Айсен Николаев Саха сирин бигэ туруктаах уонна тирэхтээх сайдыытыгар сэбиэтин бастакы мунньаҕын ыытта
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын иһинэн бигэ туруктаах уонна тирэхтээх сайдыытыгар сэбиэтин бастакы мунньаҕын эрэгийиэн баһылыга Айсен Николаев балаҕан ыйын 7 күнүгэр ыытта. Мунньахха Арассыыйа уонна тас дойдулар научнай-чинчийэр оскуолаларын бэрэстэбиитэллэрэ, бырамыысыланнас бөдөҥ хампаанньаларын уонна сайдыы аныгы институттарын салайааччылара кытыннылар.
Эрэгийиэн баһылыга Айсен Николаев Саха сирин аналын туохха көрөрүн, эрэгийиэн иннигэр турар соруктар уонна сэбиэт итиннэ көмөтүн туһунан санаатын үллэһиннэ. Кини Арассыыйа бөдөҥ Арктикатааҕы эрэгийиэнигэр дьоһун суолталаах социокултуурунай уонна экология өттүнэн соруктар туралларын бэлиэтээтэ.
“Саха сирин тутаах соругунан аан дойдуга холобур буолар быһаарыылары көрдөөһүн. Онон биһиги Сэбиэппит чэрчитинэн бүтүн уопсай национальнай уонна аан дойдутааҕы таһымҥа тахсар кыахтаныахпыт диэн эрэнэбин”, — диэтэ эрэгийиэн баһылыга.
Сүрүн биэс хайысха баар: чэгиэн доруобуйа уонна этэҥҥэ буолуу, сир-уот уонна инфраструктура, экология, култуура, үөрэх уонна үлэлээх буолуу. Ол иһин бу хайысхаларынан Сэбиэт оробуочай бөлөҕө торумнаммыта. Сэбиэт үлэтин Стратегическай быһаарыылар кииннэрэ уонна Үлэни ыытар уонна бырайыактыыр управление департамена сүрүннүөхтэрэ, кинилэр Сэбиэти Саха сирин научнай-чинчийэр инфраструктуратын кытта ситимниэхтэрэ. Манна тутаах оруол “Хоту дойду – тирэхтээх сайдыы сирэ-уота” аан дойду таһымнаах научнай-үөрэтэр кииҥҥэ сүктэриллэр.
Сыл аайы Сэбиэт нэһилиэнньэ этэҥҥэ буолуутугар уонна тирэхтээх сайдыытыгар дакылааты бэлэмниэҕэ. Өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар туһуламмыт дакылаат Уһук Илин уонна Арктика түөлбэтин эрэгийиэннэрин тирэхтээхтик сайыннарыыга норуоттар икки ардыларынаҕы хардарыта сибээстэһиигэ тирэҕинэн буолуоҕа.
Мунньах кыттыылаахтара дьон олоҕун уйгутун үрдэтии уонна эрэгийиэн социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар анаммыт Саха сирин тутаах боппуруостарыгар санаа атастастылар. Спикердэр сири-уоту сайыннарыыны сокуон өттүнэн хааччыйыыны, социальнай эппиэтинэскэ сыһыаннаах миэрэлэри олоххо киллэрии, эрэгийиэн экэниэмикэтэ сайдыытыгар быыстала суох үөрэхтээһин сабыдыалын, килиимэт уларыйыытын, хотугу куораттарга тирэхтээх инфраструктураны тэрийии уонна уопсастыба доруобуйатын харыстааһын кыһалҕаларын туруордулар.
Саха сирин Ил Дарханын иһинэн бигэ туруктаах уонна тирэхтээх сайдыы сэбиэтин чилиэннэрэ эрэгийиэн Арассыыйа Арктикатааҕы түөлбэтигэр эрэ буолбакка, аан дойду хотугу уонна Арктикатааҕы дойдуларын сайдыытыгар оруолун бэлиэтээтилэр. Кинилэр Саха сирин стратегическай суолталаах докумуоннара, соруктара дойду уонна аан дойду хотугу уонна Арктикатааҕы эрэгийиэннэрин сайдыытыгар көмөлөһүөхтэрэ диэн эрэнэллэр.
Сэбиэт бастакы мунньаҕар сүрүн идеялары уонна этиилэри киллэрдилэр. Ол курдук, СӨ Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев, “АЛРОСА” ПАУо АК генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ бэрэсидьиэнэ Евгения Михайлова, Арктика университетын бэрэсидьиэнэ Ларс Куллеруд, РНА СС П.И.Мельников аатынан Ирбэт тоҥу үөрэтэр институт дириэктэрэ Михаил Железняк, Нэһилиэнньэлээх пуунары тирэхтээхтик сайыннарыыга эспиэрэ Дэн Льюис, СӨ кытта үлэҕэ Япония кэмитиэтин административнай дириэктэрэ Акио Сатомура, Лейденнээҕи университет Уопсастыба доруобуйатын уонна мэдиссиинэ киинин бастакы көмөтүн департаменын ыстаарсай чинчийээччитэ Ник Гульдемонд уонна “Үөрэхтээһин глобальнай инникитэ” норуоттар икки ардыларынааҕы көҕүлээһин салайааччыта, “Сколково” Салайыы оскуолатын үөрэҕин сайдыытын киинин практикаҕа бэрэпиэссэрэ Павел Лукша.
Саха сирин баһылыга Айсен Николаев Сэбиэт дьиҥнээхтик үлэлиэн наадатын эттэ. “Судаарыстыбаннай былаас федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи ситэриилээх уорганнара олоххо киллэриэхтээх соруктара сүрүн соругу толорууга туһуланыахтаахтар – өрөспүүбүлүкэҕэ дьон дьоллоохтук уонна байылыаттык олороллорун курдук, оттон Саха сирэ, Арасыыйа Федерациятын бөдөҥ субъегын быһыытынан бигэтик уонна тирэхтээх сайдыахтаах”, — диэтэ Айсен Николаев түмүккэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата.
Андрей Сорокин хаартыската.
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова.