Аммаҕа сэттис спортивнай онньуулар кэмнэригэр култуурунай тэрээһиннэр тиһиктэрин быспакка ыытылыннылар. Олортон биир ураты, сонун көстүүлээҕинэн Орто Халыма улууһун делегациятын “Колымское подворье” диэн түһүлгэтин бэлиэтиэххэ сөп. Халымалар бу спортивнай оонньууларга бэйэлэрэ туспа бырагыраама оҥостон, ырыаһыттарын, үҥкүүһүттэрин илдьэ кэлэн үгүс ыалдьыты көрүстүлэр.
Бэс ыйын 5 күнүгэр Халымалар түһүлгэлэригэр “Якутия — сердце Арктики” диэн Саха сирин аҕыс улууһа РФ Арктическэй зонатыгар киирбитигэр ананар форум буолан ааста. Манна Орто Халыма, Анаабыр улуустарын баһылыктара, Үөһээ Дьааҥы, Эдьигээн, Эбээн Бытантай бэрэстэбиитэллэрэ кыттыыны ыллылар. Форуму Арктика уонна Хотугу норуоттар боппуруостарыгар СР Государтсвеннай Мунньаҕын бастайааннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Христофоровна Голомарева иилээн-саҕалаан ыытта.
СР Арктика миниистирин солбуйааччыта Сергей Неустроев саҥа тэриллибит министиэристибэ үлэтин билиһиннэрдэ:
— Билигин сүрүннээн республика арктическай зоналарыгар киирэр улуустар сайдыыларын стратегиятын оҥоруу, таҥыы үлэтэ ыытыллар. Россия үрдүнэн арктическжй зонаҕа 3 мөл. км киирэр буоллаҕына быһар быһаҕаһа — 1,5 мөл Саха сиригэр баар. Онон стратегия сүрүн хайсхата, ис хоһооно биһиги хайдах этиилэри киллэрэрбититтэн, төһө бэлэмнээхпититтэн тутулуктаах буолуо.
“Арктика — территория диалога” диэн норуоттар икки ардыларынааҕы форумҥа, дойдубут президенэ Владимир Путин РФ толорор былааһын уорганнарыгар арктическэй регионнар олохторун таһымын ортоттон намыһаҕа суох таһымҥа тиэрдэргэ сорук туруорбута. Омос иһиттэххэ судургу курдук этии олоххо киирэрэрэ кэккэ ыарахаттардааҕын, үгүс үлэни эрэйэрин бары өйдүүбүт.
Бу тэрээһиннэр сэргэ СР Баһылыга Айсен Николаев көҕүлээһининэн Саха сирин Парламена, арктическжй зонаҕа киирэр улуустар олохтоохторун транспорт, баай-дуол уонна сир нолуогуттан босхолоноллорун туһунан сокуон ылыммыта.
СР Арктика министиэристибэтин көҕүлээһининэн уонна Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин өйөбүлүнэн, от ыйын 15 күнүгэр дойдубут киинигэр Москваҕа Арктика боппуростарыгар стратегическэй съезд ыытыллара былааннанарын кэпсээтэ, улуустар онно көхтөөхтүк кытталларыгар ыҥырда.
Форумҥа Ил Түмэн депутата Михаил Гуляев ыалдьыттаан бэйэтин санаатын, тылын-өһүн тиэртэ уонна бүгүҥҥү тэрээһин сөптөөхтүк уонна кэмигэр тэриллибитин бэлиэтээтэ. Билигин республика уонна РФ бырагырааммалара таҥылла сылдьар кэмнэрин баттаһан, хас биирдии муниципальнай нэһилиэк бэйэтин сайдыытын стратегиятын оҥоруохтаах, онно олоҕуран республика бырагырааммата таҥыллыахтаах. Инники күөҥҥэ сылдьар Орто Халыма улууһа ону өйдөөн, хамсааһыны саҕалаабыта хайҕаллаах диэн туран, уруккуга иҥнэн, тутулуктанан хаалбакка, айымньылаахтык үлэлииргэ ыҥырда.
Анаабыр улууһун баһылыга Иван Семенов хотугу улуустар кыһалҕаларын сытыытык бэлиэтээтэ:
— Аҕыс улуус арктическэй зонаҕа киирбититтэн олус үөрэр эрдэ дии саныыбын. Тоҕо диэтэр билигин даҕаны биэс улуус федеральнай бюджет көмөтүн, өйөбүлүн билбэккэ олорор. Олор истэригэр Анаабыры, Булуну ааттыахха сөп. Арай, бастакы Президеммит Михаил Николаев бэлэхтээбит Алроса акциятын 1 %-а улуус иһигэр туох эмэ үлэни, тупсарыыны ыытарга көмөлөһөр.
2015 сыллаахха РФ арктическэй муниципалитеттарын Ассоциацията, Архангельскай уобалас оччотооҕу губернаторын көҕүлээһининэн тэриллибитэ. Онно Саха сирин 5 арктическэй улууһа киирэн турар. Бу кэм иһигэр 2 улахан форум ыытылына, онно биһиги кыттан, кыһалҕаларбытын туруорсубуппут. Холобур, федеральнай сокуоннар хоту дойду олоҕун чахчытын учуоттаабаттарын туһунан, чуолаан 44-с федеральнай сокуон. Кырдьыгын эттэххэ, арктика олоҕун мегаполиһы кытта тэҥҥэ тутар хайдах да табыллыбат, биһиги ыраах сытарбыт, сирбит-уоппут, олохпут тутулун уратыта учуоттаныахтаах.
Онон, арктика зонатыгар саҥа киирбит улуустары бу ассоциацияҕа кыттыһан, бэйэбит бырааппытын тэҥҥэ көмүскүүргэ, туруорсарга ыҥырабын.
Форумҥа маны таһынан СР экономикатын миниистирэ Майя Данилова, АУ “Сахапечать” генеральнай дириэктэрэ Филипп Пестряков кыттыыны ыллылар.
Форум тэриллиитин көҕүлээбит Орто Халыма улууһун баһылыга Евгений Слепцов кыттааччылары уһун сыллаах үлэ түмүгэ көстүбүтүнэн эҕэрдэлээтэ уонна Сомоҕолоһуу сылыгар биир өлүүгэ сылдьар хотугу улуустары түмсэн, күүһү, өйү холбоон хас биирдии киһи олоҕун таһыма тупсарыгар туруулаһарга, үлэлииргэ ыҥырда.
Зинаида Архипова.