“Амарах сүрэх” оҕолорго көмөлөһөр

Бөлөххө киир:

2017 сыллаахха оччотооҕу миниистир Александр Борисов көҕүлээһининэн, СӨ сибээскэ, информационнай технологияларга министиэристибэтэ, Саха сирин кылаабынай эрэдээктэрдэрин сэбиэтэ, доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ уонна «SОS Дети Якутии» уопсастыбаннай хамсааһын кыттыһан, «Амарах сүрэх” (“Доброе сердце”) аһымал аахсыйаны саҕалаабыттара. Харчыны хомуйар, сүрүннүүр тэрилтэнэн “Харысхал” аһымал пуонданы талбыттара.

Ыраас халлааҥҥа этиҥ эппитинии, оҕо доруобуйатыгар охсууну ылан, ыарахан ыарыы хам ыллаҕына, ыксаллаах түгэн сабардаан кэллэҕинэ, үгүс дьон кэлэр-барар сирдэрин билбэт буолуохтарыгар диэри ыгылыйаллар. Чахчыта, көмө хантан кэлэрэ биллибэт, төрөппүттэр бу иэдээни кытары сир-халлаан икки ардыгар соҕотох хаалан хаалбыт курдук сананаллара баар суол. Ол эрээри, “күн сирэ көҥдөй, айыы сирэ аһаҕас” диэн мээнэҕэ эппэттэр эбээт…

“Амарах сүрэх” аахсыйанан аҕыйах сыл иһигэр көмөҕө наадыйар оҕолорго үп-харчы хомуйан, эмтэнэ баралларыгар улахан өйөбүлү оҥорбуттара. Ол курдук, барыта 8 оҕоҕо мөлүйүөнүнэн суумалаах үп хомуллан, оҕолорго бэриллибитэ.

2011 сыллаах төрүөх Матвеев Петр Евгеньевич вируснай менингоэнцефалит диэн ыарахан ыарыы кэннэ мэйиитэ иһэн, туруга мөлтөөбүтэ. Киниэхэ 2017 сыллаахха 840 тыһыынча солкуобай суумалаах ИВЛ аппараатын ылан биэрбиттэрэ.

1999 сыллаах төрүөх Алквиада Иванова диагноһа “новообразование тела L5 позвонка с интраканальным и экстравертербральным ростом” диэн этэ. 2017 сыллаахха Соҕуруу Кореяҕа Сеул куоракка «Сун Чон Хян» университетын килииникэтигэр суһаллык эмтэнэ, эпэрээссийэлэнэ барарыгар 300 тыһыынча солкуобай тиийбэтин, кылгас кэм иһигэр хомуйан биэрбиттэрэ. Бу эпэрээссийэ эдэркээн кыыс олоҕун быыһаабыта.

2005 сыллаах төрүөх Спиридонова Харыстаана Руслановна диагноһа: “Синдром Паркс-Вебера. Артерио-венозная мальформация правой нижней конечности. Лимфостаз. Лимфовенозная недостаточность 4 степени” диэн этэ. Москваҕа “ЛИМФА” научнай-практическай кииҥҥэ баран эмтэнэллэригэр 582 600 солкуобай хомуллубута. Ол түмүгэр, кыысчаан атаҕын быспатахтара (2018 сыл).

2012 сыллаах төрүөх Протопопова Светлана Сергеевна диагноһа “Злокачественное новообразование ствола мозга» диэн этэ. Израильга Шиба килииникэтигэр эмтэнэ барарыгар 6 427 000 солкуобай хомуллубута. Эмтэнии оҕо туругун чэпчэтэргэ, олоҕун уһатарга көмөлөспүтэ.

2008 сыллаах төрүөх Мутчурукова Ванесса Васильевна диагноһа “Миелопатия шейного отдела спинного мозга. Артрогрипоз с поражением верхних конечностей” диэн. Кинилэр Аммаҕа олороллор. Бу ыарыы кыысчаан улаатарыгар, оҕо-оҕо курдук көҥүл сүүрэригэр-көтөрүгэр, хамсанарыгар улаханнык мэһэйдиирэ, илиилэрэ истибэт этилэр. «ЭКЗАР-34» диэн ураты экзоскелет аппараатын оҥорторорго уонна Волгоградка баран олорууга, айан ороскуотугар 350 тыһыынча солкуобайы хомуйбуттара. Бу илиини солбуйар аппарааты Волгоград хирурдара магний-алюминиевай холбоһуктан оҥорбуттара. Ванесса тута илиитин көтөҕөр, бэйэтэ ылан аһыыр буолбута. Быраастар сотору кэминэн кыыс илиитин былчыҥнара бөҕөргөөтөхтөрүнэ, аппараат да наадата суох буолуо диэн сабаҕалаабыттара.

2014 сыллаах төрүөх Шайков Иван Романович диагноһа: “Ретинопатия недоношенных третьей степени, рубцовая стадия”. Соҕуруу Кореяҕа «Синчон Северанс» килииникэҕэ көрдөрүнэ уонна эмтэнэ барарыгар 468 000 солкуобайы хомуйарга көмөлөспүттэрэ. Бу сырыыга быраастар оҕо көрөрө тоҕо мөлтөөбүтүн төрүөтүн быһаарбыттара уонна эмтээһини анаабыттара. Онон билигин оҕо көрөр кыахтаах, оскуолаҕа үөрэнэр, сылга иккитэ Арассыыйатааҕы харах уонна пластическай хирургия киинигэр баран көрдөрүнэр, эмтэнэр.

2015 сыллаах төрүөх Вербинская София Ярославовна уустук диагнозтаах, сэдэх генетическэй ыарыылаах. “Буллезнай эпидермолиз” диэн ыарыыны сороҕор “синдром бабочки” диэн ааттыыллар. Бу маннык ыарыылаах дьон олохторугар үгүс эрэйи көрөллөр. Ыарыһах тириитигэр кыра да таарыйыыны тулуйбат, иһэн, бааһыран тахсар, ириҥэрэр. Бу бааһа аны оһон быстыбат. Таҥаһы кэтэр да эрэйдээх буолар. Айаҕа, куолайа, атын да салыҥнаах бүрүөһүннээх уорганнара бааһыраллар, тиис эмиэ эрэйинэн тахсар. Ол иһин күн аайы ыарахан сыаналаах омук эмтэрин, маастарын туһанан, бэрэбээскилиэххэ наада. Бу эмтэр киһи олоҕор суолталаах эмтэр федеральнай испииһэктэригэр киирбэттэр, онон дьиэ кэргэн бэйэтин бүддьүөтүттэн атыылаһарга күһэллэр. Вербинскэйдэр Нерюнгригэ олороллор. Оҕо эмтэнэригэр 2019 сыллаахха 500 тыһыынча солкуобай хомуллубута.

2003 сыллаах төрүөх Жевкович Александр Вадимович диагноһа: “Саркома Юинга мягких тканей средней трети левого бедра”. Саша дьиэ кэргэнэ Алдан оройуонун Томмот бөһүөлэгэр олороллор. Израильга Петах-Тиква куоракка Шнайдер оҕо килииникэтигэр эмтэнэригэр “Харысхал” аһымал пуондата 130 511 солкуобайы хомуйбута. Барыта 3 299 179 солкуобай хомуллубута. Оҕоҕо биопсия оҥоһуллан, тыҥатыгар уонна атаҕар сардаҥанан тыктаран эмтээһин (лучевая терапия), хас да түһүмэхтээх химиотерапия оҥоһуллубута. Москваҕа кэлэн эмиэ эмтэммитэ. 2020 сыллаахха бу хомуллубут үптэн сыаналаах эмтэри атыыласпыттара.

Аахсыйа сөргүтүлүннэ!

Бу “Амарах сүрэх” аахсыйа тохтуу сылдьыбытын кэнниттэн, быйылгыттан ыла “Харысхал” пуонда “Сахамедиа” холдинг өйөбүлүнэн, сөргүтэн эрэр.

Любовь Клюкина, “Харысхал” аһымал пуонда дириэктэрэ:

—“Амарах сүрэх” аахсыйа биһиги пуондабытыгар биир бэлиэ тэрээһиммит буолар, тоҕо диэтэр, биһиги бэйэбит эрэ хомуйар суумабыт кыра, эбэтэр, олус өр хомуллар. Онтон күүһү түмэн, өрөспүүбүлүкэ көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэрин кыахтарын туһанан, элбэх дьоҥҥо хамсааһыны таһаардахпытына, оҕолорго кэмигэр түргэнник көмөлөһөргө элбэх үбү-харчыны хомуйар кыахтаахпыт. Сороҕор, уочараты кэтэспэккэ, суһал эмтэнии, эбэтэр, доруобуйаны чөлгө түһэрии ирдэнэр буолар – маннык түгэннэргэ уопсай көмөнөн түргэнник хомуйуу оҕо олоҕор, доруобуйатыгар улахан суолталаах. Сороҕор ыарахан сыаналаах реабилитация, оҕо олоҕун хаачыстыбатын тупсарарга көмөлөөх эмп-томп, эпэрээссийэ наада буолан хаалар – маннык биирдиилээн түгэннэргэ бу аахсыйа олус наадалаах.

Онон “Амарах сүрэх” аахсыйа сөргүтүллэрэ олус үчүгэй. “Сахамедиа” холдинг үтүө дьыаланы өйөөбүтүгэр махтанабыт. Атын да көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэр кыттыһаллара буоллар диэн баҕа санаалаахпын.

Инновация уонна цифровой сайдыы министиэристибэтин кытары сибээспитин эмиэ сөргүтэн эрэбит, тоҕо диэтэр, хас да сыллааҕыта бу аахсыйа министиэристибэттэн саҕаламмыта. Амарах санаалаах дьон, туора турумаҥ, аахсыйаҕа кыттыһыҥ, ыалдьар оҕоҕо көмө наадатын туһунан информацияны көрдөххүтүнэ, хос таһааран, тарҕатан, кыратык да буоллар, көмөлөһүҥ диэн ыҥырабын.

“Көмө көрдүүртэн кыбыстымаҥ!”

Ваня Шайков болдьоҕун иннинэ, 26-с нэдиэлэтигэр күн сирин көрөн, төрүүрүгэр быычыкаайык, 900 кыраам эрэ ыйааһыннаах этэ. Ол онтон сылтаан көрөр ньиэрбэтэ ситэ сайдыбакка хаалбыт. Ол эрээри, кыратыгар икки хараҕынан көрөр этэ, ачыкы кэтэрэ эрээри, оҕолортон улахан уратыта суоҕа, уһуйааҥҥа сылдьыбыта. 3,5 саастааҕар хараҕар хаан туран, суһаллык эпэрээссийэлээбиттэрэ.

Ол эрээри, кэмигэр сөптөөх көмө оҥоһуллубакка уонна эпэрээссийэ кэннэ сөмөлүөккэ көтөрө бобулларын туһунан быраастар сэрэппэккэлэр, оҕо көрөрө эмискэ мөлтөөбүтэ, биир хараҕа көрбөт буолбута. Сууттаһыы саҕаламмыта, ол эрээри, ийэтэ Екатерина Ивановна билигин ол эрэйдээх суол ымпыгын-чымпыгын туһунан кэпсиэн баҕарбат.

—2018 сыл бүтэһигэр “Харысхал” пуонда уонна «SОS Дети Якутии» уопсастыбаннай хамсааһын көмөлөһөн, Кореяҕа баран көрдөрүммүппүт. 700 тыһыынча солкуобай хомуллубутуттан, эппэрээссийэ оҥоһуллубат буолан хаалан, 300 тыһыынча солкуобай кэриҥин атын оҕоҕо төннөрбүппүт. Кэриэй быраастара, анал тэриллэрэ аныгы, үрдүк хаачыстыбалаах буоланнар, чуолкай диагноһу туруорбуттара.

Бу иннинэ Арассыыйа килииникэлэригэр көрдөрүнэ сатаабыппыт да, бары аккаастыыр этилэр. Быраастар аҕыйах сыл иһигэр букатын көрбөт буолуоҕа диэн “билгэлээбиттэрэ”. Кореяҕа эмиэ эпэрээссийэлииртэн аккаастаммыттара.

Онтон Уфа куоракка санаторийга сытан, офтальмолог-хирург Эрнст Мулдашев килииникэтин туһунан истибитим. Тута көрдөрүнэ барбыппыт. Сэдэх түбэлтэ буолан, Мулдашевы бэйэтин ыҥыран көрдөрбүттэригэр, эпэрээссийэлиэххэ сөп диэн быһаарбыта. Билигин төлөбүрдээх суһал эпэрээссийэни бараҕыт, эбэтэр, Дьокуускайга төннөн, квота ылан кэлэн, босхо эмтэнэҕит диэбиттэрэ.

Биһиги дьиэбитигэр барбыппыт, икки нэдиэлэнэн төннөн кэлбиппит. Этэҥҥэ эпэрээссийэлэммитэ, көрөрө тупсубатаҕа буолан баран, салгыы мөлтүүрэ тохтообута. Билигин Ваня 8 саастаах, 1-кы кылааһы бүтэрдэ. Көрбөттөр анал оскуолаларыгар буолбатах, көннөрү оскуолаҕа үөрэнэр, ол биһиэхэ ситиһии дии саныыбын. Сылга иккитэ Уфаҕа Бүтүн Арассыыйатааҕы Харах уонна пластическай хирургия киинигэр баран, эпэрээссийэлэнэр. 2020, 2021 сылларга иккилии хирургическай эпэрээссийэни ааспыта. Эпэрээссийэ босхо эрээри, син биир онно баран олорорго, эмкэ-томко олус элбэх харчы барар.

Билигин биир көрбөт хараҕа сырдыгы билэр диэн быһаардылар. Онон наука, мэдиссиинэ сайдарыгар эрэлбитин өссө да сүтэрбэппит. Биир хараҕа мөлтөхтүк көрөр, ачыкы кэтэр. Спордунан дьарыктанара, күүскэ хамсанара бобуллар. Онон бассейнҥа суруйтаран, харбааһынынан дьарыктанан эрэр, олус сөбүлүүр. Спортан ол эрэ көҥүллэнэр быһыылаах. Дуобаттыырын сөбүлүүр.

Төрөөбүт күнүгэр “Харысхал” пуонда ноутбук бэлэхтээбитэ. Онно Ваня логиканы сайыннарар “Майнкрафт” оонньууну олус сөбүлүүр. “Легону” хомуйар, бэлисипиэттиир.

Улахан уолум устудьуон, атын куоракка олорор. Билигин оҕо күүтэбин. Ваня быраатын наһаа күүтэр, тута тэҥҥэ оонньуохпут диэн былаанныыр (күлэр). Сотору кэминэн аҕатын кытары эмиэ Уфаҕа эпэрээссийэҕэ бараары бэлэмэнэнэ сылдьаллар.

— Екатерина Ивановна, ыалдьар оҕолоох төрөппүттэргэ тугу сүбэлиэҥ этэй?

— Саамай сүрүнэ, хаһан да санааҕытын түһэримэҥ! Ийэ алгыһа, итэҕэлэ, ис дууһатыттан көрдөһүүтэ күүстээх дьайыылаах. Көмөнү көрдүүртэн кыбыстымаҥ. Оҕо эмтэнэригэр көмөнү көрдүүр сааттаах, кыбыстыылаах дьыала буолбатах. Бэйэҕэ бүгэн хаалар эмиэ табыллыбат – сороҕор, туора дьон чугас дьоннооҕор элбэхтик көмөлөһөллөр.

Бастаан элб эх пуондалар аккаастаабыттара. Ол онтон санаабыт түһэн, олорон хаалбыппыт буоллар, туох да сатаныа суоҕа этэ. Урут көмө көрдүүртэн кыбыстар этим, билигин саныыбын ээ – көрдөспөтөҕүм буоллар, оҕом хайдах буолуо этэй? Онтон “Харысхал”, “Дети Саха-Азии” пуондалар көмөлөспүттэрэ. “Якт.ру” саайт хомууру биллэрбитигэр, үгүс амарах санаалаах, букатын билбэт дьоммут көмөлөрүн ыыталлар этэ. Онон аан дойдуга үтүө санаалаах дьон элбэх!

— Оттон билигин көмөҕө наадыйаҕыт дуо?

— Билигин дьиэ кэргэммитигэр мин эрэ үлэлиибин, сотору оҕолонон олоруом дии. Өссө биир устудьуоннаахпыт, аҕабыт инбэлиит оҕотун көрөр, оскуолаҕа таһар. Уол тымныыга таһырдьа сылдьыа, тоҥуо суохтаах. Көннөрү тумуулаатаҕына да, сөтөлтөн ньиэрбэтэ эмсэҕэлиэн сөп. Мин массыынаны сатаан ыыппаппын. Онон сылга иккитэ эпэрээссийэлэнэ баралларыгар, ый кэриҥэ антах олороллоругар, эмп ылалларыгар көмө наада. “Харысхал” пуондаҕа сайабылыанньа суруйбутум.

“Доруобай оҕоҕо курдук сыһыаннаһыҥ”

Мутчуруковтар Аммаҕа олороллор, үс оҕолоохтор. Ванесса 13 саастаах, 6 саастаах бырааттаах уонна 3 саастаах балтылаах. Аҕалара Олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыба тэрилтэтигэр слесарынан, ийэлэрэ “Саха” НКИХ Амматааҕы салаатын кэрэспэдьиэнинэн үлэлииллэр. Тамара Владимировна бу курдук кэпсиир:

—2018 сыллаахха “Харысхал” пуонда кыыспыт Ванесса илиитигэр экзоскелет диэни ылаары 350 тыһыынча солкуобай суумалаах харчы хомуурун арыйбыта. Үгүс үтүө санаалаах дьон көмөтүнэн бу суума 3 күн иһигэр хомуллубута. Кыыспын кытта Волгоградка 2 нэдиэлэ буолбуппут, күн аайы миэркэҕэ сылдьан, баҕалаах экзоскелеппытын оҥорторон, илдьэ кэлбиппит.

Биһиги үөрүүбүтүгэр, Волгоград учуонайдара экзоскелеппытын буор-босхо оҥорбуттара, онон кэлэн баран, ордубут харчыбытын 250-чэ тыһыынча солкуобай кэриҥин хараҕын эпэрээссийэлэнэ бараары сылдьар оҕоҕо ыыппыппыт. Онон хомуллубут харчы икки оҕоҕо көмө буолбута.

— Билигин илиитэ хамсыыр дуо? Экзоскелет көмөлөстө дуо?

— Илиитин былчыҥнара суохтар, ол иһин хамсаабаттар, экзоскелеты кэтэ эрэ сырыттахха көмөлөһөр: өрө уунарга, токурутарга эрэ. Сыл кэриҥэ кэппитэ, онтон кыыһым улаатан, кэлин кэтэриттэн аккаастаммыта.

Ванесса билигин 7-с кылааһы бүтэрдэ, үөрэҕэр туйгун диэххэ сөп, биир эрэ «түөртэннэ», уоннааҕыта барыта “биэс”. Оскуолаҕа үөрэнэр, элбэх доҕоттордоох, уруһуйдуурун сөбүлүүр, төлөпүөҥҥэ, планшетка уруһуйдуур.

Төрөппүттэргэ санааҕытын түһэрбэккитигэр баҕарыам этэ уонна оҕоҕутугар доруобай оҕоҕо курдук сыһыаннаһыахха наада, ыалдьар диэн наһаа бүөбэйдээбэккэ, атаахтаппакка. Мин оҕобун көннөрү оҕо курдук көрөбүн. Күннээҕи олоҕор барытын кэриэтэ бэйэтэ гынар. Таҥнарыгар, суунарыгар ыарырҕатар, оскуолаҕа дьүөгэлэрэ наһаа көмөлөһөллөр.

— Оҕо диагноһа бигэргэммитин кэннэ, төрөппүт олоҕо хайдах уларыйарый?

— Биллэн турар, олоҕуҥ уларыйар, ол эрээри, бу түгэни өйдөөтөххүнэ, ылыннаххына, барыта орун-оннугар буолар. Биһиэхэ улахан хамсааһын суоҕун да иһин, боруобалаан көрдөхпүт дии. Бары кыаҕы туһанан, боруобалаан көрүөххэ наада диэн санаалаахпын. Биһиги кэннэ Саха сириттэн өссө биир оҕо баран экзоскелеты оҥорторон кэлбитэ. Биһигиттэн ордубут харчы атын оҕоҕо туһалаатаҕа диэн саныахха да үчүгэй.

Онон “Харысхалларга”, бары көмөлөспүт амарах санаалаах биир дойдулаахтарбытыгар махталбыт муҥура суох. Үтүө санаа, кыра да көмө санааны көтөҕөр, сүрэххэ эрэли үөскэтэр.

“Олоххо дьикти буоларыгар итэҕэйиҥ…”

София Вербинская ийэтэ Екатерина Сергеевна бу курдук кэпсээтэ:

—Хомойуох иһин, София ыарыыта эмтэммэт, ол эрээри, оҕоҕо толору дьоллоох олоҕунан олорор кыаҕы биэриэххэ сөп. Күнүстэри-түүннэри көрүү-истии ирдэнэр. Күн аайы хастыы да чаас бэрэбээскилиибин, тириитин туругун куруук көрө сылдьабын.

Кыысчааным быйыл 1-кы кылааска үөрэнэ барыаҕа. Уһуйааҥҥа сылдьыбыта, анал буолбатах, көннөрү оскуолаҕа барыахтаах. Мин София атын оҕолортон уратыта суох олоҕунан олорорун курдук кыһалла сатыыбын – доҕотторун кытта оонньуур, күүлэйдиир, араас куруһуоктарга сылдьар. Ол эрээри, уратыта диэн, сэрэхтээх буолуохха наада. София уруһуйдуурун олус сөбүлүүр. Гимнастиканан дьарыктаммыта, олус имигэс. Моделлар оскуолаларын бүтэрбитэ. Олус үөрүнньэҥ, истиҥ киһичээн.

Дьиэ кэргэммитигэр Софушкалыын иккиэбит. Мин үлэлээбэппин, кыыспын көрөн олоробун. Уһуйааҥҥа сылдьарын да иһин, ыарыыта бэргээн, ыйы-ыйынан дьиэҕэ олорор түгэннэрдээхпит.

“Харысхал” пуонда олус түргэнник хардаран, “Амарах сүрэх” аахсыйанан Москваҕа баран эмтэнэрбитигэр, бэрэбээскилиир матырыйаалга, эмкэ харчы хомуйа охсон көмөлөспүтэ. Мөлүйүөн-миллиард докумуону хомуйтарбакка, түргэнник, судургутук да диэххэ сөп, хомуур ыытыллыбыта. Үлэһиттэр күнүстэри-түүннэри биһигини кытары сибээһи тутуһа олорбуттара. Онон кинилэргэ, бары үтүө санаалаах дьоҥҥо махталбыт улахан.

Билигин Софияҕа көмө наада, куруук наада, тоҕо диэтэр, ыарахан сыаналаах эмтэри туһанабыт. Судаарыстыбаттан көмөнү урут букатын ылбат этибит, билигин кыралаан баар. Дьон эмиэ көмөлөһөллөр, туора турбаттар.

Оҕолоро ыалдьар төрөппүттэргэ сүбэлиэм этэ – саамай сүрүнэ, ыксаамаҥ! Биир олус үчүгэй этии баар: “Доруобай ийэ – доруобай оҕолор”. Ийэ истириэстээн, ытаан-соҥоон, санаата түһэр буоллаҕына, оҕоҕо ол эмиэ бэриллэр, ыарыытын бэргэтэр. Онон санааҕытын хаһан да түһэримэҥ, дьикти буоларыгар итэҕэйиҥ. Бу орто дойдуга дьикти диэн баар…

Түмүккэ

Бу сиргэ оҕо дьоллоохтук күлэриттэн-үөрэриттэн, доруобай, чэгиэн сылдьарыттан ордук туох баар буолуой? Улахан дьон, туох кыалларынан, көмөлөһө, баар кыаҕы туһана сатыахтаахпыт. Оттон бу оҕолор барахсаттар эмтэнэн, дьон тэҥинэн олорон, үөрэнэн, күннэтэ улаатан, сайдан иһэллэрэ – амарах сүрэхтээх көмөлөспүт дьоҥҥо саамай үрдүк наҕараада буолуохтаах…

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: суруйуу дьоруойдарын архыыптарыттан.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0