Бүгүн “Саха” НКИХ ханаалынан өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев атырдьах ыйынааҕы түмүгү таһаарда. Кини бастатан туран, Арктиканы 2035 сылга диэри сайыннарыы социальнай-экэнэмиичэскэй стратегиятыгар көрөөччүлэр болҕомтолорун туһаайда.
— Арктика диэн саха сиригэр дьоһун суолталаах эрэгийиэн. 1 мөл 600 тыһ. кв.м. киэҥ сири-уоту тайаан сытар. Манна билигин 68 тыһыынчаттан тахса киһи олорор. Ааспыт үйэ 80-с сылларыттан Арктика олохтоохторун ахсаана биллэрдик аччаабыта. Оччолорго 150 тыһыынча киһи олороро. Үгүс сыллар ааспыттарын кэннэ аан бастаан Арктика олохтоохторун ахсаана эбиллэн эрэр. Биһиги Арктиканы кэккэ нолуоктартан босхолообуппут. Саха сиригэр Арктика улахан суолталааҕын таба өйдөөн, бу Стратегияны уһуннук бэлэмнээбиппит. Быһа холуйан икки сыл курдук маны оҥорууга барбыта. Стратегияны торумнааһыҥҥа туһааннаах министиэристибэлэр уона биэдэмистибэлэр эрэ буолбакка, дьокутааттар, Аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар ассоциациялара, учуонайдар уо.д.а. көхтөөхтүк кыттыбыттара. Онон эспиэрдиир холбоһук маны Арассыыйаҕа биир бастыҥ, сиппит-хоппут докумуон быһыытынан сыаналаабыта. Биһиги Арктика олохтоохторун олоҕун таһыма Арассыыйа орто таһымын кытта тэҥнэһэрин туһугар үлэни-хамнаһы тэрийиэхтээхпит. Орто таһым эрэ буолбакка, өссө үрдүк буолуохтаах. Арктикаҕа дьон үйэтэ уһуохтаах, хомойуох иһин, бу көрдөрүү билигин быдан намыһах. Арктика сайдыытыгар бырамыысыланнас хампаанньалара көмөлөһүөхтээхтэр. Социальнай уонна тырааныспар инфраструктурата тупсуохтаах, айанныыр билиэт чэпчэки буолуохтаах, Арктика оҕолоругар болҕомто ууруллуохтаах уо.д.а. , — диэтэ Айсен Николаев.
Мантан салгыы кини Благовещенскайга ыытыллыбыт Уһук Илин уокуругун сүбэ мунньаҕар тугу ситиспиттэрин кэпсээтэ. Айсен Николаев бу улахан мунньахха РФ премьер-миниистирэ Михаил Мишустин иннигэр цифровой ТОР-дары тэрийии туһунан туруорсубут. Михаил Мишустин өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын этиитин өйүүрүгэр IT-индустрия өрөспүүбүлүкэбитигэр туруктаах сайдыыта төһүү буолбут. Тоҕо диэтэххэ, айти өҥөҕө 85 бырыһыан өҥө Саха сиригэр оҥоһуллара болҕомтото суох хаалыан табыллыбат.
— Премьер бээйтин кэмигэр Арассыыйа нолуокка сулууспатын ситиһиилээхтик салайбыт киһи быһыытынан инновацияҕа сайдыыны олус сэргиир. Кини Саха сирин уопутун туһанан, бу эйгэҕэ үлэни кэҥэтэргэ эттэ, — диэтэ салгыы Айсен Сергеевич. Маныаха Инновация министиэристибэтэ, Айти-паарка төһүү буолуохтара.
Атырдьах ыйынааҕы түмүктэри кэпсииригэр коронавирус дьаҥын Ил Дархан тумнубата. Кини этэринэн, коронавирус аччаан, хаптайан эрэр, ол эрээри бытаанын бэлиэтээтэ. Бу ыарыыттан сылтаан өрөспүүбүлүкэҕэ кыһалҕалар баар буолуохтарын сөп. Ону таһаарбат инниттэн миэрэлэр ылыллыбыттар. Билиҥҥи туругунан, Дьокуускайга уонна өрөспүүбүлүкэ 15 оройуонугар салгыны ыраастыыр рециркулятордар кэлбиттэр уонна таҥылла сылдьаллар. Быһата, бары оскуолалары уонна уһуйааннары бу тэрилинэн хааччыйыыга үлэ ыытыллыбыт.
Балаҕан ыйын 1 күнүттэн бары дьыссааттар – муниципальнайдар уонна кэтэхтэр бары аһыллыахтара, Ол эрээри дьаҥынан сибээстээн, ирдэбиллэр, быраабылалар күүһүрүөхтэрэ. Үөрэх тэрилтэлэригэр тохтууругар кини үрдүк үөрэх кыһаларыгар, алын сүһүөх үөрэх тэрилтэлэригэр бастакы куурустар үөрэҕи саҕалыахтара, оттон атын куурустар тэйиччиттэн олорон үөрэниэхтэрэ эбэтэр практиканы барыахтара диэтэ. Балаҕан ыйыгар дьаҥ сыппаатаҕына, алтынньыттан үөрэх толору ыытыллыаҕа диэн эрэнэрин биллэрдэ. 5000 диэри киһилээх оскуолаларга өрүү үөрэммит эрэсиимнэринэн үөрэниэхтэрэ диэтэ өрөспүүбүлүкэ баһылыга.
Женни Стрюкова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска — СИА.