Кулун тутар 30 күнүгэр Саха сирин баһылыга Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэни салгыы гаастааһын боппуруоһугар сүбэ мунньаҕы ыытта.
Саха сиригэр бүгүҥҥү туругунан, 2700 км магистральнай гаас утаҕа уонна 5000 км ситим тардылынна. Уон муниципальнай оройуоҥҥа 104 нэһилиэккэ гаас киирдэ, социальнай инфраструктура 626 эбийиэгэ гааска холбонно.
Киирии тылыгар Айсен Николаев тыа уонна куорат олохтоохторугар гааһы киллэрии тыын суолталааҕын эттэ. РФ Бырабыыталыстыбатын уонна эрэгийиэн Бырабыыталыстыбатын таһымнарыгар Уһук Илини уонна өрөспүүбүлүкэни гаастааһыҥҥа кэккэ дьаһаллар ылылыннылар.
Эрэгийиэн баһылыга илин эҥэр, Бүлүү умнаһынааҕы оройуоннарга нэһилиэктэри салгыы гааска холбуурга үлэ наадатын бэлиэтээтэ. Ол иһигэр убатыллыбыт айылҕа гааһын тэйиччи сытар нэһилиэнньэлээх пууннарга туһанарга. Сотору кэминэн Саха сирин Бырабыыталыстыбата пилотнайынан ааттаммыт Хаҥалас улууһун Хачыкаат сэлиэнньэтин автономнай гаастааһыҥҥа көһөрүөхтэрэ, онтон салгыы өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕатыыга боппуруоһа быһаарыллыахтаах .
Сүрүн иһитиннэриини бырамыысыланнас уонна геология миниистирэ Максим Терещенко оҥордо. Ааспыт кэмҥэ саҕаламмыт нэһилиэнньэлээх пууннарга гааһы киллэриини орто болдьоххо бүтэрэргэ соруктаналлар. 2020-2024 сылларга гаас киирбит нэһилиэнньэлээх пууннарыгар кииннэммиттэн индивидуальнай гаас оттукка көһүү бырагырааматынан Чурапчы, Бүлүү уонна Горнай оройуоннарын 7 пилотнай нэһилиэгэр 1898 ыал көһөрө былааннанар.
“Дьокуускай куоракка, Нам, Мэҥэ Хаҥалас уонна Бүлүү улуустарыгар хапытаалынай тутуу саҥа эбийиэктэрин холбооһун тэрээһинэ олоххо киириэхтээх.
Бырамыысыланнас уонна геология министиэристибэтэ “Сахатранснефтегаз” АУо-ну кытта Мэҥэ Хаҥалас, Чурапчы, Бүлүү оройуоннарыгар магистральнай гаас утаҕыттан чугас сытар нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһын кэрискэтигэр киллэриини быһаардылар. Ону сэргэ “Газпром” ПАУо-ну кытта өрөспүүбүлүкэни 2021-2025 сылларга гаастааһын сайдыытын бырагырааматын олоххо киллэрии күүтүлэр.
Хомунаалынай хаһаайыстыба уонна уот эбиийэктэрин гааска холбооһун туһунан миниистир Вячеслав Емельянов кэпсээтэ. Билигин хочуолунайдартан 33% гааһынан үлэлиир, 49 бырыһыана – таас чоҕунан. 2019-2020 сс. Мэҥэ Хаҥалас, Чурапчы улуустарыгар 8 хочуолунайы гаас оттукка көһөрдүлэр. 2024 сылга диэри Горнай, Мэҥэ Хаҥалас, Чурапчы уонна Өлүөхүмэ оройуоннарыгар 24 хочуолунайы тутар уонна тэхиньиичэсэкй өттүнэн саҥардар соруктаахтар.
Пилотнай пуун буолбут Хачыкаакка убатылылбыт айылҕа гааһын тутуу, харайыы пуунун тутуохтаахтар. Өрөспүүбүлүкэ 8 оройуонугар сылааһынан хааччыйар 48 эбийиэги убатыллыбыт гааска көһөрүөхтэрин сөп.
Салгыы “Сахатранснефтегаз” АУо генеральнай дириэктэрэ Алексей Колодезников иһитиннэрии оҥордо. Дьокуускайга чааска 240 тыһ. кубу оҥорон таһаарар саҥа ыстаансыйа үлэҕэ киириэхтээх.
Быйыл “Кыһыл Сыыр” 2-с саппаас утаҕын 40 км үлэҕэ киллэриэхтэрэ. Өлүөнэни нөҥүө магистральнай гаас утаҕа уу аннынан куттала суох барыытын хааччыйар туһуттан кытылы бөҕөргөтөр үлэ ыытыллар. “Кыһыл Сыыр-Мастаах-Бөргө-Дьокуускай” учаастактарын уларытыахтара. 16 гааһы ыытар ыстаансыйаны уонна 13 гааһы сүрүннүүр пууну саҥардыахтара, өрөмүөннүөхтэрэ. Ленскэй оройуонугар “Магистральный газопровод Отраднинское ГКМ-АГРС г. Ленск Ленского района (2 нитка” эбийиэги тутууга бырайыактыыр үлэ саҕаланыаҕа.
Гааһынан хааччыйыы эрэллээх буоларын туһугар “Кыһыл Сыыр-84 км” магистральнай гаас утаҕын тардыахха наада.
2020 сылга Накыыннааҕы баайдаах сири гаастааһын бырайыагын көрбүттэрэ. Алексей Колодезников Дьокуускайга, Нам, Мэҥэ Хаҥалас, Бүлүү улуустарыгар аһарар кыах тиийбэт кыһалҕатын эттэ.
Хапытаалынай тутуу саҥа эбийиэктэрин холбооһуну тэхиньиичэскэй өттүнэн хааччыйар туһуттан Дьокуускайга уонна таһынааҕы нэһилиэктэргэ 2020-2022 сс. гааһынан хааччыйыы тиһигин былаанын оҥорорго быһаарбыттара.
Кини салгыы гаас хаһаайына суох ситимнэрин быһаарыыга тохтоото. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн маннык 7841 хаһаайына суох гаас эбийиэгэ баар. Балары Дьокуускай к. уонна Нам оройуонун муниципальнай бас билиитигэр 2019-2027 сылга диэри биэрэргэ былааннаммыт.
Мунньаҕы түмүктүүрүгэр Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэни гаастааһын боппуруоһа чопчу буолуохтааҕын, ол иһигэр хочуолунайдары гаас оттукка көһөрүүнү, гаас хампаанньаларын кытта былааны торумнуурга ыйда.
Айсен Николаев кыаммат дьон араҥатыгар 100 тыһ. солкуобайтан 150 тыһыынча солкуобайга диэри субсидиялааһын кээмэйин улаатыннарарга соруйда.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата.
Андрей Сорокин түһэриитэ.
Женни Стрюкова бэлэмнээтэ.