Олунньу 16 күнүгэр, Хомус аан дойдутааҕы мусуойугар Кэбээйи уран тарбахтааҕа Артем Киренскэй быыстапката аһылынна.
Людмила Попова, “Саха сирэ” хаһыат, https://edersaas.ru/
Быыстапка Артем Алексеевич 55 сааһыгар ананар. Урутаан эттэххэ, кини көрдөрүүгэ аҕалбыт хомустарын уратыта диэн — хааларыгар. Ол курдук, хомусчут хаатыттан орообокко эрэ, бэрт судургутук туора аста да, оонньообутунан барар кыахтаах. Ити оонньуур дьоҥҥо, ордук хас да хомуһунан солбуһуннара сылдьан оонньуур хомусчуттарга улахан суолталаах. Уус уопсайа 20-чэ оҥоһугу аҕалан көрдөрүүгэ туруорда. Манна эриэккэс хомустары таһынан, эр киһи сахалыы кура, булка-алка туттар сахалыы быһаҕа, дьахтар мааныга кэтэр үрүҥ көмүс ытарҕата о.д.а. оҥоһуктар бааллар.
Артем Киренскэй: “Хомус сахаларга чопчу бу сылтан баар буолбута диэн ким да эппэт. Улуу Өксөкүлээх Өлөксөй айымньыларыттан ааҕан, Үрүҥ Аар Тойон үөһэттэн ыыппыта диэн өйдөбүлгэ кэлэбит. Айылҕаттан бэриллибит уустарбыт айылҕа тыаһын үтүгүннэрэн оҥоро сатыыллар. Тус бэйэм, хомус тыаһын айылҕа тыаһыгар холуубун. Хас биирдии чочуллан тахсыбыт хомус бэйэтин хаһаайынын булар диэн өйдөбүллээхпин. Былыр сахалар мас хомуһу оҥорон саҕалаабыттара дииллэр. Тимир, көмүс үйэтэ солбуйан иһэр. Ол да буоллар, аныгы олох сабыдыалыгар сабырыйтарбакка, мас хомуспут тиллэрэ, сөргүтүллэрэ буоллар диэн баҕа санаалаахпын”, – диэн хомус туһунан санаатын үллэһиннэ. Оҕо сылдьан тырыыҥканы уоһугар даҕатан тыаһатар идэлээх эбит. Кини оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар хомус олус дэлэйэ суох кэм буоллаҕа. Аан маҥнай уус Николай Бурцев хомуһун булан, онно оонньоон көрбүт. Хомуска ылларыыта ити курдук саҕаламмыт. Оччотооҕу чороонноох, сибэккилээх хомустар бу баардыы харахпар көстөллөр, диэн кэпсиир.
Онтон уус быһыытынан уһаарыллан тахсыыта 1990-с сыллартан саҕаламмыт. Борис Неустроев-Мандар Уус үөрэтэр диэни истэн, таптайан оҥоруу маҥнайгы олугун киниэхэ уурдарбыт. “Саха киһитэ уус буоларыгар үстэ төхтүрүйэн үөрэниэхтээх дииллэр. Ол эбэтэр, саҥа үүнэн эрэр ууһу үс улахан уус алгаатаҕына, былыргылыы, дьиҥнээх уус буолан тахсаҕын”, — диэн кини эппитэ. Инньэ гынан, салгыы Бүлүү улууһугар Уйбаан Захаровка-Кылыадьы Ууска ыйан ыыппыт. Кылыадьы Уус ый кэриҥэ эрэйдии түһэн баран, дьону үөрэтиэхтээх киһи бэйэҥ кэлэн эрэйдэнэ сылдьаҕын диэбит. Ол кэмтэн ыла бүгүҥҥү күҥҥэ диэри көмүс тарбахтаах Артем Киренскэй илиитин араарбакка сылдьар. Биир күн сынньанан көрбөккө үлэлиир эбит. Сыл устата оҥоруохтаах хомуһугар 150-ча матырыйаалы бэлэмнээн кэбиһэр, онто сыл устата тиийбэт эбит. Оттон быһаҕы. ортотунан, 70-140 чочуйан таһаарар эбит. Оччотугар 26 сыл устата төһө хомуһу, быһаҕы, уопсайынан, киэргэли оҥорбутун сэрэйэн эрэ көрөн сөҕүөххэ-махтайыахха сөп. Киэргэллээх хомуһу, ортотунан 5 күн оҥоробун, онтон судургуну икки-үс күнүнэн ситэрэбин диэн ааптар кэпсиир.
Хомус аан дойдутааҕы киинин дириэктэрэ Николай Шишигин: “Кэлин, саха биллэр улахан уустара хос ааты иҥэринэллэр. Ити өттүгэр тугу толкуйдана сылдьаҕыный?” — диэн ыйытта. Онуоха: “Саха киһитэ уонна дьарыктаах буоларым быһыытынан, ити туһунан толкуйдаабытым балачча буолла. Дьон ааппын тоҕо эрэ Ньукулай диэн ыҥырар. Эдьиий Дораттан аат туһунан биирдэ ыйытан турабын. Онуоха кини ийэҥ, аҕаҥ ааттаабыт ааттара баар, дьарыктанан бардаххына, аатыҥ бэйэҕин ситэн кэлиэ диэбиттээх”, — диэн хоруйдаата.
Уус Артем Киренскэй 26 сыл устата айбыт-туппут бастыҥ оҥоһуктарын, итиэннэ хаатыттан арахсыбакка оонньонор хомуһу, кулун тутар 3 күнүгэр диэри Хомус аан дойдутааҕы киинигэр көрүөххэ сөп.
Людмила Попова, “Саха сирэ” хаһыат, https://edersaas.ru/