Айсен Николаев: “Халаантан эмсэҕэлээбит сэлиэнньэлэр хоромньуларын ааҕыыны суһаллык ыытыахха”

Айсен Николаев халаантан эмсэҕэлээбит сэлиэнньэлэр хоромньуларын ааҕыыны суһаллык ыытыахха диэн мунньахха тоһоҕолоон эттэ.

Ардах халааныттан эмсэҕэлээбит Дьааҥы оройуонун  нэһилиэнньэлээх пууннарыгар уу түстэҕинэ хоромньуну ааҕыы саҕаланыаҕа. Чопчу сыанабылы оҥоро министиэристибэлэр, биэдэмистибэлэр, тэрилтэлэр салайааччыларыттан састааптаах  бырабыыталыстыба бөлөҕө көтүөҕэ, манна халаан содулун туоратыыга уонна чөлүгэр түһэрэр үлэни тэрийиигэ дириэксийэ эмиэ киирсиэҕэ.

Хамыыһыйа мунньаҕар өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев дьон көрүллэр төлөбүрдэри кэмигэр ылан саҕалыырын туһугар хоромньуну сыаналааһыны түргэтэтэргэ соруйда.

“Бырабыыталыстыба уурааҕын таһаарарга, түргэнник көтөн тиийэн хамыыһыйа үлэтин саҕалыырыгар соруйабын, министиэристибэлэри, биэдэмистибэлэри уонна халаан содулун туоратар дириэксийэни киллэрэн туран, — диэтэ эрэгийиэн баһылыга.

Сүрүн болҕомтону кини сылааһынан хааччыйар эбийиэктэргэ ууран, оттук сезона саҕаланыар диэри чөлүгэр түһэрэр үлэни ыытарга, уу түстэ даҕаны суол балаһатын өрөмүөннүүргэ, ону тэҥэ аграрийдарга көмөлөһөр туһуттан тыа хаһаайыстыбатын сирин-уотун хоромньутун чуолкайдык ааҕарга эттэ.

Ону сэргэ Айсен Николаев бу күннэргэ кэлэрэ күүтүллэр халаан иккис долгунугар бэлэмнэнэр соругу туруорда. Ууга барыан сөптөөх нэһилиэнньэлээх пууннарга быһыттары бөҕөргөтүүнү суһаллык ыытарга эттэ.

Маннык үлэ хайы-үйэ Баатаҕайга ыытыллар. Онно 1 км усталаах быһыты 1 м үрдэтиэххэ наада. Ону сэргэ даамбалары Бөтөҥкөскө уонна Верхоянскай куоратыгар бөҕөргөтөллөр.

Оройуоҥҥа билигин аэромобильнай бөлөх үлэлиир. От ыйын 9 күнүгэр Суордаахха Саха сирин Быыһыыр сулууспатын Баатаҕайдааҕы быыһыыр-көрдүүр сулууспатын 5 быыһааччыта кэллэ. От ыйын 10 күнүгэр Дьокуускайтан өссө 20 үлэһит быыһыыр сулууспаттан уонна Арассыыйа ЫБМ тиийбитэ.  Кинилэри нэһилиэнньэлээх пууннар икки ардыларыгар тарҕаттылар.

Ону тэҥэ Госкомхааччыйыыга бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Иннокентий Андросов салалталаах 8 бэрэстэбиитэллээх суһал бөлөх үлэлиир.

Ардах халааныттан ууга 11 нэһилиэк барар кутталлааҕа. Дулҕалаах үрэххэ – Суордаах уонна Томтор. Адыаччыга —  Бөтөҥкөс. Дьааҥыга – Верхоянскай куорат, Бабушкинскай нэһилиэк, Баатаҕай бөһүөлэгэ, Сайдыы, Хайыһардаах сэлиэнньэлэрэ. Сартаҥ  үрэххэ – Барылас, Үҥкүр уонна Арыылаах нэһилиэктэрэ.

Халаан бастакы долгунугар 4 нэһилиэнньэлээх пуун ууга барда. Суордаахха уу таһыма 730 буолла (кутталлааҕа – 780 см). Бары дьиэлэртэн уу түстэ.

Томторго 7 см түһүү бэлиэтэннэ – уу таһыма 991 см (ыксаллааҕа – 1000 см). 88 учаастак-тиэргэн, ол иһигэр 34 олорор дьиэ, 2 социальнай суолталаах эбийиэк (оскуола хочуолунайа уонна биэлсэр пууна).

Бөтөҥкөскө уу таһыма үрдүүр. Үрдүк Кумах таһыгар 1303 см (муҥутуура – 1230). Гидропост таһыгар 871 см (муҥутуура – 1100).

Үҥкүргэ уу таһыма үрдүк – 535 см (кутталааҕа—516 см).

Ол курдук, от ыйын 9 күнүгэр быыһааччылары кытта 400 киилэ аһылык уонна 60 киилэ эмп-том тиэрдилиннэ. От ыйын 10 күнүгэр “Полярные авиалинии” икки рейсинэн өрөспүүбүлүкэ саппааһыттан 4100 киилэ материальнай ресурса ытылынна. Ол эбэтэр аһылык, балаакка,  оһох, таҥас-сап кэмпилиэгэ, оҥочолор, сылааһынан үрдэрэр пушкалар, мотопуомпалар, уу фильтрдэрэ, генератордар, куул, күрдьэх, көһөрүллэ сылдьар араадьыйа ыстаансыйалара.

Атын нэһилиэктэргэ ууга барар куттал син-биир суоһуур. Суукканы эргиччи дьуһуурустуба тэриллэр. Нэһилиэнньэни кураанах сиргэ көһөрүүгэ уонна дьон малын өрө таһаарыыга үлэ ыытыллар. Эмсэҕэлээбит нэһилиэктэр олохтоохторо аһынан-үөлүнэн хааччылыннылар.

Нэһилиэнньэни көһөрүү салҕанар. Бөөлүүн түүн Дьокуускайга Дьааҥы оройуонуттан 28 оҕо уонна 1 арыаллааччы кэлэн, “Сосновый бор” лааҕырга киирдилэр.  

Ону тэҥэ Дьокуускайга санаторийдарга чөлүгэр түһэриини ааһыахтарын сөп.  

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата

Андрея Сорокин хаартыската, СИА

Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова