Айсен Николаев: “Саха сирин оҥорон таһаарааччыларын бородууксуйалара элбээтин”

Бүгүн СӨ Ил Дарханын  Айсен Николаев “Быһа эпиирин” кэмигэр   тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаах боппуруостары биэрдилэр.

Ол курдук, Таатта улууһун Чычымах олохтооҕо Иван Петрович быйыл 16 сүөһүнү, о.и. 7 ыанар ынаҕы кыстатан турарын эттэ уонна сүөһүтүн ахсаанын эбэр туһугар туох көмө оҥоһуллуон сөбүн туоһуласта. Онуоха Айсен Николаев бүгүҥҥү балаһыанньанан аска-үөлгэ, аһынан хааччыллыыга куттал суох буолуутун хааччыйыы сүрүн сорук буоларын эттэ. Дойдубут бэйэтин аһылыгынан хааччынар кыахтаммытын аҕынна. 

— Үүккэ эрэ буолбатах, оҕуруот аһыгар уо.д.а. көрүҥнэргэ субсидияны улаатыннарабыт. Биллэрин курдук, бу ааспыт сайын курааннаан уонна ойуур баһаарыттан сылтаан, кыстык ыараханнык ааһан эрэр. Онон ыаллыы эрэгийиэннэртэн – Амуртан, Забайкальеттан  сүөһү аһылыгын тиэйиигэ 1 млрд солкуобайы көрбүппүт. Сүөһү төбөтүгэр 35 тыһ. солк. субсидияны ылбыттара. Үүккэ бүддьүөттэн лиитэрэтигэр 10-нуу  солкуобайы эбиэхпит. Үчүгэйэ диэн муниципальнай дьаһалталар эмиэ үүту  тутууга харчы көрөллөр. Онон холбоон-илбээн кэтэх хаһаайыстыбалар 1 лиитэрэ үүт иһин 30 солк. ылар буолуохтара. Төһө кыалларынан тыа хаһаайыстыбатын өйүөхпүт. Уонна тыа хаһаайыстыбатын атын салааларын – ыҥырыаны иитиини эҥин сайыннарыахпыт. Онон куттаммакка сүөһүтэ эбии ылыҥ, — диэн сүбэлээтэ Иван Петровичка өрөспүүбүлүкэ баһылыга. 

Тыа хаһаайыстыбатыттан тугу кэтэһэҕит диэн ыйытыыга кини сүрүн соругунан Саха сирин оҥорон таһаарааччыларын бородууксуйата элбиэн баҕарарын эттэ. Холобура, РФ Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин кытта Дьокуускайдааҕы көтөрү иитэр фабрика тула кэпсэтии барар. Ол курдук, фабрика дириэктэрэ Н.Дягилева Судаарыстыбаннай Дуума дьокутаата Галина Данчиковалыын бу боппуруоска үлэлииллэр. Чуолаан, көтөрү иитэр фабрика племенной хаһаайыстыба буоларын курдук. Ирдэбил быһыытынан билиҥҥитэ көтөр ахсаана итинник хаһаайыстыба буоларга ситэ  тиийбэт. Ол эрээри Саха сирин курдук тыйыс усулуобуйаҕа көтөрү иитээччилэри Арассыыйа таһымыгар өйүүллэригэр баҕарарын Айсен Сергеевич иһитиннэрдэ. Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана тус бэйэтинэн фабрика  көтөрү астыыр сыаҕар сылдьан, 1980-с сыллардааҕы оҥоһуу Украина тэрилэ турарын көрбүтүн аҕынна. Биллэн турар, итиччэ эргэ тэрилгэ саппаас чаас көстөрө күчүмэҕэй буоллаҕа. Ону тэҥэ кини убаһа, таба этин астаан-үөллээн (переработка) таһаарыыга улахан болҕомто уурулларыгар туһаайда.   

Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова