Ахсынньы 30 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев “Саха” НКИХ уонна “Якутия24” ханаалларга ааспыт сыл түмүгүн таһаарда, ыытыллыбыт үлэни, ситиһиилэри кэпсээтэ. Бастакы ыйытыы доруобуйа харыстабылын туһунан буолла.
— 2021 сылы Доруобуйа сылынан, кэлэр сыллары Доруобуйа уон сылынан биллэрэрбэр, төһө ахсааннаах тутуулары тутарбыт сүрүн сыал буолбатах этэ. Биллэн турар, саҥа эбийиэктэр олус улахан суолталаахтар. Пандемияттан сылтаан дуу, кэнники икки сылга биһиги киһиэхэ күндүттэн күндүтэ доруобуйата буоларын, кинини харыстыахха наадатын ырылхайдык өйдөөтүбүт. Ол эрээри, киһи доруобуйа харыстабылын систиэмэтигэр эрэнэн, найыланан баран олоруо суохтаах, тус бэйэтэ чөл олоҕу тутуһан, кэмигэр эмтэнэн, саамай күндү баайын — доруобуйатын харыстыырга кыһаллыахтаах.
Биһиги ыарыыны эмтииргэ буолбакка, ыарыы үөскээбэтигэр туһулаан үлэлиэхтээхпит. Мэдиссиинэ хас биирдии киһиэхэ туһулаан үлэлиирин ситиһиэхпит. Бу предиктивнэй мэдиссиинэ хайысхатын сайыннаран иһиэхпит.
Мэдиссиинэ систиэмэтин уларытарга улахан үлэни ыыттыбыт. Дьокуускайга уонна улуустарга материальнай-техническэй базаны толору саҥардыы үлэтэ барда. Улуустааҕы кииннэмиит балыыһалар дьиэлэрин саҥардарбыт кэм ирдэбилэ буолла.
“Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак чэрчитинэн, улахан тутуулар ыытыллаллар. Арассыыйа таһымнаах, Уһук Илиҥҥэ бастыҥ хааччыллыылаах кардиологическай киин муус устарга аһыллыахтаах. Түгэх, кыра нэһилиэктэргэ олорор хас биирдии киһи хаачыстыбалаах мэдиссиинэ көмөтүнэн туһанарын ситиһиэхтээхпит. Бу күннэргэ анал тэриллэринэн толору хааччыллыбыт 11 “Камаз” кэлэн, улуустарга бэрилиннилэр. Бу комплекстар кытыы нэһилиэктэргэ тиийэн, диспансеризацияны ыытыахтара.
Мэдиссиинэ наукатын ситиһиилэрэ дьоҥҥо тиийиэхтээхтэр. Биһиэхэ элбэх наука дуоктардара, аан дойду таһымнаах арыйыылар, ол иһигэр генетикаҕа, бааллар. Ону олоххо киллэрэргэ үлэ барыаҕа. Сүрүннээн 2030 сылга киһи олоҕун уһуна 80 сылга чугаһыырыгар туһулаан үлэни-хамнаһы ыытабыт, — диэн Айсен Николаев кэпсээтэ.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru