Киһи киһиттэн үөрэнэр. Хааччахтанан дьиэҕэ олорор кэмҥэ үгүстэр туһалаах дьарыктары булан, бэйэлэрин сайыннардылар, элбэххэ үөрэннилэр. Онуоха куйаар ситиминэн төһө баҕарар көрөн үөрэнэр, үчүгэйгэ тардыһар кыах баар. Социальнай ситимнэргэ дьиҥ туһалааҕы таһаарар дьон сурутааччылара элбии турар.
Дуняша Попова бэйэтин хаһан да асчыт, кондитер буолуом, таптыыр идэбинэн үлэлиэм диэн санаабат этэ. Ону ааһан, маанытык улааппыт ыал кыра оҕото, сатаан астаабат да этэ. Кэргэн тахсан баран эрэ, кыралаан астыырга үөрэммитэ.
Харантыын кэмигэр кини күннээҕи араас ас-үөл ырыссыабын таһааран, дьон-сэргэ биһирэбилин ылла. Сиһилии кэпсии-кэпсии видеоҕа көрдөрөрүн, элбэх сүбэни биэрэрин сэргииллэр.
Столярчиктыын астыыр кыыс
Кини Таатта Ытык Күөлүттэн төрүттээх. Евдокия Роман Тистяховтарга төрдүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. Оскуолаҕа куруук көхтөөх оҕо этэ: үөрэҕэр үчүгэйэ, үҥкүүлүүрэ, дакылаат ааҕара, сүүрүүнэн дьарыктана сылдьыбыта. 2013 сыллаахха Арктикатааҕы култуура, искусство институтугар киирбитэ. «Култуура менеджерэ” идэни баһылаабыта. Үөрэҕин бүтэрээт, кафедраҕа лаборанынан үлэлээбитэ. Ол кэннэ оҕотун көрөн дьиэҕэ олорон, үс сыллааҕыта торт астааһынынан үлүһүйбүтэ.
Кэргэнэ Пётр Васильевич Чурапчы Дириҥиттэн төрүттээх. Билигин «АлМас» кэмбинээтигэр үлэлиир. Икки оҕолоохтор, Наташа 31-с оскуола иккис кылааһын үөрэнээччитэ, Вася уһуйаан иитиллээччитэ.
Ааспыт сайыҥҥыттан «Мария Столярчик» кондитерскай-устуудьуйаҕа кондитер-декоратор диэн дуоһунаска үлэлиир. Былырыын Мариялыын Инна Питерова диэн Арассыыйа биир биллэр кондитерыгар Москваҕа баран үөрэнэн кэлбиттэрэ. Сиэниллэр сибэккилэри, араас начыыҥкалары, салгыҥҥа ыйана сылдьар сыбаайба тортарын оҥорорго үөрэммиттэрэ. «Хас биирдии киһи тугу эрэ сатыыр буоллаҕына, ону тупсаран, өссө үчүгэйдик, кыраһыабайдык оҥорорго талаһыахтаах”, — диир эдэр кондитер.
Дьылҕа бэлиэлэрэ
Дуняша олоҕор суолталаах түгэннэри түһээн көрөр идэлээх. Кэргэнин кытта сыбаайбаҕа билсибиттэрэ. Тастыҥ убайа уонна Петр бииргэ үөрэммит кыыһа сыбаайбалаабыттара.
— Аймахтар бары түмсэр үөрүүлээх күммүтүгэр кэргэммин көрсүөм эрэ дии санаабатаҕым. Билсибиппит аҕыйах хоноотун, арай түһээтэхпинэ, маҥан аты миинэн Петябын көрсө барабын. Эдьиийбэр кэпсээбиппэр, кэргэниҥ буолар диэбитигэр, соһуйан хаалбытым.
Иккис түгэн. Сыбаайбаҕа 10 торду долгуйа-долгуйа аан бастаан сакааска оҥорон баран, эмискэ Күн Куйаарыма “Арый, билгэлэн, арчылан” кинигэтин ылан, арыйа баттаабытым… “Бу билигин талан ылбыт дьарыгыҥ инники олоххор суолталаах буолуо, сөпкө тайаммыккын” диэн суруллубут этэ. Ону умнан кэбиһэн баран, бу кэлин санаабытым.
Сөбүлүүр идэни сөпкө тайаныы
— Киһи бэйэтин сөбүлүүр дьарыгынан үлэлииригэр күүстээх баҕа уонна чугас киһиҥ өйөбүлэ наада. Миэхэ кэргэним өйөбүлэ улахан оруолу оонньообута. Чааһынай дьиэҕэ олорон, массыыната суох буоллаххына, барарыҥ-кэлэриҥ хааччахтаах. Петям үлэтин кэннэ, торт астыырбар наадалаах бородуукталары атыылаһара, куруук чөчөгөй, сибиэһэй отон-дьэдьэн наада. Онтон киэһэ хойутуу, өрөбүллэргэ сакаасчыттарга торт илдьэн биэрии эмиэ кини үрдүнэн барара. Кини онно «ээ суох, үлэм кэннэ сылайабын, барбаппын» диирэ буоллар, мин, арааһа, тохтуом этэ. Онон кэргэммэр наһаа махтанабын.
Киһи сөбүлүүр идэтинэн үлэлиир буоллаҕына, сылаа диэни билбэт эбит. Биллэн турар, киэһэ сылайаҕын, ол эрээри өссө тугу эрэ гыммыт киһи диэх курдук саныыгын. Урут түүннэри астыырым. Декоратор диэн торду кириэмнээн, киэргэтэн биэрэр киһи. Олус интэриэһинэй, айар үлэ. Сөбүлүүр идэбинэн үлэлиирбинэн дьоллоохпун.
Дьиэ кэргэним – сирдээҕи дьолум
— Бастатан туран, мин бэйэбин ийэ, кэргэн курдук ылынабын. Дьиэ кэргэммин туохтааҕар да үрдүктүк тутабын, сыаналыыбын. Ийэ үрдүк аатын сүгээри бу олоххо кэлбитим дии саныыбын.
Харантыын кэмигэр @popovtar диэн «инстаграмҥа» сирэйбин сөргүтэ сылдьабын. Соторутааҕыта аҕам Роман Николаевич куурусса дьиэтин оҥорбутун кэпсээбитим. Олус биһирээн, элбэх киһи үтүктэн оҥостубута. Аҕам олус талааннаах мас ууһа.
Билиҥҥи кэмҥэ оҕолорбун иммунитеттарын бөҕөргөтө, сибиэһэй салгыҥҥа сырытыннар диэн, олох хааччахтаабаппын. Ол быыһыгар оҕуруот көрсөллөр, илии-атах буолан көмөлөһөллөр. Кууруссалары аһатыы, сымыыты хомуйуу — кинилэр эбээһинэстэрэ. Хата, наһаа эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһаллар, онтон сэмээр үөрэбит.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Тускар туһан
Куурусса дьиэтэ
Үрдүгэ 50-60 см, кэтитэ 45-50 см, уһуна 3 миэтирэ. Уонча куурусса олоруон сөп. Муостата иҥнэри, ол иһин сымыыта инники долбуурга төкүнүйэн түһэр, онон хомуйарга табыгастаах. Оҕолор үөрүүнэн сымыыт хомуйаллар, аһаталлар.
Ону тэҥэ, муостатын хайаҕаһынан саахтара сиргэ түһэ турар, ону хомуйан ыллахха, үүнээйигэ үчүгэй уоҕурдуу буолар. Аһыыр, уулуур иһиттэрэ таһыгар турар буолан, муостата сытыйбат, киртийбэт.
Бу дьоҕус дьиэ киһи үлэтин чэпчэтэр — кыбылла-кыбылла кыараҕас дьиэҕэ күн аайы сымыыт ыла киирбэккин, аһаҕас аанынан кууруссалар куотуохтара диэн куттаммаккын, муостатын ыраастыыртан босхолоноҕун.
Күннээҕи ас ырыссыаптара
Чебурек
1 сымыыт, туус, 3 ыстакаан бурдук, 1 ост. нь. мас арыыта, 1 ыстакаан итии уу.
Сымыыты туустаан баран, биилкэнэн күүскэ булкуйабыт. Бурдугу, мас арыытын эбэн баран, итии ууну кутабыт. Ньуосканан булкуйабыт, онтон илиибитинэн мэһийэбит. Тиэстэни чаас аҥаара холодильникка уура түһэр ордук.
Фаршка ынах, убаһа этин ылыахха сөп. 2 эриэппэ луугу, тууһу, биэрэһи кутабыт. Элбэх эти уурдахха, ситэ буһуо суоҕун сөп. Күүстээх буолбакка, орто уокка буһарыҥ. Чебурек биир өттө саһарчы буһарын күүппэккэ, тэстибэтин курдук, эргитэ сылдьыахха наада.
Бискибиит рулет
5 сымыыт, 200 гр. бурдук, 150 гр. саахар, 10 гр. разрыхлитель. Начыыҥкатыгар: бааҥка аҥаара буспут сгущенка, 170 гр. сливочнай сыыр.
Сымыыттары саахары кытта маҥхайыар диэри миксеринэн эрийтэрэбит. Бурдугу, разрыхлители кутабыт. Булкуйан баран, боротумуоҥҥа кутан, эрдэ сылыйбыт духуопкаҕа буһарабыт.
Сыыры уонна сгущенканы миксердиибит. Эбэтэр, бу кириэм оннугар джеми туһаныахха сөп. Бискибиит буһан тахсаатын кытта, ыраас сотторго ууран, итиилии рулет курдук эрийэбит. Оннук гымматахха, быһыта барар. Сойбутун кэннэ, кириэминэн биһэн баран, төттөрү эрийэн кэбиһэбит.