Анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтара кэпсээтилэр

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Сэбиэскэй кэмтэн бэйэтэ кыраныыссаланарданан судаарыстыба быһыытынан хаалбыт Украинаҕа буолбут быһыыттан-майгыттан искэхтэнэн, төрөөн-ууһаан тэнийэн тахсыбыт билиҥҥи балаһыанньа саха дьонун уйулҕатын эмиэ таарыйан, Арассыыйа судаарыстыбата бэйэтин иннин-кэннин көрүнэр бэлиитикэтигэр тус бэйэлэрэ кыттыһар дьоммут ахсаана элбээн иһэр чинчилээх.

Сэрии диэн киһи аймах олоҕун устатын тухары баар көстүү. Ол гынан, ханнык эрэ омуктарга чугас, ханныктартан эрэ ыраах курдук буолар эбит буоллаҕына, билигин информация аан дойдуну, дойдуну тилийэ сүүрэр кэмигэр ханна да буолбут сэрии кимиэхэ баҕарар чугаһаата.

Билиҥҥи фашизм-нацизм өҥ кырыстаах сиргэ сиэмэтэ түһэн, үүнэн силигилээн тахсыбыта өбүгэлэрин олорбут олохторун, үлэлээбит үлэлэрин, охсуспут охсуһууларын ытыктыыр Арассыыйа дьонун дьиксиннэрэр, туора турбакка күһэйэр. Оннук туора турбатах дьонунан Майа олохтооҕо Данил Павлов уонна Өлөчөй олохтооҕо Иннокентий Попов буоллулар. Соторутааҕыта аҕай Украина састаабыгар киирсэн олорбут Донецкай уонна Луганскай уобаластарыгар ыытылла турар анал байыаннай эпэрээссийэ кытыылаахтара буоланнар, эйэлээх олохтон эмискэ байыаннай сулууспаларыгар төннөннөр, сэриилэһэн кэллилэр. Кинилэри бу күннэргэ улуустааҕы байыаннай дьайыылар кыттыылаахтарын уопсастыбаннай “Доблесть” холбоһуктарын бас-көс дьоно Николай Семенов (Чечня) уонна Валерий Шарин (Афганистан), Мэҥэ Хаҥалас уонна Чурапчы оройуоннарын байыаннай хамыһаардарын эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу, саппаас сержана Леонид Кириллин көрсөннөр, дьиҥнээҕэ туох буола турарын тыыннаах туоһулартан ыйыталастылар, бэйэлэрин эдэр эрдэҕинээҕи сылдьыбыт сырыыларыгар өйдөрүгэр тэҥнээн көрдүлэр.

— 11 буолан барбыппыт, — диэн кэпсээтэ Иннокентий Николаевич, Алтан нэһилиэгин дьаһалтатын землеустроитела. – Байыаннай бортарынан көтөн, Доннааҕы Ростовка сэттэ күн айаннаан тиийбиппит. Аара кыралаан эбиллэн, отучча киһи тиийбиппит. Москваҕа байыаннай полицияны кытта киирбиппит. Кинилэр Белоруссиянан бардылар быһыылааҕа.

Иннокентий баараҕай Крым муостатын илэ көрөн, дойдутунан киэн туттуу үөскээбитин этэр. Түүнүн айаннаан 36 “Уралынан” Украинаҕа киирбиттэр. Хата, ардах түһэн ыппатылар быһыылаах диэн сэрэйэр. Кинилрэ иннилэринэ аҕай ылыллыбыт Херсоҥҥа тиийбиттэр. “Тиэхиньикэ бөҕөтө – тааҥкалар, БТР-дар — умайан турара. Киһи этэ тардар. Аэропорду тоҕута ытыалаан кэбиспиттэр, барыта сиидэ буолан хаалбыт”, — диэн кэпсээтэ. Ол иннинэ, хонууга ыттаран көрүүгэ сахалар бастыҥ буолбуттар. Кинини “Утес” улахан бүлүмүөккэ наводчигынан анаабыттар. 107-с уонна 108-с салгын десанын полкаларын икки ардыларыгар Вавилово диэн дэриэбинэҕэ позицияламмыттар. Батальоннарын роталарын хас да хайысханан тарҕаппыттар. Кинилэр иннилэринэ кэлбит тувинецтары көрсүбүттэр. Олор аһары кимэн, украинецтары кытта сирэй сирэйгэ түбэсиһэннэр, чугас чугастан ытыалаһыы буолан, элбэх киһилэрин сүтэрбиттэр. Нейтральнай балаһаҕа өлүктэрэ сыталлар эбит. Кинилэр атаакаҕа бииргэ тутуһан, соруйан нууччалаабакка, сахалыы саҥарсан атаакалаабыттар. Хата, украинецтара суох буолан биэрбиттэр. Быраҕыллыбыт дьиэ аайы формаларын устан быраҕаттаан барбыттар. Центральнай диэн (Майа саҕа диир) улахан дэриэбинэни ылбыттар. Вавилово Табаҕа саҕа эбит. Вавиловоны 7 км курдук ааһан, окуопа хастан икки ый олорбуттар. Икки ыйдара туолбуттар барбыттарыгар 32 буолан хаалбыттар. Үһүс ыйдарын десантниктары кытта эбиллэн барыта 60 саллаат буолан олорбуттар. Украинецтар күн аайы минометунан ыталлар эбит. Үксүн хараҥарыыта, киэһэ алта-сэттэ чаастарга. 120 миллиметр калибрдаахтан. 80-нааҕынан да ыта сылдьыбыттар. Буруота көстөр эбит. Тааҥкалар, бөртүлүөттэр ыталлар. Дроннары наар көрөллөр. “Байрактардар” көтө сылдьаллар. Үстүү хастыы күнүнэн ГРУ көһө сылдьар анал этэрээтэ кэлэн барар. Хонуу буолан, ыраахха диэри көстөрүн этэр. Украинецтара минометтаах хаамса сылдьалларын көрөллөр. Бастакы минометунан ытыалааһын кэнниттэн, роталартан хантараактан аккаастаныылар баар буолбуттар. Ол иһигэр, Дьокуускайтан тиийбит нуучча уола. Эпписиэр диэн суох эбит. Кинилэри Абакан диэн позывнойдаах, Исмаил диэн (араспаанньатын өйдөөбөт) ефрейтор хамаандалаабыт. Барыта этэҥҥэ буолбутуттан үөрэр. Биир киһилэрэ эрэ бааһырбыт. “Афганец” Валерий Шарин миномет диэн сатыыр илиигэ олус бэргэн сэрии сэбэ буоларын бэлиэтиир. “Тааҥка аһаҕас лүүгүнэн түһэрэллэр этэ”, — диэн эбэр.

Оттон, Данил Христофорович олох ойуурга сылдьан тахсыбыттарын кэпсээтэ. Икки ый устата иккитэ эрэ сууммуттар. Суунар уу диэн суох. Астара кэмчи. Олохтоохтор сороҕор бэрсэллэрин бэркэ сэрэнэн, ыт баар буоллаҕына, онно биэрэн боруобалатан баран сииллэр. Комбаттарын построениеҕа эрэ биирдэ көрбүттэр. Иһэр уу кэмчи. Уу да, ас да аҕалбаттар. Старшиналара хас да килэмиэтирдээх сиргэ астарын аҕалан барар. Ону бэһиэ-алтыа буолан төттөрү баран ылан кэлэллэр. Украинецтар сылдьар суолларыгар 5 лиитэрэлээх бытыылкалары пирамида курдук сааһылаан уураллар, олору ким да тыыппат эбит. Куйбышево дэриэбинэҕэ тиийэн, Осман диэн позывнойдаах, хапытаан званиелаах Амма уолун көрсүбүттэр. Номох буолбут хамандыыр, төбөтүн иһин украинецтар 3 мөлүйүөн гривнаны биэриэхпит диэбиттэр. Түүн ким да табаахтаабат. Украинецтар соруйан суотабай төлөпүөннэри быраҕаллар эбит. Олору үһүс рота саллааттара илдьэ бараннар, “градтар” сабыта ытыалааннар, элбэх киһи өлбүт. Кытай рацияларынан туһаналлар. Онуоха сорох дьоммут “миинэ позициябыт

таһыгар түстэ” диэн дакылааттан биэрэллэр эбит. Буойаллар эбит да, истибэттэр. Украинецтара буоллаҕына истэ сылдьаллар. “Байыаннай киитэрэстэрин арааһа син биир нууччалар, биһиги курдук дьон. Менталитеттара биир. Тугу баҕарар толкуйдаан таһаараллар. Ынырык дьон”, — диир Данил. Ол сылдьан атын тас омуктары да көрбүттэр. Биир 20 (Даниллаахха иһиллибитинэн, 16 эрэ) саастаах, снайпердыы сылдьар британканы туппут сурахтара тарҕаммыт. Разведчиктар Иннокентийдаахха үс полягы салгыы утаарыҥ диэн аҕалан хаалларбыттар. Хаста да рацияҕа тахсаннар, “Русский солдат, это не твоя война, иди домой”, — диэбиттэр. Данил “Якут, езжай домой!” диэн хаһыытыылларын хаста да истибит. Ким-туох кэлбитин билэ сылдьаллар диир. “Байкал” диэн 500 миэтэрэҕэ хабар рациялаах этибит”, — диэбитэ Иннокентий. “Оттон, биһиэхэ туохпут да суоҕа”, — диир Данил.

Ол сылдьан, сэрии дьиктилэрин да көрбүттэр. Данил окуопатын утары биир саллаат уол “лимоннаах чэй иһиэхпин баҕардым” диэн кыра кутаа оттубут. Кыыһыран буойсан көрбүт да, киһитэ истибэтэх. Уоту көрөн бараннар, биллэн турар, минометтаан саайбыттар. Миинэ маска кэлэн үөһээ өртүгэр түспүт, киһилэрэ дэлби тэбии долгунуттан сиргэ трафарета хаалыар диэри тимирбит. Туох да буолбатах, туран тэбэммит эрэ. Исмаиллара кэлэн кэтэҕин тарбаммыт эрэ. Иннокентийы анаан бултаһан минометтуу сылдьыбыттар. Бастакы холуур миинэлэрэ отучча миэтэрэ сиргэ эстибит. Иккис кэлэн иннигэр, атаҕын анныгар кэриэтэ түспүт. “Английскайдыы суруктаах этэ, алюминий курдуга”, — диэн өйдөөн көрөн хаалбыт. Эстибитигэр тиэрэ эһиллэн хаалбыт, туох да буолбатах. Миинэ оту таарыйаат эстэрин этэр. Ол оннугар, снаряды взрывателыттан колпачогун соруйан устубакка эрэ ытар адьынаттаах эбиттэр. Оннук снаряд сиргэ балтараа миэтэрэҕэ тиийэ дьөлө түһэн баран, чаас курдугунан биирдэ эстэр. Онтукалара туох туһалааҕын быһаарар уустук курдук. Бу сэриигэ, бэркиһээбиттэрэ диэн, өлүктэри олох хомуйбаттар уонна хомуйар да кыаҕы биэрбэттэрэ эбит. Оннук сыталлар. Билиэн олох түбэһимэҥ диэн контразведчиктар сэрэтэллэр эбит. Аччаабыта иккилии кыранааталаах буолуҥ диэн сүбэлииллэр. Биирин өстөөххөр быраҕаҕын, бииринэн дэлби тэптэринэҕин.

Салгыы кэпсэтиигэ, Николай Семенов уонна Валерий Шарин “Доблесть” үлэтин туһунан билиһиннэрдилэр, түмсүүгэ киирэргэ ыҥырдылар. Билигин уопсастыбаннай холбоһукка 50-тан тахса киһи баар. 2017 сылтан саҕалаан үс киһилэрин дьиэлэнэллэригэр көмөлөспүттэр. Кэккэлэрэ хаҥыы турарыгар, бойобуой дьайыылар кыттыылаахтара анал статус ылалларыгар эрэнэллэр. Оттон, анал байыаннай эпэрээссийэҕэ барыан баҕалаахтар элбээн иһэллэр. От ыйын 29 күнүнэн, Майаттан биэс уонна Өлөчөйтөн икки киһи барара биллибит этэ. Алтан уолаттара ГРУ спезнаһыгар бараллар: биирэ суоппардыы, биирэ пулеметчиктыы. Хантараагынан харчыларын Даниллаах Иннокентий ылбыттар. Манна буккуур үксүн ааты-суолу, сылы-ыйы сыыһа суруйууттан тахсар эбит. Төлүүрүн төлүү сатыыллар. Ол гынан, ыалдьан госпитальга сытан хаалбатаххына. Үлэ миэстэтэ хаалар, төннөөт салгыы үлэлээбитинэн барыахха сөп.

Аркадий Иннокентьев.

https://эркээйи.рф/article/66628

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0