АПК Идэлээх сойууһугар бааһынайдар улуустардааҕы түмсүүлэринэн киириэхтэрэ
Ааһан эрэр нэдиэлэҕэ өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатыгар биир дьоһун суолталаах түгэн буолбута ханна даҕаны сырдатыллыбата. Саха сирин бааһынай хаһаайыстыбаларын уонна кэпэрэтииптэрин ассоциациятын (АККОР) бэрэсидьиэнэ Александр Артемьев АПК үлэһиттэрин идэлээх сойууһун өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Борис Николаевтыын бииргэ үлэлэһэр туһунан Сөбүлэһиигэ илии баттастылар.
Саба быраҕан, үлэлиирдиин-үлэлээбэттиин 4 тыһ. кэриҥэ бааһынай хаһаайыстыба баарыттан кэлиҥҥи кэмҥэ саҥа бэрэсидьиэн хамсааһыны таһааран, ассоциация чилиэнин ахсаана 1 тыһыынчаттан (ол иһигэр кэпэрэтииптэр эмиэ киирэллэр) таҕыста. Оттон Идэлээх сойууска төһө-хачча бааһынай киирэн, бэйэтин быраабынан туһанарый? Суоҕун суота. Борис Ануфриевич этэринэн, сэбиэскэй былаас саҕана өрөспүүбүлүкэҕэ тэриллибит 156 сопхуос барыта киирэрэ, онон АПК үлэһиттэрин идэлээх сойууһа 93 тыһ. чилиэннээх халыҥ аармыйа этэ. Билигин 8900 чилиэн баарыттан үгүстэрэ хонтуора үлэһиттэрэ, производствоҕа быһаччы үлэлээччитэ букатын аҕыйах.
Бааһынайдар тоҕо киирбэттэрий? Бастатан, биир-икки үлэһиттээх бытархай хаһаайыстыбалары быттаһан түмэр уустуга биллэр. Иккиһинэн, үлэнэн хааччыйааччы (работодатель) — бааһынай хаһаайыстыба баһылыга бэйэтэ, онон хайа өлүөр өйдөөх киһи бэйэтин утары барыаҕай. АККОР салалтатын көҕүлээһининэн, улуустарга салаа ассоциациялар сөргүтүллэллэринэн уонна саҥалыы тэриллэллэринэн туһанан, АПК үлэһиттэрин идэлээх сойууһун маҥнайгы сүһүөх тэрилтэлэрин улуустардааҕы ассоциацияларга сыһыаран тэрийэр тоҕоостоох буолуоҕун туһунан АККОР сэбиэтин мунньаҕар кэпсэттилэр. Ким даҕаны күһэйбэт, киирэллэрин-киирбэттэрин бэйэлэрэ быһаараллар.
“АККОР-дуун аграрнай секторга үлэлиибит, онон биир кыһалҕалаахпыт, — диир Борис Николаев. – Бааһынайдар дохуоттара уратылаһарынан, улууска орто дохуоту таһааран, 1-дии бырыһыан усунуоһу хомуйан киллэрэҕит. Мунньан баран, сылга биирдэ даҕаны түһэриэххитин син. Ити үптэн 60 бырыһыана маҥнайгы сүһүөх тэрилтэҕэ төттөрү тиийэр. Үбүлүөйгэ, бырааһынньыкка туттубаккыт, идэлээх сойуус дьыалатыгар, профком чилиэннэрин кыһалҕаларын быһаарыыга ороскуоттаныахтаах”.
Манна сыһыаран эттэххэ, производствоҕа дэҥ-оһол элбэх, өлүү даҕаны тахсар, оттон кэллэктиибинэй дуогабар – мэлигир. Бааһынай хаһаайыстыба үлэһитэ билигин оһоллонноҕуна, эмтэнэр ороскуотун бэйэтэ хайдах сатыырынан, кыанарынан уйунарга күһэллэр. Туох даҕаны көмүскэлэ суох, этэргэ дылы, таҥара илиитигэр сылдьар. АПК үлэһиттэрин идэлээх сойууһун өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмитиэтэ кэлиҥҥи сылларга 26 категорияҕа киирсэр тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ санаторийдарга сынньана-чэбдигирэ баран кэлэллэригэр ороскуоттарын 80 бырыһыаныгар тиийэ чэпчэтии көрөр. Өссө маҥнайгы сүһүөх тэрилтэлэри салайар дьону анал кииннэргэ ыытан үөрэттэриэн сөп эбит. АККОР бэрэсидьиэнэ АПК Идэлээх сойууһун баһылыгар туһаайан: “Улуустардааҕы ассоциациялар ортолоругар Идэлээх сойууска ким төһө элбэх чилиэни киллэрэригэр күрэхтэһиитэ тэрийиэххэ”, — диэн этии киллэрдэ.
Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаҕа: АККОР бэрэсидьиэнэ Александр Артемьев уонна АПК үлэһиттэрин идэлээх сойууһун бэрэссэдээтэлэ Борис Николаев.
Ньургуйаана ХАПТАСОВА түһэриитэ.