Бүгүн, муус устар 26 күнүгэр, СӨ Ил Дархана Айсен Николаев Өрөспүүбүлүкэ күнүн көрсө быһа эпииргэ таҕыста.
edersaas.ru
Ил Дархаҥҥа өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан ыйытыылар киирдилэр. Быһа эпиир маҥнайгы чааһыгар 70-на эрийэн тиийдилэр. Ыйытыылар үксүн Дьокуускайтан, Нерюнгриттэн, Мииринэйтэн киирдилэр. Ордук гаас утаҕын киллэрии, хаарбах дьиэттэн көһөрүү, суол-иис боппуруостара нэһилиэнньэни долгутар эбит.
«Нерюнгри сайдыытын туохха көрөҕүнүй?»
— Мин куруук Нерюнгри оройуонун өрөспүүбүлүкэ эрэ сайдыытын олуга буолбакка, бүтүн дойду сайдар кэскилэ диэн этэбин. Онно дойду салайааччылара эмиэ сөпсөһөллөр. Нерюнгри бэйэтэ да балысханнык сайдар. Аҕыйах сыллааҕыта бу улууска 10 мөлүйүөн эрэ туонна таас чох хостонор буоллаҕына, бу сылтан номнуо 40 мөлүйүөн туонна чоҕу хостуур кыах баар буолла.
“Өлөөҥҥө быраас тиийбэт”
— Кырдьык, хоту улуустарга быраас, учуутал курдук улахан суолталаах исписэлиистэр тиийбэттэр. Бу эмиэ сытыы боппуруос. Онуоха өрөспүүбүлүкэ салалтата үлэлэһэр. Бастатан туран, олохтоох дьону итинник идэлэргэ үөрэттэрии сорудаҕа турар. Иккиһинэн, дьону хамнаһынан эрэ мончууктаабакка, миэстэлэргэ олох хаачыстыбатын тупсарарга сорудах баар. Ол курдук, киинтэн ититии, интэриниэт, гаас утаҕын киллэрии дьон улуустарга тахсан үлэлиирин биллэ элбэтиэ этэ.
«Дьокуускай уонна кини таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннар икки ардыларыгар сырыыны тупсарыахха»
— Хаҥалас уонна Нам суоллара хаһааҥҥытааҕар да тупсан тураллар. Суоллары өрөмүөннүүргэ араас федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраамалар чэрчитинэн тыырыллыбыт харчы туһаныллыбыта. Биллэн турар, оптуобустарбыт туруктара соччото суох диэн билиниэххэ наада. Гааһынан барар, бары өттүнэн табыгастаах, саҥа оптуобустары атыылаһар былаан баар.
«Горнай улууһугар ыраас иһэр уу суох»
— Бу кыһалҕа Горнайга эрэ буолбакка, бары кэриэтэ улуустарга сытыытык турар. Хаарбах дьиэттэн көһөрүү боппуруоһун кэнниттэн, бу кыһалҕа иккис миэстэҕэ турар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Тоҕо диэтэр, киһи доруобуйата иһэр уутуттан быһаччы тутулуктаах. Билиҥҥи туругунан, хас да улууска ууну ыраастыыр тэриллэр, ыстаансыйалар тутуллаллара былааннанан турар. Хас да улууска номнуо маннык эбийиэктэр үлэҕэ киирбиттэрэ.
«Хаарбах дьиэттэн көһөрүү быраабылата»
— Биһиги эрэгийиэммитигэр дойду үрдүнэн саамай элбэх хаарбах туруктаах дьиэ баар. Сыыспат буоллахпына, мөлүйүөнтэн тахса кыбадыраатынай миэтэрэ иэннээх сиртэн дьону көһөрүөхпүтүн наада. Хаарбах дьиэлээх дьон үс ньыманан дьиэлэриттэн көһүөхтэрин сөп. Бастатан туран, саҥа дьиэ тутулларын кэтэһэн көһүү. Иккиһинэн, иккис ырыынактан атыылаһарга харчыны көрүү. Үсүһүнэн, уу харчынан ылыы. Санатар буоллахха, хаарбах туруктаах дьиэттэн көһөргө, улуустан киин сирдэргэ да көһүөххэ сөп.
Виктория Бястинова, edersaas.ru, «Саха сирэ» хаһыат.