АЛРОСА ХИФУ Эндаумент-пуондугар үбү анаата
ХИФУ тус сыаллаах хапытаалын пуондата АЛРОСА биэрбит 50 мөлүйүөн солкуобайынан эбилиннэ.Алмааһы хостуур хампаанньа ону сэргэ Мииринэйдээҕи политиэхиньиичэскэй салааҕа сыл аайы 5,5 мөлүйүөнү көрөн, салаа сайдыытын өйүүр.
АЛРОСА үбэ-харчыта университеты тус сыаллаах үбүлээһиҥҥэ хайысхаланарын туһунан ХИФУ бииргэ үлэлиир тэрилтэлэри кытта сибээһи сайыннарыыга бөлөх салайааччыта Евгения Аргунова бэлиэтээн эттэ.
edersaas.ru
2012 сылтан ХИФУ устааптаах үлэтигэр тус сыаллаах хапытаал сыл аайы хампаанньа үбүнэн толоруллар, ол кээмэйэ быйыл 409 мөлүйүөн солкуобайга тэҥнэстэ, онтон 2018 сыллаахха ХИФУ каадырдарын кыаҕын үрдэтэригэр тус сыаллаах хапытаалы оҥороругар хампаанньа 40 мөлүйүөн солкуобайы көрбүтэ.
Быйыл АЛРОСА ХИФУ Политиэхиньиичэскэй институтун (салаатын) көҕүлээһиннэригэр тус сыаллаах хапытаалы оҥосторугар көмөлөстө.
«Биллэн турар, бу ХИФУ бэйэтин бырайыактарын олоххо киллэрэригэр үп өттүнэн арыый туруктаах буоларыгар көмөлөһөр. Тус сыаллаах хапытааллар актыыптарын салайыы сылларыгар научнай-чинчийэр бырайыактар үбүлэннилэр, үөрэнэр дьоҥҥо уонна үлэһиттэргэ социальнай өйөбүл оҥоһулунна, анал истипиэндьийэлэр уонна бириэмийэлэр олохтоннулар, ХИФУ кампуһун эбийиэктэрэ тутулуннулар уонна сэбилэннилэр, иһитиннэрэр-биллэрэр систиэмэ уонна полигоннар модернизацияланнылар», – диэн кэпсээтэ Евгения Аргунова.
АЛРОСА ХИФУ Эндаумент-пуондата үлэтин саҕалыаҕыттан – 2011 сылтан өйүүр. «Биһиги көмөбүт университеты өйүүргэ көдьүүстээх үнүстүрүмүөн буолар уонна устудьуоннары үрдүк таһымнаахтык бэлэмнииргэ көмөлөһөр дии саныыбыт. ХИФУ-ну бүтэрбиттэр үгүстэрэ, ол иһигэр МПТИ, билигин хампаанньаҕа уонна АЛРОСА алын сүһүөх тэрилтэлэригэр ситиһиилээхтик үлэлииллэр», – диэн АЛРОСА генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Алексей Дьячковскай санаатын үллэһиннэ.
«Ырыынак билиҥҥи балаһыанньатын учуоттаан, тус сыаллаах хапытаал үбэ-харчыта сөбүгэр соҕус-консервативнай стратегиянан салаллыаҕа. Ол уһун кэмнээх интэриэстэри уонна пуонда соруктарын муҥутаан учуоттуурга көмөлөһүөҕэ», – диэтэ Роза Воронина.
Үүнэр көлүөнэ паарката – тутууну АЛРОСА үбүлүүр
СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын кытары бииргэ үлэлэһии – АЛРОСА аһымал үлэтигэр саамай киэҥ хабааннаах хайысхалартан биирдэстэрэ.
«Үүнэр көлүөнэ паарката» бырайыагы олоххо киллэрэр туһугар, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата «Саха сирин эдэр олохтоохторо» РРЦ уонна СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин кытары бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэһиигэ илии баттаһыыларын үөрүүлээх сиэрэ-туома бу күннэргэ «Арассыыйа — мин устуоруйам» устуоруйа пааркатын «Тымныы.NET» технологическай бэстибээл былаһааккатыгар буолла. Өрүттэр «Үүнэр көлүөнэ паарката» бырайыагы олоххо киллэрэргэ хайысхаламмыт дьаһаллары бэлэмнээһин уонна ыытыы боппуруостарыгар уонна холбоһуктаах үлэни сырдатыыны сүрүннээһиҥҥэ бииргэ үлэлиэхтэрэ.
Паарка Дьокуускай куоракка киин куорат 79-с кыбартаалыгар: Ойуунускай, Петровскай, Белинскэй уонна Каландарашвили уулуссалар быһа охсуһууларыгар 2,4 га сиргэ тутуллуоҕа. Эбийиэги тутууну АЛРОСА СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатыгар ыытар үбүн суотугар үбүлүүр. Бырайыак уопсай суумата — 1,5 миллиард солкуобай. Бу эрэгийиэн килиимэтин учуоттуур, сылы быһа үлэлиир бастакы аһаҕас куйаарынан буолуоҕа. Бырайыак үүнэр көлүөнэ туһалаахтык сынньанарыгар, айарыгар-тутарыгар, духуобунай уонна эт-хаан өттүнэн сайдарыгар усулуобуйаны хааччыйар экосистиэмэни оҥорууга хайысхаланар. Стратегическай бырайыак СӨ Ил Дархана Айсен Николаев сорудаҕынан, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуонда кэтээн көрүүтүнэн тутуллар.
Пуонда генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров бэстибээл кыттыылаахтарыгар Паарка архитектуратын, ис бараанын бырайыагын билиһиннэрдэ.
«Эбийиэги үлэҕэ киллэрии 2025 сылга былааннанар уонна тутулла турар кэмигэр биһиги номнуо үөрэнээччилэргэ үөрэх бырагыраамаларын олоххо киллэрэбит. Оскуолалар, биисинэс-акселератордар, урбааҥҥа, медиаҕа, аһылык индустриятыгар куурустар ыытыллаллар. Паарка киһи сайдарыгар үөрэхтээһин эйгэтинэн, улахан кластерынан буолуоҕа. Манна тэрилтэлэр араас дьаһаллары уонна дьарыктары, ол иһигэр IT-технологиялары туһанан креативнай индустрия араас хайысхаларыгар, ыытар кыахтаныахтара. Билигин оҕолор сайдалларыгар инвестицияны уган, биһиги эрэгийиэн креативнай экэниэмикэтигэр бөҕө акылааты уурабыт», – диэн Владимир Егоров кэпсээтэ.
Паарка сирэ-уота чуумпу, оонньуур уонна актыыбынай зоналарга арахсарын бэлиэтээн этиэххэ наада. 90-тан тахса миэстэҕэ массыына турар сирэ көрүлүннэ. Улахан болҕомто паарканы көҕөрдүүгэ уурулунна, 200-чэ маһы уонна 4 000 тахса сэппэрээги олордуу былааннанар. Паарка зоналарынан килиимэти коррекциялааһын аан бастаан туһаныллыаҕа.
Инновационнай бырайыак архитектураны бырайыактааһын салаатыгар кэккэ кэскиллээх наҕараадалары ылла. Ол иһигэр, эбийиэк Architectural Review Future Project Awards 2021 аан дойдутааҕы бириэмийэ «Уопсастыбаннай уонна гражданскай тутуу» номинациятыгар кыайыылааҕынан билиниллибитэ.
«Үүнэр көлүөнэ паарката – биһиги өрөспүүбүлүкэбит инники кэскилэ. Бибилэтиэкэ кэнсиэпсийэтигэр холбоһуктаах үлэ биһиги үлэбитин, Национальнай бибилэтиэкэ кэнсиэпсийэтин уонна өрөспүүбүлүкэ бибилэтиэкэлэрин киэҥ хабааннаахтык хос көрүүгэ тирэх туочуканан буолла. Бибилиэтиэкэлэри сайыннарыыга саҥа көрүҥнэр хос көрүлүннүлэр, аан дойду үөрүйэҕин үөрэттибит, хас да социологическай чинчийии ыытылынна. Биһиги бу билиибитин барытын Үүнэр көлүөнэ пуондатын кытары үллэһиннибит. Билигин кинилэр салалталарынан үүнэр көлүөнэ сөҕүмэр кэнсиэпсийэтин көрөбүт. 2025 сылга манна Free Library кэлэр кэскил бибилэтиэкэтин арыйыахпыт. Паарканы кытта бииргэ үлэлиэхпит уонна сайдыахпыт», – диэн Национальнай бибилэтиэкэ дириэктэрэ Саргылаана Максимова былааннарын үллэһиннэ.
«Бибилэтиэкэ соругунан информационнай тэҥэ суох буолууну тэҥнээһин уонна нэһилиэнньэ бары араҥата үрдүк түмүктэри ситиһэригэр, бэйэтин өрөспүүбүлүкэтигэр туһаны аҕаларыгар кыаҕы биэрии буолар. Маныаха Үүнэр көлүөнэ пааркатын уонна бибилэтиэкэлэр уопсастыбаларын санаалара сөп түбэһэрин көрөбүт. Төрөппүттэр оҕолорун кытары сайдар, билиини тэҥҥэ ылар эйгэлэрин тэрийиэхтээхпит. Мин Национальнай бибилэтиэкэ кэлэктиибэ манна көхтөөхтүк кыттарыттан үөрэбин, маннык бииргэ үлэлээһинтэн элбэҕи эрэнэ күүтэбит!» – диэн култуура уонна духуобунай сайдыы миниистирин солбуйааччы Владислав Левочкин эттэ.
Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата паарка ис хоһоонун кэҥэтэргэ үлэтин салҕыыр. Эбийиэк пуонда 2021-23 сылларга «Кэлэр кэскил туһугар» тус сыаллаах бырагырааматынан 2025 сылга диэри АЛРОСА үбүн суотугар тутуллар.
«Өрөспүүбүлүкэ маннык бөдөҥ, инновационнай бырайыагар АЛРОСА үбүнэн кыттыытынан бииргэ үлэлиир кыах биһигини көҕүлүүр. Оруобуна бу күннэргэ эбии уонна уопсай үөрэхтээһини интеграциялыыр соруктаах дойду уонна өрөспүүбүлүкэ салалтатын саҥа ыйаахтара таҕыстылар. Ол иһин биһиэхэ бу сөбүлэһии – улахан дьоһуннаах хайысхаҕа өссө биир улахан хардыы», – диэн «Саха сирин эдэр олохтоохторо» РРЦ дириэктэрэ Варвара Васильева кэпсээтэ.
2012-2020 сылларга АЛРОСА үбүн суотугар 39 эбийиэк, ол иһигэр үөрэх — 8, успуорт — 10, култуура уонна духуобунай сайдыы 4 эбийиэктэрэ, 4 балыыһа, доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр 4 киин, 3 олорор дьиэ үбүлэннилэр уонна 150-тан тахса улахан социальнай бырайыак олоххо киирдэ.
Билигин АЛРОСА үбүнэн Бороҕон сэлиэнньэтигэр
В.В. Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинэ, Нам сэлиэнньэтигэр Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһа уо.д.а. социальнай эбийиэктэр тутуллаллар.
АЛРОСА уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын кытары бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэһии аан бастаан 1993 сыллаахха ылыллыбыта. 2016-2020 сылларга АЛРОСА-тан киирбит сүрүн үп-харчы «Кэлэр кэскил туһугар» пуонда 5 сыллаах тус сыаллаах бырагырааматын олоххо киллэрэргэ ыытыллыбыта. Ону тэҥэ, 2019 сылтан АЛРОСА пуонда нөҥүө Бүлүү бөлөх улуустарын экологиятын уонна ити сирдэргэ олорор нэһилиэнньэ доруобуйатын туругар ыытыллар биир кэлим научнай чинчийиилэри үбүлүүр.
2011 сылтан АЛРОСА социальнай соруктары быһаарарга пуондаҕа 7,176 миллиард солкуобайы биэрдэ.
АЛМААҺЫ ХОСТООЧЧУЛАР БОЛҔОМТОЛОРУН КИИНИГЭР – АРКТИКА ОЛОХТООХТОРО ЭТЭҤҤЭ БУОЛУУЛАРА
АЛРОСА бөлөҕүн «Анаабыр алмаастара» хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Павел Маринычев уонна Өлөөн эбэҥки национальнай оройуон баһылыга Лена Иванова Дьилиҥдэ сэлиэнньэтин олохтоохторун кытары көрүстүлэр.
«Отут сыл анараа өттүгэр, мин Дьилиҥдэттэн барарбар Дьилиҥдэ Арктика умнуллубут кырачаан сэлиэнньэтэ этэ. Онтон билигин төннөн кэлэн баран, Дьилиҥдэни билбэтим. Саҥа оҕо уһуйааннаах кыраһыабай уонна аныгы сэлиэнньэ, элбэх кыбартыыралаах саҥа дьиэлэр тутуллаллар, үчүгэй суоллаах уонна, Дьокуускайга курдук, түргэн интэриниэти эрэннэрэллэр», — диэн учуутал Евдокия Ивановна Прибылых Дьилиҥдэ олохтоохторо «Анаабыр алмаастара» генеральнай дириэктэрэ Павел Маринычевы кытары көрсүһүүлэригэр үөрэ-көтө эттэ.
АЛРОСА уонна Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун кытары социальнай-экэнэмиичэскэй бииргэ үлэлэһии туһунан сөбүлэһии чэрчитинэн, Дьилиҥдэҕэ «Анаабыр алмаастарын» өйөбүлүнэн социальнай уонна инженернэй эбийиэктэри тутуу көхтөөхтүк ыытыллар. Сыл аайы нэһилиэнньэни мэдиссиинискэй көрүү ыытыллар уонна бэтэрээннэргэ, кыра дохуоттаах ыалга араас өрүттээх көмө оҥоһуллар.
«Алмааһы хостооччулары кытары ыллыктаах кэпсэтии ыытылынна, бэл, саамай уустук боппуруостары куруук быһаарабыт. Мин санаабар, дьилиҥдэлэр кинилэри мэлдьи харыстыыр уонна көмөлөһөр олус үчүгэй уонна эрэллээх доҕордонон табылыннылар», – диэн оройуон баһылыга Лена Иванова астынан эттэ.
2022 сылга Анаабыр алмаастара, АЛРОСА алын сүһүөх тэрилтэтэ оҥорон таһаарыы кириисис иннинээҕи таһымын ситиһиэхтээхтэр. Хайа учаастактарын чөлүгэр түһэрии, баахта бөһүөлэктэрин өрөмүөннээһин күүтэр. Онуоха АЛРОСА хампаанньаҕа араас үлэҕэ ылыыга хандьыдааттары талыы киэҥник ыытыллар.
«Өлөөн оройуонун олохтоохторо биһиги хампаанньабытыгар көхтөөхтүк кэлиэхтээхтэр, үрдүк квалификациялаах үлэлэнэн дьиэ кэргэттэрин иитиэхтээхтэр. Эһиэхэ өйөбүлгүтүгэр махтал, оттон биһиги үтүө ыаллыы сыһыаммыт салҕана туруоҕа», – диэн Павел Маринычев Өлөөн оройуонун олохтоохторугар махтанна.
Көрсүһүү кэмигэр эһиил аһыллыахтаах оҥорон таһаарар учаастактар, тэпилииссэ хаһаайыстыбатын тэрийии уонна Хотугу сир төрүт норуоттарын олохтоох общиналарын балык уонна эт бородууксуйаларын бириискэҕэ тириэрдии боппуруостара көтөҕүлүннүлэр.
Бу тэрээһин кэнниттэн Павел Маринычев Дьилиҥдэҕэ «Тугутчаан» оҕо саҥа уһуйааныгар сырытта, элбэх кыбартыыралаах дьиэлэри тутар былаһааккалары көрдө.
Саха сиригэр экология бастыҥ бырайыагын куонкуруһугар куоластааһын саҕаланна
АЛРОСА Экологияҕа киинэ тэрийбит “Th!nk green” («Думай по-зеленому”) тулалыыр эйгэни харыстааһын эйгэтигэр эрэгийиэннээҕи бырайыактар куонкурустарыгар куоластааһын түһүмэҕэ саҕаланна. Ким баҕалаах сөбүлээбит бырайыагар бэйэтин куолаһын биэриэн сөп. Куоластааһын ахсынньы 26 күнүгэр диэри салҕанар. Экология бастыҥ бырайыагын олоххо киллэрэргэ АЛРОСА мөлүйүөҥҥэ диэри харчыны көрүөҕэ.
“Th!nk green” куонкурус өссө атырдьах ыйын бүтүүтэ саҕаламмыта. Куонкурус соруга – сөптөөх тулалыыр эйгэни оҥорорго холбоһуктаах бырайыактыыр уонна волонтердар үлэлэригэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин олохтоохторун тардыы.
Сайаапкалары түмүү түмүгүнэн, куоластааһыҥҥа экология хайысхалаах 19 бырайыак киирдэ. Бырайыактар ааптардарын истэригэр оскуолалар, уһуйааннар, үрдүк үөрэх кыһаларын кэлэктииптэрэ, биирдиилээн урбаанньыттар, оскуола оҕолоро, устудьуоннар уонна экология кыһалҕаларын чугастык ылынар дьон бааллар.
«Куонкуруска киирбит бырайыактар киһи уонна айылҕа хардарыта дьайсыыларын араас көстүүлэрин хабаллар. Олортон ордук дьоһуннаахтарын уонна суолталаахтарын талар судургута суох. Онон, биһиги өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо бэйэлэрэ талыахтарын баҕарабыт», – диэтэ АЛРОСА Экологияҕа киинин салайааччыта Полина Анисимова.
Куоластааһын куонкурус http://www.thinkgreen.alrosa.ru/ интэриниэт-саайтыгар ыытыллар. Манна киирэн бырайыактары билсиэххэ сөп. Ахсынньы 26 күнүгэр куоластааһын түмүгүнэн аныгыскы түһүмэххэ ааһар биэс бастыҥ быһаарыллыаҕа. Кыайыылааҕы 2022 сыл тохсунньу бүтүүтэ анал хамыыһыйа талыаҕа. Хамыыһыйаҕа АЛРОСА экологтарыттан ураты Саха сирин биллэр-көстөр эко-актыбыыстара киириэхтэрэ. Экология бастыҥ бырайыагын олоххо киллэрэргэ АЛРОСА мөлүйүөҥҥэ тиийэ сууманы көрүөҕэ.
АЛРОСА пресс-сулууспата, «Саха сирэ», edersaas.ru саайтка анаан
АЛРОСА пресс-сулууспатын хаартыскалара