Амма улууһугар “Амма” тыа хаһаайыстыбатын потребительскай кэпэрэтиибэ тэриллэн үлэлээбитэ лоп курдук 10 төгүрүк сылын туолла. Бу өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр биир бастыҥ үлэлээх-хамнастаах астыыр-үөллүүр тэрилтэни СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Иван Емельянов төрүттээбитэ.
Хомойуох иһин, Иван Николаевич икки аҥаар сыл анараа өттүгэр олохтон соһумардык ыалдьан туораабыта. Кини оннугар талыллан үлэлии олорор эдэр салайааччы Айысен Черноградскай: “Быйыл саас кулун тутар 30 күнүгэр кэпэрэтиип паайсыктаахтарын уопсай мунньаҕар Чапчылҕаннааҕы астыыр-үөллүүр комплекска И.Н.Емельянов аатын иҥэрэргэ 64 паайсык 100 бырыһыан куоластаабыта”, — диэн эттэ.
Хаҥастан бастакы Айысен Черноградскай олорор.
Үбүлүөй дьаһалын арыйар үөрүүлээх түгэҥҥэ Иван Емельянов 2001 сыллаахха бэйэтэ сүүрэн-көтөн туттарбыт кэмбинээтин эркинигэр таас мемориальнай дуоска ыйаатылар. Итиэннэ комплекс тиэргэнигэр киирэр аан ойоҕоһугар симментал боруода ынахха анаан монумент туруордулар. “Иван Николаевич бэйэтэ ынахха пааматынньык туруорар баҕа санаалааҕа, — диир киниэхэ солбуйааччынан үлэлээбит, билигин 100-тэн тахса үлэһиттээх улахан кэлэктииби салайар Айысен Анатольевич. – Уолаттар тимир тутулуктаан, бетонтан кутан, чочуйан оҥордулар.”
Ортоку И.Н.Емельянов кэргэнэ, Амма улууһун баһылыгын солбуйааччы Прасковья Ивановна Емельянова уонна О.П.Марков тураллар.
Иван Емельянов үөлээннээҕэ, бииргэ алтыһан үлэлээбит доҕоро, СӨ үтүөлээх зоотехнига Олег Марков: “Мин Ванялыын биир кэмҥэ аармыйаҕа ыҥырыллан, Дьокуускайга “Маяк” лааҕырга аан маҥнай көрсөн билсибиппит уонна пограничнай сэриилэргэ түбэһэн, иккиэн дойдубут кыраныыссатын харабыллаабыппыт, — диэн истиҥник ахтар. – Ол кэнниттэн эмиэ биир эйгэҕэ, тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар, үлэлиир буоламмыт, арахсыбакка алтыспыппыт”.
И.Емельянов Новосибирскайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын институтугар үөрэнэн, экономист идэтин ылыаҕыттан төрөөбүт-үөскээбит дойдутуттан харыс халбарыйбатаҕа. Олег Петрович бэлиэтиирин курдук, чахчы патриот киһи буолан Амматын аатырдар, сайыннарар туһугар сыратын биэрэн, өйүн-санаатын ууран туран үлэлээбитэ. “Бөтүҥ” хаһаайыстыбаны салайар кэмигэр О.П.Марков «Сахаплемхолбоһугу» салайа олордоҕуна, туруорсаннар, 1993 с. Үрдүкү Сэбиэт “Сүөһү иитиитигэр племенной үлэни ыытыы туһунан” сокуон ылынан, бырабыыталыстыба чопчу уураахтары, дьаһаллары таһаарарын ситиспиттэрэ.
Онно олоҕуран, Амма улууһугар ынах сүөһүнү уонна сылгыны иитиигэ бастакы племхаһаайыстыбалар тэриллибиттэрэ. Симментал боруода ынах сүөһү силигилиир суолга үктэммитэ. “Онон улууска билигин судаарыстыбаттан өйөбүллээх улахан хаһаайыстыбалар ньиргиччи үлэлииллэригэр Иван Емельянов үтүөтэ улахан”, — диир Олег Петрович.
Амма бурдугунан аатырар эрээри, үүнээйи сиэмэтин хаачыстыбатын хонтуруоллуур иниспиэксийэ хойукка диэри өрөбүлүүссүйэ иннинээҕи дьиэҕэ үлэлии олорбута. Улуус дьаһалтатыттан уонна туһааннаах министиэристибэттэн өйөбүл оҥоһуллубатаҕар, оччолорго И.Н.Емельянов салайар “Амма” эргиэн-соҕотуопка киинин нөҥүө “Туймаада” ҮХАПХ үбү түмэр фондатыттан харчы иэс ылан, саҥа хонтуораны сыл иһинэн туттаран үлэҕэ киллэрбитэ.
Иван Емельянов айбыта-туппута элбэх. Министиэристибэлиин уонна “Туймаада” хампаанньалыын ыкса үлэлэһэн, нэһилиэктэргэ үүт тутар уонна астыыр пууннары, Амма Чапчылҕаныгар үүт собуотун, ыраас ууну кутар, эттэн астыыр уонна сыр оҥорор сыахтары туттарбыта. Покровкаҕа 120 миэстэлээх хотон эмиэ кини толкуйунан, дьаныарынан үлэҕэ киирбитэ. Иван Николаевич өссө даҕаны элбэҕи оҥорор былааннааҕа. Ону бүгүн эдэрдэр салгыыллар.
Хаартыскаҕа: «Амма» ТХПК бэрэссэдээтэлэ Айысен Черноградскай СӨ предпринимателлээһиҥҥэ уонна инновацияҕа миниистирэ Антон Сафроновтыын Амма сырын рекламалыыллар.
Василий НИКИФОРОВ.