Олунньу 5 күнүгэр сарсыарда 6 чаастан (Дьокуускай бириэмэтинэн) Илиҥҥи Саҥа дьыл саҕаланна. Азия дойдуларыгар бу бырааһынньыгы 14 хонугу быһа ылаллар.
edersaas.ru
Илиҥҥи Саҥа дьыл олохтоммут даатата суох. Саамай кылгас кыһыҥҥы күн (зимнее солнцестояние) кэнниттэн бастакы Ый үүнүүтүттэн саҕаланар. Ый үүнэр кэмигэр – 14 хонугу быһа Саҥа дьыл бырааһынньыга салҕанар.
Онон, Сибиинньэбит сыла, дьэ, саҕаланна. 2020 сыл тохсунньу 24 күнүгэр диэри салҕанар. Кытайга бүгүн 2019 сылы буолбакка, 4717 сылы көрүстүлэр.
Кытайдар сыл сүрүн бырааһынньыгын көрсөргө эрдэттэн күүскэ бэлэмнэнэллэр. Дьиэлэрин-уоттарын хомуйаллар, ыраастыыллар, эргэ малларын быраҕаллар. Ол аата эргэрбит эниэргийэттэн арахсан, олоххо саҥа кэлэригэр миэстэни таһаараллар. Кыһыл таҥаһы таҥналлар, дьиэлэрин кыһыл банаардарынан киэргэтэллэр. Дьиэ кэргэн барыта бииргэ мустан ылаллар. Ыраах да сырытталлар, төрөппүттэригэр кэлэллэр, ол иһин бу кэмҥэ билиэт суох буолар, уулуссалар тырааныспарынан туолаллар. Бу түүн элбэхтик фейерверктэри ыталлар, оннук гынан куһаҕан тыыннары үргүтэллэр. Бэйэ-бэйэлэригэр кыһыл кэмбиэргэ харчыны уган, бэлэхтэһэллэр.
Онтон биэс күнү быһа аймахтарын, доҕотторун кэрийэ сылдьан, ыалдьыттаһаллар, эҕэрдэлэһэллэр. Хайаан да икки мандарин кэһиилээх буолаллар. Баралларыгар икки мандарины бэлэх ылан бараллар.
Уулуссаларга бырааһынньык саҕаланар. Улахан драконнары оҥорон баран, ону хаамтараллар.
Илиҥҥи Саҥа дьыл буоларынан, буддистар эмиэ бырааһынньыктыыллар. Сагаалган диэн ааттаах. Бурятияҕа, холобур, бүгүҥҥү оптуорунньук – өрөбүл күн. Оттон Дьокуускайга буддийскай храмҥа бу бырааһынньыгы ылыахтара.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru