Балыктааһыҥҥа нуорма олохтонно уонна хоромньу кээмэйин ааҕыы таксата үрдэтилиннэ
“Балыктааһын быраабылатыгар уларытыы киирбит” диэн тыа сирин олохтоохторо мунааралларын, чуолкайдаһыахтарын баҕаралларын хаһыаппыт эрэдээксийэтигэр биллэрдилэр. Онон сиэттэрэн, Россия Балыктааһыҥҥа федеральнай агентствотын Өлүөнэтээҕи управлениетын салайааччытын солбуйааччы Вячеслав Толстоуховтан ааҕааччыларбытыгар быһааран биэрэригэр көрдөстүм:
edersaas.ru
—Балыктааһын быраабылатыгар саҥа туох да уларытыы киирэ илик, сыыһа өйдөөн бутуйаллара буолуо, — диир Вячеслав Федорович. – Арай, сыл саҥатыгар бэйэ туһатыгар балыктааһын сууккатааҕы нуорматыгар уонна РФ бырабыыталыстыбатын б.дь. сэтинньи 3 күнүнээҕи 1321 №-дээх уурааҕынан уу харамайыгар хоромньу кээмэйин ааҕыы таксатыгар уларытыы киллэрилиннэ.
Бастатан, нуорманы көрүөххэ. Бэйэ туһатыгар балыктааһыҥҥа нуормалааһын эрдэ көрүллүбэт этэ. Дьиҥэр, сэбиэскэй былаас саҕана 1987 сыллаахха олохтоммут быраабыла 2004 сылтан саҥа сокуон киирэн, сокуон аакталарыгар уларытыылар киириэхтэригэр диэри “үлэлээбитэ”. Ол суох оҥоһуллубут нуорма, кэлиҥҥи кэмҥэ кэмэ-кээмэйэ суох бас-баттах балыктааһын олус тэнийбитинэн, хаттаан сөргүтүлүннэ.
Тустаах регионнарынан уонна биир регион иһигэр түбэлэринэн (оройуоннарынан) балык көрүҥнэригэр нуормата тус-туспа. Холобур, Арктика уонна хотугу улуустар бөлөхтөрүгэр сууккаҕа 1 киһиэхэ 50-нуу күндүөбэйи хаптарара көҥүллэнэр буоллаҕына, Өлүөнэ орто сүүрүгүнээҕи бөлөххө (Кэбээйи, Нам, Уус Алдан) нуорма – 10 күндүөбэй. Бары сөбүлүүр балыкпыт чыыр хоту эҥээргэ 3-түүнэн быһыллар буоллаҕына, Бүлүү өрүс сүнньүгэр 1-дии, Өлүөнэ орто сүүрүгэр 2-лии көҥүллэнэр. Оттон собо балык 10 бөлөххө барытыгар тэҥ нуормалаах: 250-нуу. Тууччах уонна муксуун барыларыгар 1-диинэн быһылынна.
Манна таарыйа эттэхпинэ, төрүт дьарыктарынан (табаны иитии, булт, балыктааһын) айахтарын ииттинэр хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар түөлбэлээн олорор сирдэригэр маннык нуормалааһын көрүллүбэт. Оттон Дьокуускайга олорор эбэҥкилэр-эбээннэр сахалары, нууччалары кытта тэҥҥэ тутуллаллар.
Иккиһинэн, көҥүлэ суох бултаммыт балык таксата бу иннинээҕи сыанаттан хас эмит бүк үрдэтилиннэ. Холобур, кээмэйиттэн уонна ыйааһыныттан тутулуга суох, хатыыс (сибирский осетр) 160456, тууччах 10811, бил 10635, уомул (омуль арктический), сордоҥ 925, күндүөбэй 500 уонна сыа балык (тугун), собо 250-нуу солкуобай таксалаахтар. Кэлиҥҥи сылларга муораттан кета диэн кыһыл балык элбэхтик киирэр буолла. Бу балык Саха сиригэр сэдэх буолан, бултанара бобуулаах. Оттон тустаах уураахха таксата 2009 солкуобайынан быһылынна.
-Көҥүлэ суох эбэтэр нуорманы таһынан бултаан түбэспит балыксыкка, дьэ, ыарахан ыстараап түһэриллииһи буолбат дуо?
-Браконьердааһын иһин ыстараап кээмэйэ 2 тыһыынчаттан 5 тыһыынча солкуобайга диэри. Ону таһынан, эппитим курдук, кээмэйиттэн уонна ыйааһыныттан тутулуга суох көҥүлэ суох бултаммыт балык ахсаанынан көрөн төлөбүр суруллар. Хоромньу кээмэйэ 100 тыһ. солкуобайтан таҕыстаҕына, холуобунай дьыала көбүтүллэр. РФ Холуобунай кодексын 256-с ыстатыйатынан такса 100 тыһ. солкуобайтан тахсар буоллаҕына, улахан, оттон 250 тыһ. солкуобайтан элбээтэҕинэ аһара улахан хоромньунан билиниллэр.
Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru