Бүгүн Мэйии бүтүн аан дойдутааҕы күнэ. Бу күн РФ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай невролога, бэрэпиэссэр Николай Шамалов мэйии үлэтэ ковид кэнниттэн туругун туһунан иһитиннэриини оҥордо.
edersaas.ru
— Инсульт аан дойдутааҕы тэрилтэтин чахчыларынан, аан дойдуга сыл аайы 15 мөлүйүөнтэн тахса киһи инсултуура бэлиэтэнэр. Арассыыйаҕа сыл аайы 400-тэн тахса киһи мэйиигэ хаан эргиирэ кэһиллиитин билэр.
Кэнники кэмҥэ дойдуга мэдиссиинэ эйгэтигэр «ковид кэннинээҕи синдром» диэн баар буолла. Ковид кэннинээҕи синдрому Ковид-19 ыалдьыбыт дьон 30-70% билиэн сөп. Бу элбэх сыыппара. Манна, бастатан туран, киһи өйгө тутар дьоҕура, болҕомтото, саҥарара, билэ-көрө сатыыр сатабыла, ол эбэтэр когнитивнай функциялара эмсэҕэлиир. Утуйар уу кэһиллиитэ, төбө ыарыыта, астения элбэхтик биллэр. Онуоха, киһи төһөнөн саастаах даҕаны, ковид кэннинээҕи синдром үөскүүр куттала улахан. Ол олохтоох: тоҕо диэтэххэ, ардыгар корона инфекцията номнуо баар кыһалҕаны сытыырхатар, холобур, өйдүүр дьоҕур мөлтөөһүнэ саҕаланар.
Ковид кэннинээҕи синдром ханнык эмэ сибикитин биллигит да, неврологка көрдөрөр наада. Быраас дифференциальнай диагностиканы оҥорор, өйгө тутар дьоҕур мөлтүүрүн, төбө ыарыытын, мэйии эргийэрин тупсарар уонна да атын кыһалҕалары туоратар терапияны аныыр.
Мэйии туругун хайдах харыстыахха? Маныаха харда неврология ханнык эмиэ ыарыылара баалларыттан-суохтарыттан тутулуктаах. Инсуллаабыт киһи инсульт хатыламматыгар уонна тымыр атын ыарыылара үөскээбэттэригэр аналлаах эмтэниини ааһыахтаах. Онтон кыра да когнитивнай кэһиллиилэр баар буоллахтарына, хаан баттааһынын, холестерин уонна глюкоза таһымын, сүрэх тэбиитин хонтуруоллана сылдьыахтаах.
Мэйии үлэтин кэһиллиитин кытары сибээстээх ыарыылартан эрдэ харыстанарга уопсай сүбэ -– мэйии актыыбынайдык үлэлиирин курдук эрчийэ уонна элбэхтик хамсана-имсэнэ сылдьыҥ. Салгыҥҥа сылдьыы, ууга харбааһын, ыарахан сорудахтары уонна кроссвордары таайыы, хоһоон үөрэтии олус туһалаахтар. Бэл, ыраах айан эмиэ туһалыыр -– киһи саҥа усулуобуйаҕа саҥа соруктары толорорго күһэллэр, ол мэйии үлэтин күүһүрдэр.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru