Алексей Ефимович тимир суол ыстаансыйатыгар инсэниэрдиирэ. Үлэтигэр сарсыарда эрдэ барара, киэһэ хойут кэлэрэ.
Павлуша түөрт сааһын туолбут сайына этэ. Читаттан ийэлэрин эдьиийэ Пелагея уолун Костяны кытта кэлбитэ. Түѳтэлэрэ оҕолорго кэһиитин мармелад аҕалбыт этэ. Биир сайыҥҥы киэһэ куукунаҕа борук-сорукка, түннүгүнэн ѳрүс уҥуор кѳстѳр быраан омоонун одуулаһа олорон ийэлэрэ эдьиийин кытта туох эрэ хобдох сонуну кэпсэтэрин оҕолор истибиттэрэ. Аҕас-балыстыылар дойдуга үспүйүѳннэр, бирэдьиитэллэр тутуллан сууттаммыттарын, ол туһунан хаһыаттарга тахсыбытын аахпыттарын ѳрѳ тыынан ыла-ыла сибигинэйэн кэриэтэ ботугураспыттара.
Уобаластарыгар өссө да тыhыынчанан билиэннэй дьоппуон саллаата баара. Кинилэр мас кэрдиитигэр, суол оҥоруутугар, тутууга үлэлииллэрэ. Алексей Ефимович тэрилтэтигэр билиэннэйдэри аҕалан үлэлэтэллэрин дьоно билэллэрэ. Аҕалара билиэннэйдэргэ сырыынньа, сымнаҕас сыhыаннааҕа. Биир нууччалыы балачча билэр билиэннэйи — Юкайо Кобаясины — кытта Алексей Ефимович быыс булан сэрии, эйэлээх олох, көҥүл туhунан кэпсэтэрэ. Кобаяси, отуччалаах эрэ диэтэххэ, олус түс-бас, лоп-бааччы уолан этэ. Юкайо репатриацияланар буолбутун истэн Шелопугин: «Дьиэҕэр тиийдэргин эрэ, ыал буола охсоор. Элбэх оҕолоноор. Биир оҕоҕор нууччалыы аатта биэрээр, нууччалыы ааттар олус дьикти, кэрэ дорҕоонноохтор! Хайаан да үлэтэ була охсон үлэлээр-хамнаар. Маннааҕы дьоҥҥун кытта, сатанар буоллаҕына, билсиhэ тураар», — диэн сүбэлээбитэ, алҕаабыта.
Юкайо билиэҥҥэ сылдьар кэмигэр (1945 сылтан 1953 сылга диэри) нууччалыы саҥара үөрэммитэ. Лиза Разинкина диэн кыыстыын билсибиттэрэ. Эдэр дьон бэйэ-бэйэлэрин таптаабыттара. Лиза 1950 сыллаахха Кобаяситтан кыыс оҕоломмута. Кыыhын Дарина диэн ааттаабыта. Тимир суол ыстаансыйатын инсэниэрэ Алексей Ефимович Юкайоҕа уонна Лизаҕа куруук көмөлөhөр этэ. Эдэр дьон инники мунаах дьылҕалара кинини эмиэ долгутара.
Репатриацияланан, Дьоппуонньаҕа төннөр буолбутун истэн, Юкайо кэри-куру буолбута. Кини Лизатыттан уонна сүрэҕин чопчута Даринкатыттан арахсыан баҕарбат этэ да, дойдутугар кырдьаҕас ийэтэ уонна балта бааллара…
Кобаяси атын босхоломмут билиэннэйдэри кытары дойдутугар утаарыллыбытын кэннэ Алексей Ефимович Разинкиннарга көмөлөhөрүн тохтоппотоҕо: Ксюшатын кыччаабыт таҥаhын, бараан этин, фруктаны илдьэн биэрэрэ.
Биирдэ күһүѳрү, киэһэ уон чаас ааһыыта, Шелопугиннар дьиэлэрин аттыгар хара массыына кэлэн тохтообута. Утаакы буолаат, кэлииккэлэрин аана «хап» гына тыаһаабыта. Ыттара Барбос уйатыттан тахсан үрэн баргыйбыта, сыаба кылыгыраабыта. Остуолга үлэтин кумааҕыларын бэрийэ-толоро олорбут аҕалара түннүк сабыытын сэгэтэн кѳрбүтэ уонна сирэйэ тыйыһыра түспүтэ. Ол киэһэ аҕаларын тутан илдьэ барбыттара…
Ийэлэрэ оҕолорунуун ытаһа хаалбыттара.
— Бу алҕас! Дойдум уонна баартыйа иннигэр мин туох да буруйум суох! Эрэниҥ, мин тѳннүѳҕүм! – аҕалара дьиэттэн таһааран истэхтэринэ хаһыытаабыта. Онтон өр буолбатаҕа, Шелопугины бирэдьиитэлинэн биллэрэн, хаайыыга ыыппыттара. “Норуот хаһаайыстыбатын куорҕаллыыр, буортуну оҥорор, Иккис Аан дойду сэриитин саҕанааҕы өстөөхтөрбүтүгэр – дьоппуон билиэннэй саллааттарыгар — лояльнайдык сыhыаннаhар”, — диэн донуос киирбит этэ. Ийэлэрэ бириигэбэр сыыһатыгар, кэргэнэ буруйа суоҕар бүк эрэнэн, Москубаҕа сурук суруйбута. Ол суругар дьыаланы хаттаан кѳрѳн, Шелопугин Алексей Ефимовиһы сыыһа буруйдаммытын быһыытынан босхолуулларыгар кѳрдѳспүтэ.
Максим Ксенофонтов