Ил Дархан Егор Борисов Ыйааҕынан олохтоммут Сылгыһыт күнэ быйыл иккис төгүлүн бэлиэтэнэр. Кыһыҥҥы томороон тымныыга, сайыҥҥы өҥүрүк куйааска аһаҕас халлаан анныгар сылдьан, сыспай сиэллээҕи тэнитэр туһугар сыралаһар сылгыһыт идэтин суолтатын өрө көтөҕөргө туһуламмыт дьаһал быйылгы тэрээһинэ кулун тутар 23-24 күннэригэр Нам улууһугар ыытыллаары турар.
edersaas.ru
Маҥнайгы күн Бартыһаан нэһилиэгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-практическай конференция саха сылгытын үөрэтиигэ-чинчийиигэ үлэтин, олоҕун анаабыт биолог-учуонай Николай Алексеев 80 сааһыгар ананан, Саха сирин кэскиллээх эдэр чинчийээччилэрин, учуонайдарын түмүөҕэ. Күнүскү чэйтэн киэһэ сылгыны үөрдээн иитиигэ “төгүрүк остуол” тула олорон кэпсэтии тэриллиэҕэ. Бартыһаан орто оскуолатын дьиэтигэр ону сэргэ сылгыттан ылыллар ас-үөл уонна оҥоһук дьаарбаҥкатын түһүлгэтэ тэлгэниэҕэ. Киэһэ оскуолаҕа үбүлүөйдээх Николай Дмитриевиһи эҕэрдэлиэхтэрэ, чиэстиэхтэрэ.
Иккис күн бары тэрээһинэ көрөөччүлэргэ кэрэхсэбиллээх, кыттааччыларга күүрээннээх буолуоҕа. Ол курдук, сарсыарда 10 чаас 30 мүнүүтэҕэ Таастаах нэһилиэгиттэн 6 көскө сүүрдүүгэ кытта кэлбит саха аттаахтар Бартыһааҥҥа диэри түһүнэн кэбиһиэхтэрэ. Билиҥҥи баар чахчынан, 50-ча ат испииһэккэ суруллан сылдьар. Ол иһигэр саамай элбэх аты, биллэн турар, олохтоохтор туруордулар. Мэҥэ, Амма, Өлүөхүмэ сылгыһыттара даҕаны тардыалаһар санаалаахтар. Саамай ыраахтан – Дьааҥы Барылаһыттан 150-ча көһү атынан, массыынанан айаннаан, Дьааҥы племенной боруода сылгытын иитиинэн утумнаахтык дьарыктанар бааһынай хаһаайыстыбалаах Иван Стручков диэн эдэр эрээри, уопуттаах сылгыһыт (кини туһунан “Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү таһаарыытыгар сиһилии ааҕыҥ) миэстэлэһэрдии оҥостон кэллэ.
Бастаабыкка бириис баһырхай: Тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин министиэристибэтэ МТЗ-82 тыраахтары туруорда. Кэтэх буол, кэпэрэтиип буол – кыайдыҥ эрэ сүүрдэн бараҕын. Биэтэккэ иккиһинэн кэлбит ат хаһаайына “Синтай” кытай тыраахтарын (Нам улууһун дьаһалтатын бирииһэ) уонна үһүс миэстэлэммит “Буран” көлөнү (Таатта улууһун дьаһалтата туруорда) ылыахтара. Онон илин былдьаһыы илистиилээх, күрэстэһии күүрээннээх буолара күүтүллэр. Тоһоҕолоон эттэххэ, бу улахан бириистээх сүүрдүүгэ ыраас саха хааннаах эрэ аттар киллэриллиэхтэрэ. “Сылгыһыттар көнө сүрүннээх дьоммут. Күрэхтэһиигэ сиэнчэрдэри төрүт аҕалымаҥ. Бэйэбит төрүт аттарбытын сүүрдүөҕүҥ. Кэлиҥ, күрэхтэһиҥ!” – диэн көрдөһөр, ыҥырар Нам Салбаҥыттан сылгы иитэр ТХПК бэрэссэдээтэлэ Афанасий Новиков.
Бу күн илинтэн-арҕааттан, хотуттан-соҕурууттан аҕалыллыбыт племенной сылгы атыы-быыстапката тэриллиэҕэ. Бартыһааҥҥа Үчүгэй Алаас ипподромугар Нам аатырбыт быһый ата Сындыыс кубогун ылар иһин саха аттарыгар 1600 уонна 2400 миэтэрэ ыраахха сүүрүүгэ аһаҕас күрэхтэһии ыытыллар. Ол кэнниттэн сылгыһыттар бэйэлэрэ идэ сатабылларыгар куоталаһыахтара. Хамаандаҕа саастарынан аттаран, 3-түү сылгыһыт киирэр. Сылгыһыт күнэ Никольскайга “Күндүл” кииҥҥэ дьоро киэһэнэн түмүктэниэ. Манна түмүктэри таһааран, кыайыылаахтары биһириэхтэрэ.
Хаартыскаҕа: Нам Салбаҥын сылгыһыттара. Хаҥастан иккис ТХПК бэрэссэдээтэлэ Афанасий Новиков турар.
Василий НИКИФОРОВ, edersaas.ru