СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) спикерэ Петр Гоголев кулун тутар 22 күнүгэр РФ Федерациятын Сэбиэтин иһинэн Арктикаҕа уонна Антарктидаҕа сэбиэт мунньаҕар доруобуйа харыстабылыгар Арктика моделын уонна “Арктика оҕолоро” тус сыаллаах федеральнай бырагырааманы оҥоруу наадаларын туһунан этии киллэрбитэ.
edersaas.ru
“2019 сыл балаҕан ыйыгар өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев уонна Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев ыҥырыыларынан РФ Судаарыстыбаннай Дууматын доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Морозовка мунньах ыытарга былаанныыбыт. Бу мунньахха диэри биһиги Арктика мэдиссиинэтигэр, Уһук Хотугу сир усулуобуйатыгар медицинскэй көмөнү оҥорууга биир кэлим концепциялаах буолуохтаахпыт. Онон бүгүн баар кыһалҕалары быһаарарга чопчу этиилэргитин истиэхпин баҕарабын”, — диэн доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга бастайааннай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Владимир Чичигинаров ыам ыйын 24 күнүгэр СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕар (Ил Түмэҥҥэ) ыытыллыбыт “Арктика мэдиссиинэтин туһунан” мунньахха эттэ.
Бары билэрбит курдук, 13 Хотугу уонна Арктика оройуоннарын нэһилиэнньэтигэр медицинскэй көмөнү оҥорууга тыйыс усулуобуйа, тырааныспар сылдьара уустуга, ыраах сыталлара уустуктары үөскэтэр.
Сүрүн дакылааты оҥорбут СӨ доруобуйа харыстабылын миниистирин эбээһинэһин толорооччу Егор Прокопьев иһитиннэрбитинэн, өрөспүүбүлүкэҕэ Арктика зонатыгар 67 714 киһи олорор (барыллаан чахчынан). Манна:
268 быраас, орто медицинскэй сүһүөх 819 исписэлииһэ бааллар. Оройуоннааҕы 13 Киин балыыһа, 34 учаастактааҕы балыыһа, быраас 8 амбулаторията, 31 биэлсэр-акушер пууна үлэлииллэр. Медицинскэй тэриллэр 79 бырыһыаннара туһаттан тахсыбыт.
Арктика оройуоннарын балыыһаларын сүрүн кыһалҕаларынан материальнай-техническэй базаларын уонна каадырынан хааччыллыы мөлтөхтөрө буолар. 13 оройуонтан биэһигэр эрэ, Үөһээ Халыма, Дьааҥы, Булуҥ, Аллараа Халыма уонна Усуйаана оройуоннарыгар онколог-быраастаахтар. Искэн ыарыытыттан сытан эрэ эмтэнэр кыах Булуҥ уонна Усуйаана оройуоннарыгар эрэ баар. Булгуччулаах медицинскэй страховкалааһын территориятааҕы пуондатын дириэктэрэ Александр Горохов коммунальнай ороскуоттары төлүүргэ, аһылык бородууктатын уонна эми-тому атыылаһарга үп-харчы кырыымчыгын, телемедицина өҥөтүнэн туһанарга Интернет суоҕа эбэтэр олох суоҕа, сөмөлүөтүнэн көтүү билиэтэ ыарахана уустуктары үөскэтэрин туһунан эттэ.
Егор Прокопьев дьокутааттар кэккэ боппуруостарыгар эппиэттээбитинэн, 2012 сылтан “Тыа сирин доктора” бырагырааманан Саха сирин нэһилиэктэригэр 728 быраас барбытытыттан 116 быраас Арктика зонатыгар үлэлиир. Ону сэргэ нарколог-бырааһынан үлэлии барааччыларга 1 мөлүйүөн солкуобайдаах эбии үп көрүллэр. Билиҥҥитэ Арктика оройуоннарыгар икки нарколог-быраас барда.
Манна даҕатан эттэххэ, Арктика улуустарыттан үөрэххэ киирээччилэр ахсааннара аҕыйах, биология, химия бырагыраамаларынан бэлэмнэнии таһыма мөлтөх. Дьокутааттар бу боппуруоска муниципальнай тэриллиилэр үчүгэйдик үлэлэһиэхтээхтэрин ыйдылар.
Дьокутаат Любовь Явловская Оройуоннааҕы киин балыыһалар базаларыгар сүрэх-тымыр оройуоннар икки ардыларынааҕы кииннэрин арыйарга, ону сэргэ искэн ыарыыларыгар көмөнү онно оҥорорго этии киллэрдэ.
Саха сирин үпкэ миниистирин солбуйааччы Октябрина Никонова бүддьүөт ороскуотун көннөрөр туһунан этиигэ туһулаан, Арктика уратытын учуоттаан, бэйэ этиилэрин федеральнай былааска туруорсуу соруга турарын ыйда.
“Арктика мэдиссиинэтэ” диэн парламент чааһыгар дьүүллэһиллибит боппуруостар федеральнай кииҥҥэ туруоруллуохтара. “Уһук Хотугу сир усулуобуйатыгар медицинскэй көмөҕө, Арктика мэдиссиинэтигэр туспа концепцияны бары бииргэ оҥоруохпутун уонна бэйэбит этиилэрбитин күһүн Судаарыстыбаннай Мунньах доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтигэр иһитиннэриэхпитин наада”, — диэн Владимир Чичигинаров түмүктээтэ.
Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ”, edersaas.ru