Сааскы чаҕыл күннэр сырдык, ыраас халлааны, айылҕа тыллыытын кытта тэҥҥэ сааскы авитаминоһу, эт-хаан илистиитин, өй-санаа кэбирээһинин аҕалаллар, дэлэҕэ да “сааскы киһи салбаммытынан” диэхтэрэ дуо. Онно өссө быйылгы дьаҥмыт эбиллэн, доруобуйабытын ханнык да кэмнээҕэр ордук кичэйэн көрүнүөхпүтүн наада.
Диетолог, эндокринолог-быраас Лена БАГАРДЫНОВА сүбэлэрин туһанан аспытын-үөлбүтүн сөпкө аттаран турукпутун тупсарыныахха.
— Лена Егоровна, дьыл ханнык кэмэ биһиги эппитигэр-сииммитигэр ордук ыараханнык дьайарый?
— Биллэн турар, саас. Хоту дойду олохтоохторо уһун кыһын устата күнү көрбөттөр, салгына тымныы, ас-үөл даҕаны дэлэйэ суох, онон сааскы ыйдар үүнэллэрин саҕана киһи туруга биллэ кэбириир. Дэлэҕэ да өбүгэлэрбит үөрүөхтэрэ дуо, хата, күөххэ үктэннибит диэн. Киин Арассыыйаҕа, атын да дойдуларга холоотоххо, хоту дойду дьонун олоҕо лаппа ыарахан, эккэ-сииҥҥэ тургутуулаах.
— Амтаннаах ас эмп кэриэтэ дииллэр, киһи доруобуйатын тупсарынарыгар хайдах аһыыра табыгастааҕый?
— Былыр сахалар этинэн-үүтүнэн эрэ аһаабаттара, оту-маһы аһылыктарыгар хото тутталлара, ол, биллэн турар, үгүс ыарыыттан, дьаҥтан харыстыыра. Билигин ас дэлэй кэмигэр киһи хайдах баҕар доруобуйатын көрүнүөн сөп — эт, көтөр этэ, балык, муора кыыллара, сымыыт, иэдьэгэй, онно эбии куруппа арааһа, үүт ас, оҕуруот аһа, фрукта — маны барытын сөпкө аттаран аһаатахха туһугар туһалаах. Оттон сорох ыарыыларга быраас анаабыт анал аһа көрүллэр.
— Киһи уйулҕата аймаммыт кэмигэр, ким сиэрэ суох элбэҕи аһыыр, сорох кымааҕы да айаҕар ылбат буолан хаалар. Маны туох диэн этэй?
— Киһи ас нөҥүө олох амтанын билэр буоллаҕына, ис туруга күүрбүт кэмигэр этэ-сиинэ аска араастык реакциялыыр, наука тылынан этэр буоллахха, эмоциогеннай туруктанар. Киһи маннык туругун бэйэтэ кыайан аһарыммат буоллаҕына, анал исписэлиис көмөтүнэн туһанара ордук.
— Маҕаһыыннар лааппыларыгар кыстанан турар тастан киирии бородуукталары бэйэбит оҥорон таһаарар бородууксуйабытыгар холообоппут төһө оруннааҕый? Кэлии ас барыта буортулаах дуо?
— Бэйэбит аспыт-үөлбүт туһата кэмнээх буолуо дуо, хас биирдии омук бэйэтэ култууралаах, этигэр-сиинигэр, олорор сирин усулуобуйатыгар, климатыгар сөп түбэһэр аһылыктах буолар. Онно даҕатан эттэххэ, кэлии ас барыта буортулаах буолбатах, онтон хаачыстыбалааҕын, туһалааҕын талан күннээҕи аскын тупсарынарын туох куһаҕаны аҕалыай?…
— Билигин дьиэ иһигэр хаайтаран олорор кэммитигэр хамсанарбыт да ахсааннаах буолла, онуоха аһылыкпытын аҕыйатарбыт наадалаах дуо?
— Бу иннинэ элбэхтик хамсана, спортивнай саалаҕа эрчиллэ сылдьыбыт буоллаххытына, күннээҕи аһылыккыт нуорматын кыччатаргыт оруннаах буолуо.
Киһи дьиэҕэ олорон тута сылдьан сиирэ элбиир, үксүгэр минньигэһи хонтуруола суох айах диэки утаарыы буолар. Ол иһин, араас бирээнньиктэри, сакалааттары киһи хараҕын далыттан суох гынар ордук. Биир хампыат буортуну аҕалыа суоҕа диибит, онтукабыт уон хампыакка уонна туһата суох кураанах калорийга кубулуйар.
— Маҕаһыын аһынан доруобуйаҕа туһалаахтык аһыахха сөп дуо?
— Биллэн турар, туһалаах ас хайаан да ырахан сыаналаах буолуохтаах диэн буолбатах. Ити үөһэ эппит бородуукталарбын ханнык баҕар маҕаһыынтан атыылаһыахха сөп.
Холобур, “777” минимаркеттарга сибиэһэй бурдук ас, үүт, сүөгэй, иэдьэгэй, эт, балык ас арааһа, оҕуруот аһа, фрукталар, ону таһынан полуфабрикаттар куруутун бааллар. Ыйааһыннарын көрүнэр, эбэтэр диабеттаах дьоҥҥо анаан саахара суох, диетическэй аһылыктар — хлебцылар, хатырыллыбыт фрукталар уонна да атын ас арааһа үгүс.
— Киһи туругун, доруобуйатын ханнык ас тупсарарый?
— Биирдиилээн ханнык да ас, имбиир, мүөт, лимон да буоллун, ыарыыны утарылаһар туругун (иммунитеты) тупсарбат. Ол эрээри, үчүгэйдик аһаан-сиэн, тот сылдьар киһи ханнык да ыарыыга дэбигис бэриммэт. Үчүгэйдик аһыыр диэн — иҥэмтиэлээх, битэмииннээх ас бары арааһын күннээҕи аһылыккар туттуу буолар.
— Сакалаакка “дьол гормона” — эндорфин элбэх дииллэр. Бу “дьоллуур” аһы элбэҕи сиирбит төһө туһалаах буолуой?
— Сакалаакка триптофан диэн серотонин “дьол гормонун” доҕоро баар, маннык триптофан эриэхэҕэ, банаҥҥа уонна да атын белковай бородуукталарга элбэх, онон сакалаат эрэ “дьоллообот”. Оттон сакалааты таптааччыларга сүбэ быһыытынан, элбэх какаолаах плитка сакалааты атыылаһан сиэн диэн этиэм этэ.
— Ордук туһалаах бородуукталары ааттаталыаххын сөп дуо?
— Ас барыта туһалаах, ону сөпкө аһыахха наада. Холобур, биһиэхэ, хоту дойду олохтоохторугар, йод уонна омега-3 сыалаах кислота тиийбэт, онон күннээҕи аһылыкпытыгар сыалаах балыгы, муора кыылларын, отун-маһын сиирбит туһалаах буолуо.
— Сүбэҥ-амаҥ иһин махтанабын!
«777» минимаркеттарга бородуукталары бу нүөмэрдэринэн сакаастыаххытын сөп:
8-411-245-00-05 (Ярославскай уул 3/1г)
8-411-221-88-18 (Губина уул. 2В)
8-411-221-00-28 (Б. Чижика уул. 33Бс1)
Сайпыт аадырыһа: http://777minimarket.tilda.ws
Батсаап: 7-924-867-79-59
Инстаграм @777minimarket_ykt
БИЭНСИЙЭЛЭЭХТЭРГЭ УОННА ИНБЭЛИИТТЭРГЭ БОСХО ТИЭРДЭБИТ.
#минимаркет777 #здоровоепитание #бесконтактнаядоставка