Бүлүү улууһа (баһылык Сергей Винокуров) кыстыгы көрсө 27 тыһыынча 100 туонна оту бэлэмниир сорудахтаах.
edersaas.ru
Улуус үрдүнэн от үүнүүтэ куһаҕана суох эрээри, ааспыт кыһын хаар халыҥ буолан уонна сайын саҕаланыыта күүстээх ардахтар түһэннэр, 16 нэһилиэккэ ходуһа үксэ ууга сытар. Улуус дьаһалтата балаһыанньаны үөрэтэн көрөн бараннар, ходуһаларын улахан аҥаарын ууга былдьаппыт түөрт нэһилиэккэ олохтоох суолталаах ыксаллаах быһыы-майгы эрэсиимин биллэрбитэ.
Улуус кылаабынай агронома Мария Николаева иһитиннэрбитинэн, күн бүгүн күөх быйаҥ күрэҕэр 2,5 тыһ. киһи, 21 мэхэньисээссийэлээх, 23 ситэтэ суох мэхэньисээссийэлээх, 182 илии звенолара үлэлии сылдьаллар. 2 861 туонна оту кэбиспиттэр. Сааскы уу суолу-ииһи, муосталары алдьатан, хаһаайыстыбалар сайылыктарга көһөллөрүгэр, үүтү таһалларыгар, о.д.а. үлэҕэ оттооһуну тэрийэргэ анаммыт оттуктарын-уматыктарын туттан кэбиспиттэр. Ол иһин, улуус оттуурга эбии уматыгы атыылаһарга 30 %-наах субсидияны көрөр боппуруоһу үөрэтэр. Ону таһынан, 21 мобильнай биригээдэ тэрээһинин хааччыйарга Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин иһинэн тэриллибит Сүөһү аһылыгын бэлэмнээһини иилиир-саҕалыыр өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал ыстаапка сайаапка түһэрбит.
Ходуһаларын ууга былдьаппыт нэһилиэктэр саас эрдэттэн субуотунньук тэрийэн, ууну түһэриигэ күүскэ үлэлээбиттэр, онон сир таһааран билигин оттуу сылдьар эбиттэр. Ону таһынан, хас да нэһилиэк, ол иһигэр Лөкөчөөн, Халбаакы уонна Тааһаҕар нэһилиэктэрин, хаһаайыстыбалара мобильнай биригээдэлэри тэрийэннэр ыраах учаастактарынан оттуу барбыттар.
– Бүлүү сирэ-уота былыргыта муора онно, намтал сир буолан, кыра да ардахха ууга былдьанан хаалар кутталлаах, – диир “Сири мелиорациялааһын уонна тыа хаһаайыстыбатын уунан хааччыйыы управлениета” судаарыстыба бүддьүөтүн тэрилтэтин Бүлүүтээҕи салаатын сүрүн исписэлииһэ, Арассыыйа үтүөлээх мелиоратора Анатолий Петров. – Ол иһин, биһиги сүрүн үлэбит ууну түһэрии буолар. Нэһилиэктэрбит үгүстэрэ уулара түһэриллибит күөллэр оннуларыгар, уолба сирдэргэ оттоон-мастаан, хороҕор муостааҕы уонна сыспай сиэллээҕи ииттэн олороллор. Улуус үрдүнэн уута түһэриллибит 23 тыһ. гектар сирдээхпит. Бу – өрөспүүбүлүкэ куурдуллар сирин аҥаара. Аны 631 килэмиэтир усталаах ханаалбыт эмиэ Саха сирин хоруутун кыра аҥаара! Маны таһынан 200 км усталаах кыра хоруулардаахпыт. Ити гынан баран, нуорма быһыытынан көрүллүөхтээх үп-харчы ситэ бэриллибэт, онтон сылтаан былааннаммыт үлэ ситэ оҥоһуллубат, ол түмүгэр, төһө да сыраластарбыт, хоруубут улахан аҥаара бүөлэнэн эрэр, манна килиимэт сылыйыыта эмиэ эпсэр. Ааспыт кыһын хаарбыт олус халыҥ буолан уонна онуоха эбии саас халлаан сиҥнэр балысхан ардахтара түһүтэлээннэр, сирбит-уоппут барыта ууга былдьанна, суол-иис бөҕөтө алдьанна. Онон эрдэттэн саҕалаан, Тоҕус, I Күүлэт, Балаҕаччы, Халбаакы, Кыргыдай уонна Сыдыбыл нэһилиэктэригэр экскаватордарынан ханааллары, хоруулары ыраастаан, ууну түһэриигэ күүскэ үлэлии сылдьабыт. Өссө элбэх нэһилиэги, киэҥ сири хабыахпытын тиэхиньикэбит аҕыйаҕа, быста эргэрбитэ атахтыыр. Дьоннор ыксааннар, хорууну күрдьэҕинэн хаһа, хотуурунан ыраастыы сатыыллар!
Сайын кылгас, бириэмэ ыгым, күн-дьыл күүтэн турбат. Курааннаабыт улуустартан экскаватордары уонна бульдозердары уларсан аҕалар буоллар, үлэбит быдан түргэтиэ этэ. Биһиэхэ от суох буолбатах, уу ылбыт сирдэригэр от бөҕөтө өрө анньан турар. Билигин ууну түһэрдэххэ, ыкса күһүҥҥэ диэри оттуохха сөп. «Сөптөөх өйөбүл баара, үп-харчы, тиэхиньикэ көрүллэрэ буоллар, урукку сыллар үгэстэрин сөргүтэн, бүлүүлэр өрөспүүбүлүкэҕэ саппаас от пуондатын хааччыйар кыахтаахпыт», – диэн уруккуттан мэлдьи этэрбин билигин өссө төгүл чиҥэтэн хатылыыбын.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» edersaas.ru