Бу күннэргэ улуустар уонна нэһилиэктэр баһылыктара киин куоракка Саҥа дьыллааҕы бырааһынньыкка сыллааҕы түмүгү таһаараары бэлэмнэнэ, үрдүкү былаас уорганнарын салайааччыларын, биир дойдулаахтарын түмсүүлэрин кытта көрсүһэр кэмнэрэ.
Өймөкөөн улууһун Төрүт нэһилиэгин баһылыга Владимир Алексеев Дьокуускай куоракка олорор нэһилиэк землячествотын актыыбын кытта көрсөн, сыллааҕы үлэтин түмүгүн билиһиннэрдэ.
— Быйыл өрөспүүбүлүкэ үгүс улуустарыгар курдук, улахан ойуур баһаара туран, олохтоохтор бары бүттүүн нэһилиэкпитин уокка былдьаппат туһугар турууластыбыт. Онон олус уустук сайын ааста. Аны ол кэнниттэн хас да хонуктаах ардах түһэн, нэһилиэк баар суох хорук тымырын – суолбутун сууйан кэбиспитэ. Ол ону улууспут дьаһалтата уонна улуус Мунньаҕын дьокутааттара бу саас туруорсубут үбүлээһиммитин – 5 мөл. солк көрөн, суолбутун оҥоттордубут. Билигин улахан уйуктаах массыыналарынан суоппардар кэтэх хаһаайыстыбаларга кыстыыр оту таһа сылдьаллар. Онон сылы түмүктүүр Саҥа дьыллааҕы киэһэбитигэр сайын баһаарга үлэлээбит уонна суолу оҥорууга үлэлэспит дьоммутун чиэстиэхпит. Улууспут баһылыга Иннокентий Сивцев өрүү өйөбүл буола олорор. Маны таһынан, шефтээх Бадараан учаастагар үлэлиир “Западнай” көмүс хостуур тэрилтэтэ кэккэ боппуруостарга өрүү көмөлөһөр. Ол курдук, 200 тыһ. солк. норуот көҕүлээһинин бырагырааматынан спортивнай былаһаакка тутарга спонсордаабыта.
Быйыл норуот көҕүлээһинин бырагырааматынан спортивнай былаһаакканы үлэҕэ киллэрдибит. Онно бэйэбит уолаттарбыт – төрүттэр үлэлээтилэр. Аны ити былаһаакка чугаһыгар спортивнай инвентардары аҕалан туруорар былааннаахпыт. Оччотугар олохтоохтор чөл олоҕу тутуһан, күннээҕи сэрээккэнэн дьарыктанар усулуобуйалара тэриллиэ этэ.
Эһиилги норуот көҕүлээһинин бырагырааматыгар олохтоохтор быһаарыыларынан оскуолаҕа «Учуутал искибиэрин» уонна “Халыма” федеральнай суолтан Төрүккэ киириигэ стела тутары былаанныыбыт.
Оскуолабытыгар 54 оҕо үөрэнэр, оҕо саадыгар 20 оҕо сылдьар. Улуус киинигэр олорор дьон оҕолору эбээлэригэр уонна эһээлэригэр ыытан үөрэтэллэригэр учууталлар тустаах үлэ ыыппыттарын түмүгэр, оскуола оҕотун ахсаана биллэ эбилиннэ.
Быйылгы биэрэпиһинэн Төрүккэ 374 киһи олорор курдук ааҕылынна да, дьиҥ олорооччу ахсаана 200-тэн эрэ тахса киһи курдук. Бу сыыппара өссө чуолкайдана илик.
Эһиилги бюджеппытыгар үлэлэһэн, 2 мөлүйүөн солкуобай эбии киирэрин ситистибит. Быйылгы үлэбит-хамнаспыт туһунан кылгастык билиһиннэрдэххэ итинник, — диэн бэлиэтээтэ баһылык Владимир Алексеев.
Землячество чилиэннэрэ интэриэһиргиир боппуруостарын биэрдилэр. Бастатан туран, Төрүт нэһилиэгин устуоруйатын, хаһан төрүттэммитэ чуолкайа биллибэтин туоһуластылар.
— Төрүттэммит чуолкай сыла биллибэт буолан, нэһилиэк үбүлүөйэ биирдэ да бэлиэтэнэ илик эбит. Ити боппуруоска үлэлэһиэххэ наада, — диэн бэлиэтээтэ нэһилиэк баһылыга. Онуоха киин куоракка олорор биир дойдулаахтар түмсүүлэрэ кыраайы үөрэтээччи дьону кытта кэпсэтэн, Саха АССР 100 сылынан сибээстээн, нэһилиэк төрүттэммит сылын чуолкайдыыры туруорустулар. Бу тиэмэттэн сиэттэрэн, биир дойдулаах төрүттэр олохтоох мусуой дьылҕата долгутарын эттилэр. Ол курдук, улуус биллиилээх кыраайы үөрэтээччитэ, оройуоҥҥа сахалыы тыллаах “Хотугу сардаҥа” хаһыаты төрүттээбит суруналыыс, суруйааччы Сергей Егоров бииргэ төрөөбүт балта, ИДьМ бэтэрээнэ, “Өймөкөөн” НКО бырабылыанньатын чилиэнэ Фаина Румянцева:
— Төрүт орто оскуолатын мусуойугар Сергей Егоров аатын иҥэрэр туһунан урукку дириэктэр Егор Находкин илии баттааһыннаах анал бирикээс тахсыбыта. Оскуолаҕа түмэл үлэлиир дуо? Нэһилиэк мусуойун эспэнээттэрэ ханна хайдах харалла сыталларый? – диэн ыйытта.
Баһылык Владимир Алексеев нэһилиэк мусуойа сытыытык турар боппуруос буоларын быһыытынан, быһаарыыга турар боппуруостар ахсааннарыгар баарын, онно үлэ, кэпсэтии бара турарын, Төрүт оскуолатыгар Сергей Егоров аатынан мусуой хайдах быһыылаахтык үлэлиирин билсиэх уонна Фаина Афанасьевнаҕа биллэриэх буолла.
СӨ Доруобуйа харыстабылын үтүөлээх үлэһитэ Александра Березкина мэдиссиинэ салаатыгар үөрэнэр нэһилиэк оҕолорун төрөөбүт дойдуларыгар төннөн үлэлии кэлэллэллэригэр эрдэттэн үлэ ыытарга сүбэлээтэ:
— Холобура, медколледжка биэлсэр үөрэҕэр үөрэнэ сылдьар Любомир Атласовы кытта эрдэттэн үлэ ыытан, бэйэбит оҕобутугар усулуобуйа тэрийэн, эмчитинэн үлэлэтиэххэ сөп этэ.
Онуоха Владимир Петрович дьаһалта эмчити олорор дьиэнэн хааччыйарын этэн туран, “Земскэй докторга” олохтоох ыччаттар хабыллыбаттарын бэлиэтээтэ. Александра Гаврильевна кини үлэлиир тэрилтэтиттэн биир медик “Земскэй докторынан” бэйэтин төрөөбүт нэһилиэгэр барбытын иһитиннэрдэ. Баһылык «ити боппуроһу үөрэтэн көрүөм» диэн эрэннэрдэ.
Маны таһынан, дьаһалта баһылыга Владимир Алексеев бу күннэргэ Төрүт нэһилиэгиттэн төрүттээх меценат Александр Кривошапкин аатынан тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар ыалы өйүүр бириэмийэни олохтуур туһунан Александр Егорович аймахтарын аатыттан балта Күннэй Кондакова кэпсэтэ сылдьыбытын иһитиннэрдэ.
— Александр Егорович элбэх оҕолоох ыалга 5 тыһыынча солкуобайы уонна тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар Вензель Сергей уонна Евдокия дьиэ кэргэттэригэр 50 тыһ. солк. спонсордаабыта. Онон бу маннык Александр Кривошапкин аатынан бириэмийэни биһиги олохтуохпут”, — диэн санаатын үллэһиннэ.
Ити курдук сылаас чэйдээх остуол тула олорон, нэһилиэк землячествота баһылыгы кытта бэрт кэскиллээх боппуруостары дьүүллэстилэр. Киин куоракка олорор Төрүт нэһилиэгиттэн төрүттээх Дьокуускай куорат олохтоохторо төрөөбүт нэһилиэктэригэр өрүү көмөлөһөллөр. Ол курдук, оскуола уонна оҕо саадын үбүлүөйдэрэ өрүү кинилэр өйөбүллээх ааһаллар, нэһилиэк суолун өрөмүөнүгэр биир дойдулаахтар эмиэ бэйэлэрин кылааттарын киллэрэн, харчынан көмөлөспүттэрэ.
Төрүт нэһилиэгин баһылыга Владимир Алексеев биир дойдулаахтарыгар иһирэх көрсүһүүлэрин, санааларын атастаспыттарыгар уонна кэскиллээх этиилэри киллэрбиттэригэр махтанна уонна нэһилиэк землячествотын кытта салгыы ыкса сибээһи тутуһуох буолла.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаҕа ааптар түһэриитэ.