1930 сыл олунньу 10 күнүгэр Мэҥэ уонна Илин Хаҥалас улуустарын холбоон, Мэҥэ Хаҥалас улууһа үөскээбитэ.
2005 сыллаахха улуус дьокутааттарын уурааҕынан бу күн улуус төрөөбүт күнэ бэлиэтэнэр буолбута.
Мэҥэ Хаҥалас улууһуттан уопсастыбаннай кэрэспэдьиэммит Зиновий Игнатьев бу суолталаах күн туһунан бэйэтин санаатын маннык үллэһиннэ:
— «Мэҥэ» олох былыргы тыл — «үрдүк», «өрүү баар», «үйэлэр тухары» диэн улуу өйдөбүллээх, дириҥ ис хоһоонноох.
«Хаҥалас «диэн эмиэ олох былыргыттан биллэр. Онон ити икки ытык ааттардаах оройуоннар холбоһон, өссө күүһүрэн биэрэллэр.
Мэҥэ Хаҥалас былыр былыргыттан Саха сирин хорук тымыра буолар. Улуу Өлүөнэ Эбэбит манан ааһар. Тамма, Суола курдук аатырбыт үрэхтэр ууларын куталлар. Чүүйэ, Хотун Төҥүлү, Уол Табаҕа курдук алаастар манна бааллар. Дьону абырыыр Абалаахпыт, Таас Күөлбүт — эмиэ манна.
Аатырбыт Мэҥэбил Бөҕө, Манчаары Баһылай, меценат-атыыһыттар Никифоров Г.С. — Манньыаттаах уола, Кушнарев П.А., Васильев М.Г — Мэхээс атыыһыт, кулубалар: Лепчиков П.В., Соловьев И.Г., уо д.а., гражданскай сэрии дьоруойдара Байкалов К.К., Алексеев И.Е., Петров Г.О. — Халлааскы, Исаев В.С. — киһи ааттыы туруох кэриҥнээх.
Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Ф.К. Попов , Социалистическай Үлэ Дьоруойдара Самсонов Г.С., Новгородова Е.И., Степанов А.Е., мэхэньисээтэр Мансуров И.Ш., Дмитриев А.А., ньирэй көрөөччү, уоттаах сэрии инбэлиитэ Слепцов Е.Д., сахалартан бастакы академик Ларионов В.П. төрөөбүт улуустарын Мэҥэ Хаҥалаһы үлэлэринэн, спортка, култуураҕа, норуот хаһаайыстыбатын бары салааларыгар ситиһиилэринэн аатырдыбыт дьоммут үгүстэр. Бүгүн кинилэри барыларын ааттарын ааттаан, ахтан-санаан ааһар бэлиэ күммүт.
Мэҥэ Хаҥалас улууһа сайдар уонна кэҥиир. Дьон сөбүлээн олохсуйар.
Быйылгы Одун Хаан сылын Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыга Николай Старостин Бигэ туруктаах дьиэ-кэргэн сылынан биллэрдэ.
«Оҥорууну оҥорооччу,
Отуору олордооччу,
Одун Хаан төрдүбүт,
Бэттэх көрөн
Мичик гын!» — диэн улууспутугар биллэриллибит быйылгы Дьиэ кэргэн сылын алҕаатахпыт буоллун!
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru