөр, охтор аакка барар. Ити курдук ньыманан 19 саастааҕар АХШ аатырбыт тустуугун Дан Гейблы быраҕан турар. ССРС сүүмэрдэммит хамаандатын аҕа тренерэ Ю.А.Шахмурадов: “Паша, ты мужчина!!!” — диэн үрдүк хайҕабылын ылбыта.
Биир кылбардык туттар ньымата — “кочерга” (утарылаһааччытын илиититтэн ылаат эриллэ түһэн, санныгар сүгэн бүлгүнүгэр биллэҕиннэрэн быраҕыы) этэ. Бу албаһынан туһанан хапсыһыыларга элбэх кыайыылаах бааллары ылара.
Номоххо киирбит хапсыһыы
Павел Пинигин сөбүлээн туттар албастарыттан биирдэстэрэ — “нырок”. Туос бэрбээкэйтэн өрө тардан, аннынан умсан туран кэлэр, эбиитин аҥар атаҕын үктээн ылыан сөп. Ити курдук, Байбал албаһыгар түбэспит бөҕөс иэдэйэрэ. Маннык ньыманы туттан, 1975 с. ыам ыйын 8 күнүгэр Европа чөмпүйэнээтигэр ыалдьыбыт тустуук доҕорун солбуйан 68 киилэттэн өрө тахсан 74 ыйааһыннаахтарга Адольф Зегер диэн Арҕаа Германияттан 82 киилэттэн түһэринэн, дойдубар континеҥҥа чөмпүйүөннүөм диэн киирбит бухатыыры кыайбыта. Бу номоххо киирбит хапсыһыыга биһиги Байбалбыт халҕааҥҥа түбэһэн, икки илин тииһин көтүрү оҕустаран, өйүн сүтэрэ ыла-ыла, сахалыы кэхтибэт санаатынан, сынтарыйбат дьулуурунан 11:12 ахсаанынан сүҥкэн кыайыыны ситиспитэ. Маннык эт-хаан илдьирийэр, өлөр-тиллэр икки ардынан хапсыһыыны уу хараҕынан көрбүт Ихаку Гайдарбеков сөҕөн, чаҕыйан – маннык хабыр, охсуһуу кэриэтэ тустууну өстөөхпөр да баҕарбат эбиппин, диэн турар.
Биһиги бөҕөспүт ити кэмҥэ 21 саастааҕа. Манна даҕатан эттэххэ, бу күрэхтэһии Арҕаа Германия Людвигсхафен диэн куоратыгар Улуу Кыайыы 30 сыллаах өрөгөйдөөх үбүлүөйүн туолуутугар сөп түбэспитэ. Павел хайдах курдук сэбиэскэй патриоттуу бэлэмнэнэн, Европаҕа кыайыыбын ууну-уоту ортотунан ааспыт буойун аҕабар күндү бэлэх оҥоробун диэн финалга киирсиитин ымпыгын-чымпыгын, кэлин норуот суруйааччыта буолбут, тустуу сүгүрүйээччитэ Егор Неймохов бэйэтин «Хапсыһыы» айымньытыгар уустаан-ураннаан киэҥник сырдаппыта.
АХШ — ССРС күөнтэһиилэрин кэмигэр
Павел Павлович 1976 с. Монреальга XXI Олимпийскай оонньууга чөмпүйүөн үрдүк аатын былдьаһа финалга Ллойд Кизердиин (АХШ) тахсыбыта. Алтыс эргииргэ японец Ясабуро Сугаваралыын 5:5 тустан хотторуулаах буолан, Кизери лаппа баһыйа тутан баллынан сабырыйдаҕына, эбэтэр ыраастык уурдаҕына эрэ кыайыылаах буолуохтааҕа.
Юрий Шахмурадов: “Павел, судьба олимпийской золотой медали только в твоих руках!” — диэн алҕаан киллэрбитэ. Буолаары турар хабыр хапсыһыы өссө, ол саҕанааҕы сиэринэн, аан дойдуга икки утарыта турар улуу судаарыстыбалар бэлитиичэскэй күөнтэһиилэрин сорҕотун курдук сыаналанара. Ити кэмҥэ Ллойд АХШ муоратааҕы байыаннай флотун, оттон Павел Сэбиэскэй аармыйа офицердара этилэр.
Киһи-аймах олорон кэлбит олоҕор үйэлэргэ кыһыл көмүс буукубаларынан кыайыылаахтар ааттара суруллан хаалар Олимпийскай оонньууларыгар биһиги Байбалбыт хабараан күүһүн, баай техникатын, дьулайбат дьулуурун олоччу туһанан туран, баабырдыы харса суох хапсыһан, аан дойду чөмпүйүөнүн Кизери 12:1 ахсаанынан үлтү кумалаан, олимпийскай чөмпүйүөн үрдүк аатын ылбыт өрөгөйө былырыын лоп курдук 40 сылын туолбута.
Анабыл хоһоон
Бастыҥ боотурга – Байбалга!
Сырдыгы биэрбит ийэҥ сылаас таптала,
Сэриини ааспыт буойун аҕаҥ иитиитэ
Кимтэн да чугуйбат хорсун эр санааҕа
Кубулуйбут, уларыйбыт эбит буоллаҕа.
Чурапчыга Коркиҥҥа, Киевкэ Бураковка
Чулуу, талыы Сойуус дьорҕоотторунуун
Уот дьарыкка чочуллубут эккэр-хааҥҥар
Улахан тирэх, олук уурулуннаҕа.
Оройунан көрбүт, мин аҕай дэммит
Орто дойду омуктарын уоланнарын
Хотордуу хотойдуу хамсанан,
Хоннох аннынан сыыдамнык умсан.
Сотолоруттан сүгэн суулларан
Сөҕүмэр чаҕылҕан быраҕыылар,
Албас арааһын, дьулуур күүһүн
Абын, абылаҥын аанын арыйан.
Умсарыта тыытан, кыахтарын ылан,
Улуу бөҕөс, Урааҥхай буоллаҕыҥ!
Үрдүк көрдөрүүҥ – Олимп чыпчаала!
Үс төгүл аан дойду чөмпүйүөнэ!
Кылбар кыайыылаах хабыр хапсыһыылар
Күлүмнээн ааспыттара, оо, күндүтүн!
Тэҥнээххин, холооннооххун булбатах
Тумус туттар тустуукпут, дьокутааппыт.
Бу – бастыҥ Боотурбут, Байбал буолаҕыҥ!
Барҕа махтал тылларын эйиэхэ аныыбыт.
Сахалыы саҥа сатарыйарын тухары,
Сарсыҥҥы саһарҕа сандаарарын туһугар
Үс саха саарыммыт сүдү ситиһиилэргит
Үүнэр үйэҕэ үтүөнэн эрэ ахтыллар!
Семен ОКОЕМОВ, көҥүл тустууга ССРС спордун маастара, норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа, Россия физическэй култуураҕа уонна спорка туйгуна, Россия үөрэхтээһиҥҥэ бочуоттаах үлэһитэ, Саха сирин үөрэҕириитин туйгуна.
Василий СЕМЕНОВ (Москва) хаартыскаҕа түһэриилэрэ.
Ыспыраапка
Пинигин Павел Павлович.
1976 сыллаахха Монреаль куоракка (Канада) ыытыллыбыт XXI Олимпийскай оонньуу 68 киилэҕэ чөмпүйүөнэ,
1980 с. Москва Олимпиадатын 74 киилэҕэ төрдүс миэстэлээҕэ,
1973 с. аан дойду кубогын үрүҥ көмүс призера,
1976, 1977 сс. аан дойду кубогын кыайыылааҕа,
1975, 1977, 1978 сс. аан дойду чөмпүйүөнэ,
1975 с. Европа чөмпүйэнээтин 74 киилэҕэ кыайыылааҕа,
1975 с. ССРС норуоттарын спартакиадатын кыайыылааҕа, 1979 с. үрүҥ көмүс призера,
ССРС 1976 с. чөмпүйүөнэ, 1974, 1977, 1978, 1980 сс. үрүҥ көмүс призера.
Көҥүл тустууга ССРС үтүөлээх маастара, Украинскай ССР үтүөлээх тренерэ. Чурапчытааҕы тренерэ – Д.П.Коркин, Саха АССР, РСФСР, ССРС үтүөлээх тренерэ, Киевтээҕи тренерэ – Г.А.Бураков, Украинскай ССР уонна ССРС үтүөлээх тренерэ.