Бүгүн Медицина сиэстэрэтин аан дойдутааҕы күнэ

Бөлөххө киир:

25 сыл анараа өттүгэр Медицина национальнай киинин хроническай гемодиализка уонна нефрологияҕа отделениета аһыллыбыта.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru 


Евгений Григорьевич Павлов сэбиэдиссэйдээх отделение оччолорго 16 үлэһиттээҕэ. Бу отделениеҕа медсиэстэрэлэр судургута суох үлэлэрин, арааһа, манна олохторун анаабыт үлэһиттэр бэйэлэрэ уонна махталлаах ыарыһахтара эрэ билэллэрэ буолуо…

Оччоттон баччаҕа диэри гемодиализ саалатыгар талан ылбыт идэлэригэр бэриниилээх эрэ дьон үлэлиир. Медсиэстэрэлэр 1,5 мм иэннээх икки фистула иннэнэн хаанын ыраастатар ыарыһах илиитигэр уонна атахтарыгар тас тымырдарын булаллара. Онтон иннэлэргэ магистраллары угаллара уонна «искусственнай бүөр» аппараакка холбууллара. Бүөр ыарахан көрүҥнээх ыарыытыттан (почечная недостаточность) сылтаан,  ыарыһахтар тымырдара кууран хаалар. Онон тымыры булуу ыарыһахха да, сиэстэрэҕэ да улахан эрэй буолара. Ону таһынан, илиитигэр наһаа элбэхтэ иннэнэн анньыллан сытар ыарыһах өй-санаа өттүнэн күүрэн сытара кистэл буолбатах. Ардыгар өттүк тымырдарын катетеризациялааһын ньыматын тутталлара. Ол гынан баран, маннык ньымаҕа инфекция киирэр уонна хаан барар куттала улахан этэ. Сорох ыарыһахтар утуйа сытан катетердарын хостоон кэбистэхтэринэ, хааннара элбэхтик барара. Маны барытын ыарыһах тулуйара, кини биирдэ бэриллэр олох хайдахтаах курдук күндүтүн манна сытан өссө үчүгэйдик өйдүүрэ… Билигин маннык ньыманы ыксаллаах кэмҥэ эрэ туһаналлар.

Отделение үрүҥ халааттаах аанньаллара ыарыһахтара күн сириттэн күрэннэҕинэ, тэҥҥэ ытаһар, хараастар түгэннэрэ аҕыйаҕа суох. Ордук эдэркээн дьон эрэйи көрбүт сирэйдэрин көрдөхтөрүнэ, харахтарын уутун туттуммат эмчиттэр эмиэ баар буолаллар. Кырдьыга да икки эдэркээн уол аппараакка сытан: «Таҥара биһигини туох иһин накаастаата? Ыал да буолбатыбыт, оҕо-уруу да төрөппөтүбүт…» диэн муҥатыйар саҥаларын истэр эмчиккэ да төһөлөөх ыарахан буолуой?

Мин маны барытын тоҕо кэпсээтим? Диализ эрэ көмөтүнэн олох олорорго, олохторун хаачыстыбатын тупсарарга күһэллибит ыарыһахтар аанньалларын – медицина сиэстэрэлэрин ыарахан үлэлэрин тоһоҕолоон бэлиэтээри.

«Ыарыһахтарбытыныын биир дьиэ кэргэн курдукпут»

Ирина Ивановна Горбунова (1994-2015 сс. отделение ыстаарсай сиэстэрэтэ):

– Гемодиализ отделениетыгар 1992 сылтан үлэлии сылдьабын. 1994 сылтан 22 сыл ыстаарсай сиэстэрэлээбитим. Отделение аһыллыаҕыттан үлэлии сылдьар сиэстэрэлэрбэр Л.С.Андросоваҕа, Л.В.Андрееваҕа, Д.И.Иннокентьеваҕа улаханнык махтанабын. 14 сыл үлэлээбит сиэстэрэлэр эмиэ бааллар. Күндү дьоммун Сиэстэрэлэр күннэринэн истиҥник эҕэрдэлиибин!

Үлэһиттэр бэйэбит ыарыһахтарбытын кытары биир дьиэ кэргэн курдук буолан хаалабыт. Сэбиэдиссэйбит Евгений Григорьевич көҕүлээһининэн Саҥа дьылы бииргэ көрсөрбүт, диализниктарбытыгар соһуччу бэлэхтэри оҥорорбут. Евгений Григорьевич ыарыһахтарын наһаа сөбүлүүрэ, кинилэр чугас дьоннорун кытары түүннэри кэпсэтэрэ, уоскутара. Олоҕун бүтүннүү ыарыһахтарыгар, үлэтигэр анаабыта. Ытыктыыр киһибит Евгений Павлов аатын 2002 с. отделениебытыгар иҥэрбиттэрин үрдүктүк сыаналыыбыт.

Уопсайынан, сиэстэрэ үлэтэ ыараханын бу отделениеҕа дьэҥкэтик билэллэр. Мин санаабар, отделениебытыгар үлэлээбит устудьуоҥкалар биһиэхэ быраактыкаламмыттарыттан кэмсиммэт буолуохтаахтар. Тоҕо диэтэххэ, тугунан да сыаналаммат үөрүйэҕи уонна билиини ылан бараллар. Гемодиализ отделениета реанимацияттан улахан уратыта суох. Ыарыһах аппараакка сытан, сүрэҕэ тохтуон, хаана барыан, уҥуон, тартарыан, эмискэ хаанын баттааһына түһүөн-тахсыан сөп. Онно барытыгар аттыгар сиэстэрэ баар буолуон, суһал көмөнү оҥоруон наада.

Мирнэй, Нерюнгри, Жатай, «Диалог» киин сиэстэрэлэрэ биһиги базабытыгар кэлэн үөрэнэллэр. Биир кэмҥэ поликлиникалартан ыҥыран эмиэ үөрэтэ сылдьыбыппыт. Учаастактарыгар баар ыарыһахтарыгар патронаж курдук сылдьалларын наадатыгар босхо үөрэппиппит. Онон биһиги отделение өрөспүүбүлүкэҕэ элбэх туһаны оҥорор диэхпитин сөп.

Гемодиализ отделениетын ыарырҕаппыт сиэстэрэлэр өр буолбаттар, тута уурайаллар. Мин кими да хааларга күһэйбэппин. Айылҕаттан үтүө санаалаах, ыарыһаҕы аһынар, убаастыыр, дууһатын ууран турар үлэлиир, бэйэтин күүһүн уонна билиитин ыарыһахтарыгар аныыр эрэ дьон тулуйан үлэлиир.

Билигин отделениебытыгар 23 киһи сытар. Отделение – кинилэргэ иккис дьиэлэрин кэриэтэ. Уочараты күүтүү суох, суһал ыарыһахтар тута киирэ тураллар.

Гемодиализ саалатын сиэстэрэлэрэ үлэлэрэ сарсыарда 7.30 ч. саҕаланар. 7 аппараакка 7 ыарыһах киирэр. Хааннарын баттааһынын, туруктарын бэрэбиэркэлииллэр. Онтон кинилэри сытыартаан баран, катетерынан эбэтэр фистуланан аппараакка холбууллар. 3,5-5 чаас сытан, процедураларын ылаллар. Ити тухары сиэстэрэ үлэтэ бүппэт. Хаан баттааһына уларыйыытын сотору-сотору кэмнииллэр. Наада буоллаҕына, укуол оҥороллор.

Аппараат дьиэктэнээри гыннаҕына, инженергэ этэллэр. Инженербит уталыппакка кэлэн, итэҕэһи-быһаҕаһы быһаарар. Онон, гемодиализ саалатыгар бүтүн биригээдэ: икки сиэстэрэ, санитарка, инженер, быраас түүннэри-күнүстэри симиэнэнэн үлэлииллэр.

Ыарыһахтарбытын дьиэлэригэр тиийдэхтэринэ да, харахпыт далыттан сүтэрбэппит. Доруобуйаларын туруга мөлтөөрү гыннаҕына, атын эмчиттэргэ буолбакка, тута биһиэхэ кэлэллэр. Тоҕо диэтэххэ, кинилэргэ атын исписэлиис көмө оҥорор кыаҕа суох. Сорохторго «суһал көмө» да кыайан көмөлөспөт. Онон диализниктарга араҥаччылыыр аанньал буолбут сиэстэрэ, суукканы быһа ыарыһахтарыттан арахсыбат. Ыксаллаах балаһыанньа үөскээтэҕинэ да, быраас кэлиэр диэри тустаах көмөнү оҥорор.

Биһиги сиэстэрэлэрбит аны психологтар. Органа көһөрүүгэ анаммыт ыарыһах уонна органын биэрээччи дьон ыйыталлара, мунаараллара куруук элбэх. Онно барытыгар ким да уйулҕатын өрүкүппэт курдук сиэрдээхтик, сайаҕастык, сыысхала суох эппиэттиэхтээххин. Ыарыһахтарбыт чараас дууһалаахтар, онон ордук хоһу саҥардыҥ да чугастык ылыналлар. Ытыахтарын-соҥуохтарын, араас мөкү түгэннэргэ да тиийиэхтэрин сөп. Диализка киириэхтэрин баҕарбат дьон эмиэ элбэх. Тоҕо диэтэххэ, ардыгар диализ анаатылар да, ол аата күн сирин кытары быраһаайдаһабыт диэн сыыһа саныыллар. Онон сиэстэрэлэр кинилэри хара маҥнайгыттан бэлэмнииллэр, сэрэтэллэр, үөрэтэллэр. Медицинэ киинигэр икки мэндиэмэнинэн үлэлиибит. Үөһээ бэрэбээскилиир, укуол биэрэр уонна балаата дьуһуурунай сиэстэрэлэрэ бааллар. Кинилэр үлэлэрэ атын-атын, онон биһиги отделениебытыгар уларытыһа сылдьан үлэлиир универсал сиэстэрэлэр үлэлииллэр.

Лена Семеновна Андросова, 2015 сылтан отделение ыстаарсай сиэстэрэтэ:

– Мин Дьокуускайдааҕы медицина училищетын бүтэриэхпиттэн, 1991  сылтан манна үлэлиибин. Билигин ыстаарсай сиэстэрэбин.

Биһиги отделениебыт 1992 с. сэтинньи 4 күнүгэр аһыллыбыта. Оччолорго сүүрбэччэ киһи үлэлиирэ. Билигин кинилэртэн сүрүн үлэһиттэр хаалан үлэлии сылдьаллар. Сэбиэдиссэйбит – үрдүк категориялаах нефролог-быраас, СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна Александр Владимирович Николаев. Биһиги 25 сыл тухары илиилэрин араарбакка үлэлии сылдьар быраастар уонна сиэстэрэлэр Е.Н.Копыринанан, Ж.Г.Николаеванан,  И.И.Горбунованан, Л.В.Андрееванан, Е.Е.Мордовскаянан, А.С.Максимованан, Л.Ю.Лахачисованан уо.д.а.  киэн туттабыт.

Наталья Афанасьевна Петрова, үрдүк категориялаах сиэстэрэ:

  • -Өссө устудьуоннуу сылдьан гемодиализ отделениетыгар кэлэн үлэлиир этим. Онон үөрэхпин бүтэрээт, манна кэлбитим. Манна үлэлиирбин олус сөбүлүүбүн. Төһө да  иккис идэбинэн психолог үрдүк  үөрэхтээҕим иһин, атын үлэҕэ барбакка, манна үлэлиирбин ордоробун.

Михаил Васильевич Мухин, бастакы категориялаах медбыраат:

Акушер идэлээх буолан, оҕо төрөтөр балыыһаҕа үлэлээбитим. Онтон ыал буолан баран, манна кэлбитим. 2014 с. диэри 4 симиэнэнэн үлэлиир этибит.  Билигин «Диалог» киин аһыллан, 3 симиэнэн үлэлиибит.   Идэҕин сөбүлүүрүҥ, үлэҕэр үөрэ-көтө кэлэриҥ кэлэктиипкиттэн быһаччы тутулуктаах. Бэйэ-бэйэбитин чугастык билсэн, биир дьиэ кэргэн курдук буолан хааллыбыт. Ыарыһахтарбыт доруобуйалара тупсарыгар, атыттартан туох да итэҕэһэ суох курдук сананан олох олороллоругар кыһаллабыт.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0