Соторутааҕыта Дьокуускайга, «Арчы Дьиэтэ» духуобунай култуура киинигэр быйыл 13-с төгүлүн сыл аайы ыытыллар олоҥхону үгэс быһыытынан толорор улахан дьоҥҥо аналлаах Өрөспүүбүлүкэтээҕи «Уруйдан, улуу Олоҥхобут!» фестиваль тэрээһиннээхтик ааста.
Бу фестиваль олоҥхо эйгэтин кэҥэтиигэ уонна олоҥхону үгэс быһыытынан толоорууну үйэтитиигэ, сөргүтүүгэ, киэҥ эйгэҕэ таһаарыыга суолун-ииһин булан баран иһэриттэн үөрэбит. Бу улахан суолталаах, баай ис хоһоонноох тэрээһиҥҥэ удьуор талааннаах, ураты эйгэлээх олоҥхону толорооччуларбыт суолта биэрэн эрдэттэн ыйыталаһан, бэлэмнэнэн кэлэн кытталлар. Быйыл өрөспүүбүлүкэ 5 улууһуттан уонна Дьокуускай куораттан 9 бөлөх, 13 биирдиилээн толорооччу кыттыыны ыллылар.
Саҕаланыытыгар фестиваль салайааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна Борис Михайлов фестиваль үлэтин, ситиһиитин сырдатта, алгыс сиэрин-туомун толордо. Арчы Дьиэтин дириэктэрэ В.И. Бочонина, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ профессора, ф.н.д. В.В. Илларионов эҕэрдэ тылы эттилэр.
Фестиваль дьүүллүүр сүбэтигэр СӨ Норуоттарын култуурунай нэһилиэстибэлэрин кииниттэн салайааччы, ф.н.к. А.Е. Захарова, сүрүннүүр специалист Е.Н. Протодьяконова, Фольклор уонна музыка музейыттан дириэктэр, и.н.к. А.П. Решетникова, научнай сотрудник В.В. Обоюкова уонна СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Н.С. Толбонова үлэлээтилэр уонна кыттааччыларга анаан сүбэлэри биэрдилэр, санааларын эттилэр.
Кэтээн көрдөххө, сыл аайы толорууларын таһымынан, олоҥхо этэр тэтимин тутуһан, ырыатын-тойугун кыайа-хото толорон, олоҥхо толоруллар үгэһин көрдөрөн, дьон-сэргэ болҕомтотун тардаллар. Маны таһынан, олоҥхо тиэкиһин таларга болҕомто ууруллар. Толорооччулар түөлбэлэрин олоҥхотун талан толоруулара иитэр-үөрэтэр, сайыннарар, истээччигэ кэрэхсэтэр кыаҕынан быдан ордук. Бөлөҕүнэн толорууга үгэстэн туораабакка, биир киһи олоҥхо сэһэнин этэн истэҕин аайы, атыттара оруоллары үллэстэн ыллаан биэрэ олоруохтаахтара этилиннэ. Икки бөлөх толоруутугар анал этээччитэ суох толорон, үгэстэн туорааһын көһүннэ. Кэлэр өттүгэр олоҥхону толорууга эр дьону тардарга, персонажтар ырыаларыгар-тойуктарыгар CD-дискэни атыылаһан туһаналларыгар уонна бастыҥ олоҥхоһуттар толорууларын истэн үөрэнэллэригэр санаа этилиннэ.
Фестиваль бочуоттаах ыалдьыттарынан «Ытык олоҥхоһут» түмсүү чилиэннэрэ буоллулар: П.М. Тихонов, В.Г. Исаков, Н.П. Тимофеев, В.И. Иванов-Чиллэ, И.А. Григорьев. Фестиваль бүтүөр диэри сылдьан, толорооччулары болҕойон иһиттилэр, тэрээһини киэргэттилэр.
Фестиваль түмүгүнэн дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан дипломнар, сыаналаах бэлэхтэр туттарылыннылар.
Биирдиилээн толорууга:
Гран-при — Николай Григорьев, Чурапчы улууһа;
I ст. лауреат – Сусанна Лазарева, Чурапчы улууһа;
II ст. лауреат – Иннокентий Птицын, Дьокуускай к;
III ст. лауреат – Афанасий Попов, Таатта улууһа.
«Дорҕоон тойуктаах толорооччу» анал аат – Анатолий Христофоров, Чурапчы улууһа;
«Саҥа аат» — Василина Баланова, Дьокуускай к.;
Бочуотунай грамота — Александра Романова, Валентина Соколова, Дьокуускай к., С.И. Черноградскай, Уус Алдан.
Бөлөҕүнэн толорууга:
I ст. лауреат – «Оллоон», Мэҥэ-Хаҥалас, Төхтүр, сал. А.Н.Верховцева;
II ст. лауреат – «Дьохсоҕон олоҥхоһуттара», Таатта улууһа, сал. А.Н.Попов;
III ст. лауреат – Слепцовтар дьиэ кэргэттэрин фольклор бөлөҕө, Таатта улууһа;
«Олоҥхо үгэһин утумнааччы» анал аат – «Тойук» фольклор бөлөҕө, Дьокуускай к., сал. Г.Г.Федорова.
«Кэскиллээх толорооччу» анал аат – «Дьиэ-буо» фольклор бөлөҕө, Дьокуускай к., сал. И.И.Птицын.
«Түөлбэ уратытын утумнааччы» анал аат – «Дьолу-Таатта» этно-бөлөх, сал. Л.К. Цой;
«Көрөөччү-истээччи биһирэбилэ» анал аат – «Айылгы» фольклор бөлөҕө, сал. З.Л Санникова;
Бочуотунай грамота – «Алаһа дьоҕурдара» фольклор бөлөҕө, Дьокуускай к., К.Н.Дегтярева, Л.И Платонова;
— Птицыннар дьиэ кэргэн бөлөҕө — Дьокуускай к.
Маны таһынан, бочуоттаах ыалдьыттарга сыаналаах бэлэхтэр, грамоталар туттарылыннылар. Кыттааччылар да, көрөөччүлэр да бары астынан, дуоһуйан тарҕастылар.
Олоҥхолуур төрүт үгэс түөлбэ ахсын болҕомтоҕо ылыллан, салҕанан бара турарыгар эрэллээхпит. Арчы Дьиэтин кэлэктиибин айар үлэтигэр салгыы кыайыылары баҕарабыт.
Түмүккэ. Борис Николаевич фестиваль ситиһиилээхтик барбытын бэлиэтээтэ уонна кэлэр сылтан ыла фестивалы салайан ыытарыгар эстафетаны эдэр олоҥхону толорооччу, Арчы Дьиэтин үлэһитигэр Айтал Винокуровка туттарда.
Елена Протодьяконова, edersaas.ru