Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаев ааспыт нэдиэлэҕэ үлэтин сүрүн түгэннэриттэн билиһиннэрэбит.
Муус устар 26 күнүгэр Ил Дархан Өрөспүүбүлүкэ күнүн көрсө Бырабыыталыстыба 1 №-дээх дьиэтин Өрөспүүбүлүкэ саалатыгар култуура, үөрэх, наука, доруобуйа харыстабылын, норуот хаһаайыстыбатын деятеллэрин кытта көрүстэ. Бэлиэ тэрээһин кыттыылаахтарын эҕэрдэлииригэр Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэбит олохтоохторо күннэтэ сыралаах үлэлэринэн Сахабыт сирэ сайдарын туһугар бары эйгэҕэ туруоруллубут соруктары толороллорун, маныаха биһиги историябыт чахчылара күүстээх санаалаах, патриот буоларга холобур буолалларын эттэ. «Билигин олохпутугар көрсөр уустуктарбытыттан чаҕыйбакка, күүстээх санаабытын ыһыктыбакка, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөһөммүт бүттүүн кытаанах тургутууну ааһабыт. Киһи олоҕо туохтааҕар да күндүтүн өссө төгүл өйдөөтүбүт, ол быһыытынан болҕомтобутун доруобуйаны бөҕөргөтүү төрүттэригэр ууруохпут, бу сыалы-соругу толорорго Доруобуйа уон сылын биллэрдибит», — диэн Ил Дархан бэлиэтээн эттэ. Үөрүүлээх түгэҥҥэ араас эйгэ бастыҥ үлэһиттэригэр, ол иһигэр хамсык дьаҥын кытта күннэтэ охсуһар медиктэргэ Айсен Николаев Россия уонна Саха сирин үрдүкү судаарыстыбаннай наҕараадаларын туттарда.
Муус устар 26 күнүгэр Айсен Николаев «Полюс Алдан» АО управляющайа Алексей Носкову кытары бииргэ үлэлээһин, олохтоох каадыры бырамыысалыннаска тардыы, социальнай объектары тутуу боппуруостарын дьүүллэстэ. Регион баһылыга хампаанньа үлэтин көрдөрүүтэ уонна социальнай эппиэтинэһэ үрдээн иһэрин бэлиэтээтэ. Кыһыл көмүһү хостооһун 55% улааппыт, нолуогу төлөөһүнүн кээмэйэ эбиллибит. Өскөтүн 2014 сыллаахха өрөспүүбүлүкэ бюджетыгар 770 мөл.солк. киллэрэр буоллаҕына, билиҥҥитэ 4,1 млрд солк. нолуогу аһарар. Хампаанньа хостуур кээмэйин эбии улаатыннарар былааннаах. Ил Дархан уонна хампаанньа управляющайа Нижнэй Кураанах бөһүөлэгэр амбулаториялаах оҕо поликлиникатын тутуу туһунан кэпсэттилэр. Олохтоох каадыры үлэлэтии бырагырааматынан сыллата хампаанньаҕа 120-200 киһи үлэҕэ киирэр. Алексей Носков Нижнэй Куранаахха атын улуустартан кэлэр үлэһиттэргэ элбэх кыбартыыралаах дьиэни тутарга этии киллэрдэ. Оччотугар быстах буолбакка, бастайааннай төрүккэ көһөн үлэлииллэригэр усулуобуйа үөскүө этэ. Ол инниттэн бөһүөлэккэ инфраструктураны сайыннарар наадатын бэлиэтээтилэр.
Муус устар 26 күнүгэр Өрөспүүбүлүкэ күнүн көрсө Айсен Николаев телевидениеҕэ уонна араадьыйаҕа быһа эфиргэ тахсан нэһилиэнньэ ыйытыыларыгар хоруйдаата. Икки чаас устата 150-тэн тахса ыйытыы, ону таһынан эрдэтинэ 200-тэн тахса ыйытыы киирдэ. Аһаҕас эфир кэмигэр сорох боппуруостар министиэристибэлэргэ, биэдэмистибэлэргэ эппиэттэнэргэ бэриллибиттэр. Дьон сүрүннээн региоҥҥа санитарнай-эпидемиологическай быһыы-майгы туругун, социальнай объектары тутуу, хаарбах дьиэлэртэн дьону көһөрүү, нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһын, суолу-ииһи оҥоруу, чэпчэтиилэр, пособиелар тустарынан интэриэһиргээтилэр. Ил Дархан эфир кэмигэр ыйытыыларга сиһилии хоруйдаата. Медиктэргэ хорсун быһыыларын иһин махтанна, хамсык дьаҥын утары өрөспүүбүлүкэҕэ 9 тыһ. киһи үлэлэһэр. Ыалдьыбыт киһи ахсаана билиҥҥитэ эбиллэ турар, онон бары ирдэнэр миэрэлэри кытаанахтык тутуһарга, ордук аҕа көлүөнэ дьону харыстыырга, нэһилиэнньэни вакцина ыларга ыҥырда. Чэбдигирии сылын сүрүн дьаһалларын, доруобуйа харыстабылын тиһигин тупсарыы туһунан кэпсииригэр, саамай сүрүнэ хас биирдии киһи бэйэтин доруобуйатыгар сыһыанын уларытыахтааҕын ыйда. Өрөспүүбүлүкэ 100 сылыгар диэри биир сыл хаалла. Россия Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ыйааҕынан бэлиэтэнэр историческай түгэн үрдүк таһымҥа барыытыгар бэлэмнэнии барар. Автономия 100 сылынан анал бырайыактар олоххо киирэллэр. Сахабыт сирин чулуу дьонун аата 100 алмааска иҥэриллэр. 100 уопсастыбаннай көҕүлээһинтэн 75-һэ туолла, 100 социальнай объектан 80-на тутулунна. Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун бу өрөспүүбүлүкэ уонна муниципальнай таһымҥа ыытыллар хамсааһыҥҥа көхтөөхтүк кытталларыгар ыҥырда.
Муус устар 27 күнүгэр Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнүнэн эҕэрдэлээтэ. «Бүгүн биһиги иннибитигэр региоҥҥа күннэтэ бэлиэтэнэр үтүө уларыйыылар тэтимнэрин өссө күүһүрдэр сорук турар. Ханнык да кэмҥэ буоларын курдук биһиги үлэбит-хамнаспыт олох хаачыстыбатын тупсарыыга уонна хас биирдии киһи тус кыаҕын арыйыытыгар туһаайыллар. Хас биирдиибит төрөөбүт Сахабыт сирэ бигэтик сайдарыгар дьоһун кылаатын киллэрэр, иннибит диэки эрэллээхтик хардыылыыбыт», — диэн бэлиэтээн туран, айымньылаах үлэни, ситиһиини баҕарда.
Бу күн Ил Дархан Дьокуускайга Саха сирин судаарыстыбаннаһын төрүттэспит П.А. Ойуунускай пааматынньыгар сибэкки дьөрбөтүн уурда. Ил Дархан бу күн саха чулуу уолаттарыгар, судаарыстыбаннаһы төрүттээбит салайааччыларбытыгар Сахабыт сирин сайдыы суолун арыйбыттарыгар, инники кэскилбитин түстээбиттэригэр сүгүрүйэр, махтанар ытык иэспит буоларын санатта.
Муус устар 27 күнүгэр Айсен Николаев Ленскэй оройуонугар үлэлээтэ. Миэстэтигэр тиийээт, регион баһылыга суһал ыстаап мунньаҕын ыытта. Кини оройуоҥҥа эпидемиологическай быһыы-майгы хонтуруолга сылдьарын бэлиэтээтэ. «Эһиги эрэллээхтик үлэлиир буолаҥҥыт, былырыын Чайыҥдатааҕы ньиэп-гаас баайдаах сиргэ хамсык дьаҥын өрө туруутун суох оҥорууга улахан үлэ ыытыллыбыта», — диэтэ Айсен Николаев. Маны сэргэ нэһилиэнньэҕэ бу дьаҥы утары быһыыны биэрии көхтөөхтүк ыытыллара бэлиэтэннэ. Оройуоҥҥа быһыыны биэрии тэтимэ өрөспүүбүлүкэ орто көрдөрүүтүн кытары тэҥэ этилиннэ. «Билигин быһыыны биэрии ыраах баар нэһилиэнньэлээх пууннарга ыытыллыахтаах. Ону сэргэ сайаапка киирдэҕинэ, вакцина партията өрөспүүбүлүкэ бырамыысыланнай оройуоннарыгар ыытыллыахтаах», — диэн бэлиэтээтэ. Айсен Николаев Ленскэй оройуонугар коронавируһунан ыалдьыы үрдүгэ суоҕун да иһин, суһал ыстаапка быһыыны-майгыны салгыы ураты хонтуруолга туталларыгар итиэннэ тиһиги быспакка кэтээн көрөллөрүгэр соруйда.
Муус устар 27 күнүгэр Ленскэй куоракка Россия Гражданскай оборонаҕа уонна ыксаллаах быһыыга-майгыга миниистирэ, генерал Евгений Зиничев үлэлээтэ. Кини сааскы халаан уутуттан уонна баһаартан сэрэтиигэ бэлэмнэнии үлэтигэр көһө сылдьар сүбэ мунньаҕы ыытта. Быйыл билгэлээһининэн Саха сиригэр үгүс сыллаах орто көрдөрүүгэ чугас болдьоххо өрүстэр эстиэхтэрэ. Ыам ыйын бастакы декадатыгар муус барыыта Алдаҥҥа, Аммаҕа, Бүлүүгэ, Өлүөнэҕэ, Тааттаҕа, Нүүйэҕэ 15 оройуоҥҥа күүтүллэр. Ыам ыйын ортотуттан Халымаҕа, Дьааҥыга, Индигииргэ алта улууска бэлиэтэниэ. Бары ирдэнэр миэрэлэр ылыллаллар, 16,5 тыһ. киһи бу үлэҕэ кыттарга бэлэмнэнэр, 2,7 тыһ. техника, 191 устар тэрил, 20 көтөр техника тардыллыбыт. Барыллаан 24 улууска 169 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа ууга барыы зоната түбэһиэн сөп. Маныаха 183 гидрологическай постка кэтээн көрүү ыытыллар. Дьону көһөрөр түгэҥҥэ 252 быстах олохтуур пуун бэлэмнэниллэр.
Мунньахха маны таһынан ойуур баһаарын сезонугар бэлэмнэниини дьүүллэстилэр. Улуустарга 946 патрульнай бөлөх тэриллибит. Ойууру харыстааһыҥҥа регионнааҕы бырагырааманан ойуур баһаарын умулларар 203 техника, оборудование 199 мөл.солк тахса суумалаах федеральнай субсидия суотугар ылыллыбыт. Диспетчердэр сулууспалара түүннэри үлэлиир дьуһуурустаҕа көһөрүллүбүттэр. Быйыл сезоҥҥа 46 көтөр суудуна тардыллыа. Россия Ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэтэ оҥорбут «Термическэй туочукалар» диэн анал сыһыарыыны муниципальнай тэриллии баһылыктара туһаналларыгар сорудахтаатылар.
Өрөспүүбүлүкэ салайааччыта кэлиҥҥи үс сылга арктическай улуустарга ойуур баһаарын ахсаана улааппытынан, хоту улуустары хонтуруоллуур Дьааҥы Баатаҕайыгар 30 үлэһиттээх авиационнай салаа аһыллыбытын, маныаха муус устар 26 күнүгэр Ил Дархан дьаһала тахсыбытын иһитиннэрдэ. Айсен Николаев федеральнай министиэристибэ региоҥҥа ураты болҕомто уурарын иһин уонна халаан уутугар бэлэмнэниигэ көмө оҥорорун иһин Евгений Зиничевка махтанна.
Муус устар 28 күнүгэр Дьокуускайга саҥа анал баһаарынай-быыһыыр чаас аһылынна. Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ Евгений Зиничев уонна Айсен Николаев кытыннылар. Баһаарынай-быыһыыр чааһы тутуу федеральнай министиэристибэ быһаарыытынан 2018 сылтан саҕаламмыт. Евгений Зиничев өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар, Айсен Николаевка тутуу хаамыыына барыытыгар көмөтүн иһин махтанна. Айсен Николаев урукку өттүгэр подразделение эргэ объекка үлэлээбитин, билигин аныгы тупсаҕай комплекс киирбитэ куорат уонна регион сайдыытыгар улахан суолталааҕын бэлиэтээтэ.
Муус устар 28 күнүгэр Айсен Николаев Суһал көмө үлэһиттэрин идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлээтэ. Саха сиригэр сулууспаҕа 200-тэн тахса киһи үлэлиир, күннэтэ дьон олоҕун быыһыы 70 дьуһуурунай уонна реанимация биригээдэлэрэ тахсаллар. Кинилэртэн үгүстэрэ бырааһынньык күн «бойобуой» пуоска сылдьаллар. Суһал көмө үлэһиттэрэ хамсык дьаҥын утары бэйэлэрин харыстаммакка охсуһаллар. Ил Дархан сулууспа үлэһиттэригэр махталын биллэрдэ.
Муус устар 29 күнүгэр Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал ыстаап мунньаҕар Саха сиригэр эпидемиологическай балаһыанньаны учуоттаан, ыам ыйын 1 уонна 9 күннээҕи бырааһынньыктары олохсуйбут көрүҥүнэн ыытыы тохтотулларын туһунан быһаарыы ылыллыбытын иһитиннэрдэ. Билиҥҥи туругунан ыалдьааччы ахсаана элбии турар. Тэрээһиннэр онлайн эрэсииминэн барыахтара. Фейерверктэр, култуурунай-маассабай уонна аралдьытар тэрээһиннэр өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар бүтүннүүтүгэр тохтотуллар. Муниципальнай уонна биэдэмистибэннэй тэрээһиннэри аһаҕас салгыҥҥа ыытыыга, Улуу Кыайыы 76 сылыгар анаммыт тэрээһиннэргэ бэтэрээннэр уонна 65-тэн аҕа саастаах дьон кыттыылара көҥүллэммэт. Кинилэр тэйиччиттэн көрүҥүнэн кыттыахтаахтар. Бэтэрээннэргэ бэлэҕи туттарыыга, тиэрдиигэ коронавирус дьаҥыттан быһыыны толору ылбыт волонтердар кыттыахтарын сөп. Айсен Николаев маны сэргэ итэҕэл бырааһынньыктарыгар санитарнай ирдэбили кытаанахтык тутуһан ыытыы хааччыллыахтааҕар сорудах биэрдэ. «Былырыын маай бырааһынньыктарын кэннэ өрөспүүбүлүкэҕэ ыалдьааччы ахсаана элбээбитэ, былырыыҥҥы балаһыанньаны хатылаабат туһуттан быйыл бары ирдэбили тутуһуллуохтаах, — диэтэ Айсен Николаев.
Муус устар 29 күнүгэр урбааҥҥа сүрүннүүр сүбэ мунньаҕын ыытарыгар Айсен Николаев бары урбаанньыттарга маҕаһыыннарга, эргиэн кииннэригэр, кафеларга, рестораннарга, атын да дьон мустар сирдэригэр санитарнай ирдэбили кытаанахтык тутуһарга ыҥырда. Кини кэлиҥҥи күннэргэ ыарыы тарҕанан эрэрин, ордук уустук быһыы-майгы Дьокуускай, Мэҥэ Хаҥалас улуустарыгар үөскээбитини эттэ. Маны таһынан Алдан оройуонугар британскай штамм бэлиэтэммитин иһитиннэрдэ. Ил Дархан британскай штамм түбэлтэтэ эбиллэн иһэрин, вирус бу көрүҥэ түргэнник тарҕанарын, онон эргиэн үлэһиттэрэ мааскалаах режими тутуһалларын, производственнай, эргиэн миэстэлэригэр дезинфекция ыытыллыытын, бу ордук маай бырааһынньыктарын уһун өрөбүллэригэр ыытыллалларыгар тоҕоостооҕун бэлиэтээтэ.
Муус устар 29 күнүгэр коронавирус инфекциятыттан нэһилиэнньэни харыстыыр туһуттан муҥутуур бэлэмнээх буолуу эрэһиимэ өрөспүүбүлүкэҕэ бу дьыл ыам ыйын 31 күнүгэр диэри уһатар туһунан ыйаахха Ил Дархан илии баттаата. РФ Бырабыыталыстыбатын кулун тутар 2 күнүнээҕи 300 №-дээх уурааҕынан ыам ыйын 1 күнүтэн 65 саастарын ааспыт дьоҥҥо тэйиччиттэн электроннай больничнай лиис оҥоһуллара тохтуур. Итинэн сибээстээн Айсен Николаев үлэ биэрээччилэргэ туһаайан 65 саастарын ааспыт уонна дьарҕа ыарыылаах үлэһиттэрин дьиэттэн үлэҕэ көһөрөллөрүгэр сүбэлиир. Ити көрүҥ кыаллыбат түгэнигэр үлэһиттэри сыллааҕы уоппускаларыгар эбэтэр сөбүлэҥ быһыытынан төлөммөт уоппускаҕа ыыталларыгар этиллэр. Дойду үрдүнэн ыам ыйын 1 күнүттэн 65 саастарын ааспыт дьоҥҥо бэйэни хааччахтааһын эрэһиимэ үлэлии сылдьар дьоҥҥо тохтуур. Саастаах дьон үлэҕэ тахсар түгэннэригэр маасканы кэтэллэрэ булгуччулаах. Үлэлээбэт саастаах дьон ыам ыйын 31 күнүгэр диэри бэйэлэрин харыстаналлара булгуччулаах, элбэх киһилээх сиргэ сылдьыбаттара ирдэнэр. 65 саастаах үлэһиттэргэ үлэҕэ тахсалларыгар үлэ биэрээччи бэйэтин суотугар ПЦР анаалыһын оҥотторор итиэннэ ыарыы суох буоллаҕына үлэҕэ таһаарар. Быһыыны ылбыттарга эбэтэр коронавируһунан ыалдьыбыттарга ити миэрэ туттуллубат. Саастаах үлэһиттэр командировкаҕа бараллара бобуллар. Үлэ кэмигэр сирэй көрсүүнү тумналлара ирдэнэр, видео-конференцсибээс, төлөпүөн, электроннай эргиэн нөҥүө үлэлииллэрин сүбэлииллэр. 2-4 чаас буола-буола дезинфекция ыытыллара, салгыны ыраастыыр тэриллэр холбоноллоро ирдэнэр. Саха сирин үрдүнэн түүҥҥү кулууптар, караоке-саалалар, сааратар-сынньатар сирдэр, ол иһигэр атыы-эргиэн дьиэлэригэр баар сирдэр ыам ыйын 31 күнүгэр диэри тохтотулуннулар.
Муус устар 29 күнүгэр Айсен Николаев Хотугу форум XIV Генеральнай ассамблеятын чэрчитинэн губернатордар сэбиэттэрин мунньаҕар кытынна. Манна Россия Арктика Сэбиэтигэр бэрэссэдээтэллиирин тула сиһилии кэпсэттилэр. Ил Дархан бэйэтин этиитигэр Саха сирэ Арктика уонна Хоту регионнарын кытта бииргэ үлэлэһиитэ бөҕөргүүрүгэр Хотугу форум улахан өҥөлөөҕүн бэлиэтээтэ. Өрөспүүбүлүкэ бэрэстэбиитэллэрэ форум уон үлэ бөлөҕөр кытталлар. Быйыл Ил Түмэн Хотугу Форумҥа парламеннар икки ардыларынааҕы саҥа үлэ бөлөҕө тэриллэрин көҕүлээбитэ. Айсен Николаев Россия Арктика Сэбиэтигэр бэрэссэдээтэллиирэ өрөспүүбүлүкэ бырайыактарын хамсатыыга саҥа кыахтары биэрэрин эттэ. Ол курдук, климат уонна ирбэт тоҥ уларыйыытын боппуруоһугар аан дойдутааҕы саммит, Арктикаҕа тупсаҕай куорат эйгэтигэр аналлаах конференция, таба иитиитигэр аан дойду чемпионата, хотугу кухня фестивала уо.д.а бырайыактарга. Ил Дархан өрөспүүбүлүкэ «Арктика оҕото» и «Арктика төрүт норуоттарын култуураҕа уонна тылга нэһилиэстибэтин цифровизациялааһын» бырайыактарын өйөөбүттэрин иһин коллегаларыгар махтанна.
Саха Сирэ Аан дойду куораттарын уонна олохтоох былаастарын холбоһуктаах тэрилтэтин, Хотугулуу-Илиҥҥи Азия дойдуларын регионнарын салалтатынын ассоциятын площадкаларыгар хоту регионнар уонна куораттар кыһалҕаларыгар болҕомтону тардарга бэлэм. Онуоха бастакы хардыылар оҥоһуллубуттар. Ол курдук, Саха Сирэ билигин Россия, Кытай, Корея, Монголия и Япония 70 регионын түмэр ассоциацияҕа бэрэссэдээтэл, Хотугу форум уонна аан дойдутааҕы ассоциация икки ардыгар сөбүлэһии түһэриллэрин көҕүлүүр диэн Ил Дархан эттэ. Сэтинньигэ Хотугу форум тэриллибитэ 30 сыла буолар. Бэлиэ түгэҥҥэ анаан балаҕан ыйын бүтүүтэ Дьокуускайга тэрээһин ыытыллыа.
Муус устар 30 күнүгэр Ил Дархан тыа хаһаайыстыбатын инники сайдыытын тутаах боппуруостарыгар мунньах ыытта. Айсен Николаев салааны сайыннарыыга анаммыт дьаһаллар олоххо киириилэрин көдьүүһэ ситэтэ суоҕун бэлиэтээтэ. Бырабыыталыстыбаҕа уонна туһааннаах министиэристибэҕэ салаа сайдыытыгар тыа сирин дьонун-сэргэтин олоҕун таһымын уонна дохуоттарын үрдэтэргэ, үлэ миэстэтинэн хааччыйыыга туһуламмыт аныгы сыһыаны уталыппакка олохтуулларыгар сорук туруорда. «Төһө да кэнники сылларга кэккэ көрдөрүүлэр тупсубуттарын иһин, бигэтик улаатыы суох. Туруктаах сайдыы стратегиятыгар көһүөхтээхпит, ол саҥа сыһыана суох ситиһиллибэт», — диэн кини эттэ. Маныаха бородууксуйаны оҥорон таһаарыыны улаатыннарыыга, атыы ырыынагын тэрийиигэ, батарыы географиятын кэҥэтиигэ, тыа сирин олохтоохторун эбии дохуоттуурга саҥа ньымалары тобулан, уһун болдьохтоох сайдыы стратегиятыгар олоҕуран үлэни тэрийэллэригэр сорудахтаата.
Муус устар 30 күнүгэр Айсен Николаев Ил Түмэн көрүүтүгэр Конституционнай сокуон барылын көҕүлээн киллэрдэ. Өрөспүүбүлүкэ төрүт сокуонугар киирэр уларытыылар уонна эбиилэр туһунан сокуон бырайыагын Ил Дархан салайааччылаах Конституционнай хамыыһыйа оҥордо. Саха Өрөспүүбүлүкэтин сүрүн сокуонугар киирэр уларытыылар уонна эбиилэр гражданнар социальнай бырааптарын мэктиэлэригэр, дьиэ кэргэн уонна оҕо саас боппуруостарыгар, үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар туһаайыллаллар. Ону таһынан сокуонунан көрүллэр боломуочуйалары көдьүүстээхтик толорорго, Төрүт сокуонҥа Россия Федерациятыгар аһаҕас былаас — олохтоох салайыныы уорганнара уонна судаарыстыбаннай былаас уорганнара — биир тиһиктээҕин туһунан балаһыанньаны бигэргэтэллэр. Киириэхтээх уларытыылар, эбиилэр Ил Түмэнҥэ көрүллэн бигэргэтиллиэхтэрин иннинэ иһитиннэриилэри киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ булгуччу бэчээттэниэхтээхтэр уонна уопсастыбаннай дьүүллэһиилэри ааһыахтаахтар.
Муус устар 30 күнүгэр Ил Дархан Дьокуускайга Роман Дмитриев кэриэһигэр көҥүл тустууга VIII норуоттар икки ардыларынааҕы турнир үөрүүлээхтик аһыллыытыгар кытынна. Айсен Николаев эҕэрдэ тылыгар быйылгы турнир саха тустууктара Роман Дмитриев, Павел Пинигин, Александр Иванов 45 сыллааҕыта Монреаллааҕы Олимпиадаҕа улуу ситиһиилэригэр ананарын бэлиэтээтэ. Кини бу өрөгөйдөөх кыайыы Саха сирин, саха норуотун бүтүн планетаҕа аатырдыбытын эттэ. Пандемияны аахсыбакка, Роман Дмитриев аатыгар сүгүрүйэн, күрэхтэһиигэ аан дойдуттан, Россия регионнарыттан хамаандалар кытта кэлбиттэригэр махтанна. «Төһө да трибуналар кураанахтарын иһин, хас эмэ уонунан тыһыынча киһи турниры телевидениенэн, интернетинэн кэтээн көрөр. Биһиги быйыл кыраһыабай киирсиилэри, тыҥааһыннаах түгэннэри көрүөхпүт», — диэн Ил Дархан эттэ. Айсен Сергеевич Роман Дмитриев турнира эдэрдэргэ биир сүрүн тэрээһин быһыытынан аан дойдутааҕы халандаарга киирбитин иһин Тустуу холбоһуктаах эйгэтигэр махтанна уонна кыттаачыларга ситиһиини баҕарда. Санатар буоллахха, турнирга 2003-2006 сылларга төрөөбүт уолаттар кытталлар.
Ыам ыйын 1 күнүгэр Ил Дархан Саха сирин олохтоохторун Сандал саас уонна Үлэ бырааһынньыгынан эҕэрдэлээтэ. «Бырааһынньык араас саастаах, идэлээх дьону сомоҕолуурун таһынан, айылҕа тыйыс тымныылаах уһун кыһын кэнниттэн уһуктуутун бэлиэтэ буолар. Дьаҥ туруута уустук быһыыны-майгыны үөскэтэн, биһиги иккис сылын Сандал саас уонна Үлэ бырааһынньыгар киин уулуссаларынан сэлэлии хаамар үгэспититтэн, дьон-сэргэ тоҕуоруһар тэрээһиннэриттэн, доҕоттордуун көрсүһүүттэн уонна айылҕаҕа тахсыыттан туттунарга күһэлиннибит. Бары этэҥҥэ буоларбыт туһугар ыам ыйынааҕы өрөбүллэри дьиэ кэргэнинэн дьиэбитигэр атаардахпытына табыллар. Ол эрээри, итинтэн бырааһынньыкпыт суолтата өлбөөдүйбэт. Бу судургута суох кэмҥэ коронавируһу утары охсуһар быраастарга, медицинэ үлэһиттэригэр истиҥ тыллары этэбит, бары үлэлээн иитиллээччилэргэ махталбытын тиэрдэбит. Саха сирин олохтоохторо көхтөөх, айымньылаах, умсугутуулаах үлэнэн эрэ олохпут дьиҥ суолталанарын, оҕолорбут сырдык кэскиллэрэ мэктиэлэнэрин өйдөөн, уопсай сыалы ситиһэргэ мэлдьи бииргэ түмсэн, сомоҕолоһон үлэлииллэр. Бу сааскы кэрэ күҥҥэ эһиэхэ саҥа ситиһиилэри баҕарабын! Үүммүт саас саҥа санаалары сахтын, үлэҕит мэлдьи табылыннын!», — диэн Ил Дархан бэйэтин эҕэрдэтигэр бэлиэтээн эттэ.
Афанасий Ноев, Ил Дархан пресс-сэкирэтээрэ