Муус устар 28 күнүгэр аан дойдутааҕы үлэ харыстабылын күнэ бэлиэтэнэр. Бэлиэ күнү 2003 сыллаахха Норуоттар икки ардыларынааҕы үлэ тэрилтэтэ (МОТ) олохтообута.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Аан бастаан үлэлии сылдьан эчэйбит, эбэтэр өлбүт дьоҥҥо анаан 1989 сыллаахха Америкаҕа Кэриэстэбил күнүн ыыппыттара. Ол онтон саҕаламмыта. Бу күн үлэ сөптөөх усулуобуйатын тэрийиигэ, үлэһиттэр көмүскэллээх буолууларыгар уопсастыбаннас болҕомтотун туһаайар сыаллаах.
Билигин сүүстэн тахса дойдуга үлэҕэ көмүскэллээх буолуу кыһалҕатыгар анаммыт тэрээһиннэр ыытыллаллар. Манна идэлээх сойуустар, дьарыктаах буолуу кииннэрэ, олохтоох дьаһалталар исписэлиистэрэ кытталлар, тэрийэллэр.
Норуоттар икки ардыларынааҕы үлэ тэрилтэтин (МОТ) дааннайынан, аан дойдуга күн аайы (!) 5 тыһыынча киһи производствоҕа, бырамыысыланнаска үлэлии сылдьан суорума суолланар. Ол аата, сыл аайы 2-2,5 мөлүйүөн киһи үлэлии сылдьан өлөр. Итинтэн 350 тыһыынча киһи оһоллонон-дэҥнэнэн, 1,7-2 мөлүйүөн киһи үлэттэн сиэттэрэн ыалдьыы түмүгэр өлөр. Ону тэҥэ, 160 мөлүйүөн киһи ыараханнык ыалдьар.
Онон үлэһит доруобуйатын харыстыыр, үлэҕэ дэҥнэниини таһаарбат сыал-сорук турар. Үлэҕэ көмүскэллээх буолуу култууратын үөскэтии – ол аата үлэһит быраабын, эбээһинэһин чуолкайдык торумнааһын, үлэҕэ куттал суох буолуутун усулуобуйатын хааччыйыы, бырабыыталыстыба, үлэни биэрээччилэр өттүлэриттэн сөптөөх сыһыан олохтонуута, сокуону тутуһуу.
Аан дойдутааҕы үлэ харыстабылын күнэ сыл аайы биир кыһалҕаҕа ананар, тус-туспа девизтээх ыытыллар. Холобур, “профессиональнай ыарыыларга профилактика”, “химическэй веществолары кытта үлэҕэ куттала суох буолууну хааччыйыы”, “үлэ кэмигэр стресс: кэлэктиибинэн быһаарыы”, “үлэ көмүскэлин култууратын тарҕатыы”, о.д.а.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru