Бүгүн Федор Кузьмич Попов төрөөбүт күнэ

Бөлөххө киир:

Бүгүн, ахсынньы 8 күнүгэр, сахалартан бастакынан Сэбиэскэй Сойуус дьоруойун аатын ылбыт Федор Кузьмич Попов төрөөбүт  күнэ.  Быйыл  дьоруой төрөөбүтэ 100 сылынан сибээстээн, Мэҥэ Хаҥалас улууһугар 2021 сыл  Дьоруой сылынан биллэриллибитэ.

Олоҕун олуктара

 Федор Кузьмич Попов 1921 сыл ахсынньы 8 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууһугар Иккис Баатара нэһилиэгэр Поповтар дьиэ кэргэннэригэр сэттэ оҕоттон алтыс соҕотох уол оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕата Кузьма Самсонович оҕолорун кыра эрдэхтэринэ үлэҕэ-хамнаска үөрэтэн-такайан улаатыннарбыта. 1930 сыллаахха «Октябрь» колхуоска дьиэ кэргэнинээн үлэлии киирбиттэрэ, Сүөдэр 9 саастааҕар улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлиир буолбута.

1931 сыллаахха, 10 саастааҕар оскуолаҕа киирбитэ. Алааһыттан 9 км ыраах сиргэ сатыы баран үөрэнэн кэлэрэ. Үөрэҕин таһынан Сүөдэр дьиэ ис-тас үлэтигэр дьонугар илии-атах буолара. Кыһынын үөрэнэн, сайынын колхуоска үлэлиирэ.

1936 сыллаахха 5 кылааһы бүтэрэн баран аҕата ыараханнык ыалдьан оскуолатыттан тохтообута, уонна колхуоска күүстээх үлэтин саҕалаабыта. 1937 сыл кыһыныгар Сүөдэр үлэтин таһынан бииргэ үлэлиир дьонун сүүрбэ киһини ахсаан ааҕарга уонна суруйарга үөрэппитэ.

19 сааһын туолбутун кэннэ 1940 сыллааха ѳр сылларга үлэлээбит «Октябрь» колхуоһугар биригэдьииринэн талыллар. Сүөдэр наһаа ирдэбиллээх, эппиэтинэстээх, үлэһиттэрин кытта өрүү тэҥҥэ сылдьар буолан, үчүгэй салайааччы хайҕабылын ылбыта.

 

 Сэриигэ кыттыыта

1941-42 сылларга кыһын аармыйаҕа барар саастаах уолаттар военкомат иһинэн тэриллибит куруһуокка нуучча тылын үөрэппиттэрэ. Аармыйаҕа 1942 с. бэс ыйыгар Мэҥэ Хаҥалас оройуоннааҕы военкоматынан ыҥырыллан барбыта. Хонуу биригээдэтин салайааччытынан кини быраата Петр хаалбыта.

Пермь куорат аттыгар кылгас кэмнээх автоматчиктар куурустарын үөрэнэн бүтэрбитэ. Сэриилэһэр аармыйаҕа тиийэн 61-с аармыйа 81-с стрелковай дивизиятын 467-с стрелковай полкатын 1-кы батальонун 3-с ротатын байыаһа буолбут.

1943 с. алтынньы 1 күнүгэр Глушец диэн дэриэбинэ аттыгар биир бастакынан Днепр өрүһү туораан тахсар. Өстөөх траншеяларыгар бастакынан ыстанан тиийэн илиинэн охсуһуу кэмигэр пулеметтарын былдьыыр. Бу охсуһууга 23 ниэмэс саллаатын уонна офицеры охторор. Уонунан ааҕыллар өстөөхтөр хос атаакаларын төттөрү охсор. Бэйэтин подразделениетын өрүһү туоруурун хааччыйар. Бу кэнниттэн уонча күн буолбут быыстала суох кыдыйсыыларга 70 ниэмэһи өлөрбүт.

Бу сылдьан ыараханнык бааһырар уонна 1943 сыл алтынньы 13 күнүгэр госпитальга өлбүт. Белоруссия Гомель уобалаһын Лоев оройуонун Дерожичи дэриэбинэтигэр көмүллүбүт.

ССРС Үрдүкү Сүбэтин Президиумун 1944 сыл тохсунньу 15 күнүнээҕи Ыйааҕынан байыаннай сорудахтары көрдөрүүлээхтик толоруутун уонна өстөөхтөрү кытта кыргыһыыларга хорсун, дьоруойдуу быһыытын иһин кыһыл армеец Попов Фёдор Кузьмичка өлбүтүн кэннэ Сэбиэскэй Сойуус  дьоруойун аата иҥэриллибитэ.

Cахалыы бикипиэдьийэттэн.

 

 Герой Попов туһунан

 

Днепр тымныы долгуннарын

Туоруур саха уола,
Тула ууга бырдааттанар
Ардах буулдьа суола.

Туораан, ньиэмэс окуопатын
Күдэн-таһаан тэбэр,
Өстөөх үөрэ куоппатын диэн,
Кэрдэр, кимэн киирэр.

Ахта өстөөх пулемета,
Өлүк — кини тула,
Онно аргыый сыылан үөмтэ
Саха туйгун уола.

Бу ырыа тылларын саха биллиилээх бэйиэтэ Илья Чаҕылҕан суруйбута. Бу ырыаны төһөлөөх элбэх көлүөнэ үөрэппитэ буолуой, ырыа гынан ыллаабытай буолуой?!   Санаан ылыаҕыҥ эрэ, доҕоттоор!

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0