Айсен Николаев ааспыт нэдиэлэҕэ үлэтин сүрүн түгэннэрэ

Бөлөххө киир:

Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаев ааспыт нэдиэлэҕэ үлэтин сүрүн түгэннэриттэн кини  пресс-сэкирэтээрэ Афанасий Ноев кэпсиир. 

Тохсунньу 25 күнүгэр суһал ыстаап мунньаҕар Айсен Николаев кэлиҥҥи кэмҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ эпидемиологическай быһыы-майгы арыый тупсубутун, ыарыы ахсаана аччаан эрэрин бэлиэтээтэ. Сүрүн болҕомто коронавирус утары быһыыны туруорууга ууруллар. Билиҥҥи туругунан Саха сиригэр 27 тыһ. тахса доза вакцина кэлбит. Эбии 17 тыһ. тахса доза аҕалыллыахтаах. Вакцинаны 6 929 киһи ылбыт, ол иһигэр 1 021 киһи быһыы иккис түһүмэҕин ааспыт.

Бу кэмҥэ быһыыны туруоруу 23 улууска уонна киин куоракка ыытыллар, 286 пууҥҥа 450 медик үлэлиир. Күн-дьыл туругунан сорох улууска вакцина тиэрдиллэ илик. Күҥҥэ 3 тыһ. киһи ылара былааннанар. ХИФУ устудьуоннара быһыыны икки түһүмэҕинэн ылбыттарын кэнниттэн күнүскү үөрэххэ көһүөхтэрин сөп. Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ бары вузтарыгар вакцинацияны тэрийиигэ былаан оҥоһуллуохтааҕын ыйда. Маны сэргэ олоҕу-дьаһаҕы хааччыйар уонна регион бырамыысалыннай тэрилтэлэрин үлэһиттэригэр вакцинацияны ыытыллыахтааҕа этилиннэ.

РФ Доруобуйа харыстабылыгар министиэристибэтэ хас иккис нэдиэлэ ахсын 10-15 тыһ. дозаны ыытар былааннаах.  «Госуслуги» портал нөҥүө 8 тыһ. киһи вакцинацияҕа суруттарбыт. Ил Дархан маассабай хампаанньа хаачыстыбалаахтык уонна түргэнник ыытылларыттан өрөспүүбүлүкэҕэ коронавирус ыарыытын тарҕаныыта тохтуура тутулуктааҕын санатта.

Тохсунньу 25 күнүгэр «СӨ Комдрагметалла» АО 2020 сыллааҕы үлэтин барыллаан түмүгүн уонна 2021 сыллааҕы былаанын көрдүлэр. Тэрилтэ ааспыт сылга пандемияттан ювелирнай оҥоһуктары батарыыга эрэ буолбакка, бас билэр баайы-дуолу куортамнааһыҥҥа эмиэ эмсэҕэлээбит. Ол курдук, сыл иккис аҥарыгар ювелирнай маҕаһыыннар үлэлэрэ тохтотуллубут. Ночоот сорҕотун аһыллыбыт сайт уонна хампаанньа Дьокуускайга, Благовещенскайга, Иркутскайга, Новосибирскайга баар маҕаһыыннарын нөҥүө курьер көмөтүнэн дистанционнай атыылааһынтан толуйбуттар. Үп киириитэ 2019 сыл таһымынан буолбут. Нолуокка, хамнаска, атын төлөбүрдэргэ иэс суох. Тэрилтэ өрөспүүбүлүкэҕэ медицинскэй оборудованиены атыылаһыыга көмөлөспүт.

2021 сылга тэрилтэ быыстапкалыыр, атыылыыр ырыынагын Россияҕа, Азияҕа кэҥэтэр былааннаах. Ил Дархан Анал этиитин олоххо киллэрэр инниттэн норуот маастардарын оҥоһуктарын батарыыга база буоларга сорук турар. Бу аҥардас түүлээҕи батарыыга эрэ буолбакка, сэлии муоһун хостооһуҥҥа, переработкаҕа, үрүҥ көмүс ювелирнай оҥоһуктары оҥорууга бииргэ үлэлэһии барыахтаах.

Ил Дархан «Комдрагметалл» акциялааһыны ааспыта тэрилтэ үлэтигэр туһалаах, салайыы дьэҥкэ буолбутун бэлиэтээтэ. Итиэннэ хампаанньа быйыл  балаһыанньатын тупсарарыгар эрэнэрин биллэрдэ.

Тохсунньу 26 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ салайааччыта Уус Маайа улууһугар үлэлээтэ. Айсен Николаев улууска тиийээт, Петропавловскай сэлиэнньэтигэр «Аленушка» оҕо саадын аһыллыытыгар кытынна. Оруобуна биир сыл аннараа өттүгэр Ил Дархан бу тутуу хаамытын кэлэн көрбүтэ. Кини пандемия кэмигэр туруоруллубут соругу толорбут тутааччыларга, бырайыагы олоххо киллэрбит ЛОРП тэрилтэҕэ, генеральнай дириэктэр, Ил Түмэн дьокутаата Сергей Ларионовка махтанна. Уһуйаан иитиллээччилэрин, коллективы, төрөппүттэри эҕэрдэлээтэ уонна оҕолорго дойдуларын таптыыр, бэриниилээх буола улааталларыгар баҕарда. Оҕо саадын   таас дьиэтэ икки мэндиэмэннээх, манна алта бөлөх үлэлиир. Таһырдьа оҕо былаһаакката оҥоһуллубут, онон оҕо аймах сайдарыгар бары усулуобуйа тэриллибит.

Быйыл Уус Маайаҕа балыыһа комплексын тутуута саҕаланыа. Ил Дархан тутуу ыытыллыахтаах сирин көрдө. Комплекска 40 куойкалаах стационар, 104 киһи көрдөрүнэр поликлиниката киирсэллэр. Бу тутууга федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ бюджетыттан 750 мөл.солк. үп көрүллэр. Объект 2023 сылга үлэҕэ киллэриллиэ. Маны таһынан 2024 сылга диэри Солнечнай бөһүөлэгэр амбулатория тутуллуо.

Айсен Николаев улууска сырыытыгар Уус Маайаҕа элбэх оҕолоох Игорь уонна Полина Ворониннарга ыалдьыттаата. СӨ Тутууга министиэристибэтинэн 5 уонна онтон элбэх оҕолоох дьиэ кэргэннэргэ көрүллэр биир кэмнээх социальнай төлөбүр суотугар Ворониннар соторутааҕыта сир учаастактаах квартираны ылбыттар. Кинилэр бу иннинэ Геологтар түөлбэлэригэр олорбуттар, билигин бөһүөлэк киинигэр көспүттэр. Олорор усулуобуйалара тупсубутугар түөрт кыыстаах уонна уоллаах Ворониннар өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар, Ил Дархаҥҥа махтаннылар. Айсен Николаевка саҥа дьиэлэрин көрдөрдүлэр, бэйэлэрин тустарынан кэпсээтилэр. Оҕолор эбии үөрэхтээһин педагогтара тиийбэт буоланнар, куруһуоктар аҕыйахтарын эттилэр. Онуоха Ил Дархан каадыр боппуруоһун быһаарыыга сорудах биэриэх буолла. Айсен Николаев оҕолорго үөрэхтэригэр ситиһиини баҕарда уонна ноутбук бэлэхтээтэ.

Айсен Николаев Уус Маайа улууһун социальнай-экономическай сайдыытын уонна эпидемиологическай быһыыны-майгыны  билистэ. Ил Дархан улууска быһыы-майгы бигэтийбитин, дьон-сэргэ олоҕун быыһыырга уонна дьаҥ тарҕаныытын бохсорго олохтоох суһал ыстаап уонна медиктэр тэрийбит үлэлэрин үрдүктүк сыаналаата. Пандемия саҕаланыаҕыттан улууска ковид дьаҥар барыта 232 киһи, ол иһигэр 28 оҕо ыалдьыбыта биллибит.  Билиҥҥитэ 200 доза вакцина кэлбит, поликлиникаҕа быһыыны оҥорор пуун тэриллибит. Мобильнай пуун Элдьикээҥҥэ быһыыны оҥорор. Айсен Николаев Уус Маайа улууһугар доруобуйа харыстабылын үлэтэ сайдарыгар өрөспүүбүлүкэ салалтата ураты болҕомтотун ууруо диэн бэлиэтээтэ.

Улуус-социальнай-экономическай сайдыытын дьүүллэһиигэ былырыын баччаларга бэриллибит сорудах туолуутун көрдүлэр, ол иһигэр бырамыысалыннас, олорор дьиэни, суолу тутуу боппуруостарын. Регион баһылыга улууска бырамыысалыннаһы сайыннарыыга, чуолаан илиҥҥи хайа рудатын түөлбэтин сайдыытын Стратегиятын оҥорууну бу сыл бастакы аҥарыгар түмүктүүргэ сорудахтаата. Айсен Николаев суолу-ииһи тупсарыыга болҕомто уурда. Петропавловскай аэропордуттан Уус Маайа автозаправкатыгар диэри суолу беттоннааһыны ыйда. Социальнай объектартан Күп бөһүөлэгэр оскуола, Эльдикээҥҥэ оскуола-саад уонна улуус киинигэр 240 миэстэлээх оҕо саадын тутуу былааҥҥа турар.

Тохсунньу 26 күнүгэр Айсен Николаев Уус Маайаттан кэлэн баран, Кальвица уулуссатыгар баар Дьокуускай 5-с №-дээх поликлиникатыгар «ГамКовидВак» («Спутник V») быһыы бастакы укуолун ылла.  «Аан дойдуга коронавирустан көмүскүүр вакцина бастакынан биһиги дойдубутугар баар буолбута – улахан ситиһии. Көдьүүстээҕэ уонна дьон доруобуйатыгар буортута суоҕа дакаастанна. Саҥа дьыл иннинэ быһыыны ылбыт дьоҥҥо номнуо “антитела” үөскээбит, быһыыны ылан баран, ким да мөлтөөн ылбыт, ыалдьыбыт түбэлтэтэ тахсыбата», — диэн кини эттэ.

Тохсунньу 27 күнүгэр Регион баһылыга «Траектория карьеры» үлэ онлайн-дьаарбаҥкатын аһыллыытыгар кытынна уонна ыччакка туһаайан бэйэлэригэр сөптөөх, эппиэттэһэр үлэни булалларыгар баҕарда. Дьаарбаҥка эдэр дьоҥҥо саҥа кыахтары арыйарын, ыччат үлэлээх буолуута судаарыстыба биир тутаах соруга буоларын туһунан эттэ. Бу соругу ситиһэргэ анал сокуон ылыллан олоххо киирэрин, ол онно оробуочай миэстэлэргэ квота көрүллэрин, орто, үрдүк үөрэҕи бүтэрээччилэри үлэҕэ ылыыга ведомстволар икки ардыларыгар үлэ барарын эттэ. 2016 сылтан Ыччат биржата тэриллибитэ. «Олохтоох ыччаты – бырамыысалыннаска» бырайыак көмөтүнэн 2017 сылтан 25 тыһ. киһи үлэнэн хааччыллыбыт .

Ыччакка сыллата ыытыллар үлэ дьаарбаҥката онлайн көрүҥүнэн аан бастаан буолла. Дьаарбаҥка кэмигэр эдэр дьон Саха сиригэр уонна Уһук Илин регионнарыгар ханнык вакансия баарын билистилэр. 600 тэрилтэ 3 тыһ. кэриҥэ үлэ миэстэтэ баарын көрдөрдүлэр.

Тохсунньу 27 күнүгэр Саха сирин баһылыга Айсен Николаев СӨ үөрэҕин уонна наукатын үлэһиттэрин тохсунньутааҕы сүбэ мунньахтарыгар кытынна. Ил Дархан үөрэх үлэһиттэригэр пандемия кэмигэр дистанционнай үөрэҕи киллэрэн, туруоруллубут соруктары толорбуттарыгар махтанна. Саха сиригэр 143 тыһ. үөрэнээччи уонна 35 тыһ. устудьуон дьиэҕэ олорон үөрэниигэ көспүт. Маныаха тэйиччи сытар уонна инфокоммуникация уустук сирдэригэр сүҥкэн үлэ ыытылынна.

Кини үөрэхтээһин эйгэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ сыыппара трансформациятын флагманнарыттан биирдэстэрэ буолуохтааҕын бэлиэтээтэ. Ил Дархан өрөспүүбүлүкэ үөрэххэ уонна наукаҕа министиэристибэтигэр биир кэлим үөрэтэр сыыппара кыаҕын тэрийэр соругу туруорда, ити үөрэххэ ситиһиини, онлайн-куурустары, интерактивнай контены хонтуруоллуохтаах. Бу үлэҕэ бары кыттыахтаахтар: бизнес, министиэристибэлэр уонна идэтийбит холбоһуктар.

2021 сыллааҕы Ил Дархан Анал этиитигэр бырабыыталыстыбаҕа оҕо эрдэттэн уонна кэлимсэ сайдыытыгар биир экосистеманы торумнуурга кэлимсэ дьаһаллары ылынарга эппитэ.  Манна хас биирдии оҕо үөрэтэр инновационнай кыахтарынан туһаныахтаах. Холобура, Арктика норуоттар икки ардыларынааҕы оскуолатын оҕо сайдыытын киинин, Наука аччыгый академиятын, тутулла турар “Хотугу сулус” оҕону сынньатар уонна чэбдигирдэр  киинин.

Айсен Сергеевич РФ Төрүт сокуонугар көннөрүүлэр оҕолору эргиччи сайыннарарга, гражданин буолууга иитэн таһаарыыга усулуобуйалары тэрийиини көрбүттэрин аҕынна. Владимир Путин көҕүлээбит “Үөрэхтээһин туһунан” РФ Сокуонугар көннөрүүлэр күүһүгэр киирдилэр. Ол курдук, оҕолору уонна ыччаты патриот быһыытынан иитэн таһаарыы үөрэхтээһин булгуччулаах чааһынан буолла.

Идэҕэ бэлэмнээһиҥҥэ тохтууругар Саха сирин баһылыга өрөспүүбүлүкэ экономкиатын үүнүүтүгэр сыһыары үрдүк технологиялаах колледжтары тэрийиини көҕүлээһини өйүүрүн биллэрдэ. Айсен Сергеевич РФ Госсэбиэтигэр “Үөрэхтээһин” хамыыһыйаҕа “Орто идэтийбит үөрэхтээһин” хайысханы салайыыны киниэхэ сүктэрбиттэрин иһитиннэрдэ.

Сүбэ мунньахха Айсен Николаев педагогтарын өрөспүүбүлүкэҕэ Чэбдигирии  сылыгар көхтөөхтүк кытталларыгар ыҥырда.

«2020 сылга хайдахтаах да уустуктары аахсыбакка, өрөспүүбүлүкэҕэ 10 саҥа оскуола, 9 уһуйаан тутуллан үлэҕэ киирдэ», — диэтэ Айсен Сергеевич.

Тохсунньу 28 күнүгэр Айсен Николаев «Саха» НКИХ уонна «Якутия 24» ханаалларга биир ыйдаах үлэ түмүгүн сырдатарыгар 2020 сыллааҕы ситэриилээх былаас отчуота онлайн-режиминэн буоларын иһитиннэрдэ. Эпидемиологическай быһыы-майгы судургута суоҕунан уонна санитарнай ирдэбили бары тутуоһуохтаахпытынан Бырабыыталыстыба отчуота саха телевидениетинэн ыытыллыаҕа.

Бастакы эфир олунньу 6 күнүгэр «Саха» НКИХ уонна «Якутия 24» ханаалларыгар ыытыллыа. Итиэннэ олунньу 27 күнүгэр түмүктэниэ. Быһа биэрии кэмигэр төлөпүөнүнэн, батсаабынан, OneClick Yakutia нөҥүө ыйытыылары биэриэхтэрин сөп. Маннык ньыманан үлэлээһин элбэх боппуруос киирэригэр көмөлөөх буолуо. Маныаха министиэристибэлэргэ бэйэлэрин бөлөхтөрүнэн, улуустарынан  интернетинэн быһа сибээһи олохтуулларыгар сорудах бэриллибит. Быйыл отчуот пандемияттан харгыстаммакка хайаан да ыытыллар, боротокуоллар хас биирдии улууһунан, нэһилиэгинэн толоруллан инники үлэҕэ туһаныллыахтарын туһунан Ил Дархан чопчулаан эттэ.

Тохсунньу 29 күнүгэр Айсен Николаев Москваҕа «Мегафон» хампаанньа салалтатын кытта көрүстэ. Генеральнай дириэктэр Геворк Вермишяны кытары өрөспүүбүлүкэ арктическай оройуоннарыгар телекоммуникацияны сайыннарыы боппуруоһун кэпсэттилэр. «Мегафон» хампаанньа Arctic Connect диэн инфраструктурнай бырайыагы  олоххо киллэрэн эрэр. Туһааннаах бырайыак үлэлээтэҕинэ, Европа-Азия сүрүн линияттан атын ситимнэр тардылланнар, Арктика уонна Уһук Илин олохтоохторо аныгы сибээһинэн хааччыллар кыахтаныахтара. Манна анаан Саха сирэ  «Мегафон» кытта бииргэ үлэлэһэригэр Арктика регионнарыттан бастакынан сөбүлэһии түһэристэ. Сөбүлэһиигэ Айсен Николаев уонна Геворк Вермишян илии баттаатылар. Бүгүҥҥү туругунан 67 тыһ. кэриҥэ киһи олорор хоту улуустара оптоволокноҕа холбоно иликтэр. Спутник сибээһэ сыаната үрдүк буолан, күүскэ сайдыбат. ««Мегафон» билигин Хотугу муустаах акыйааҥҥа үлэҕэ киллэрэн эрэр бырайыага ханна да суох ураты суолталаах. Хотугу муора суолунан аан бастакытын оптика сибээһэ Тиксиигэ диэри баар буолуоҕа. Онон биһиги бу бырайыакка арктическай бөһүөлэктэргэ түргэн сибээһи аҕаларга интэриэспит улахан», — диэтэ Ил Дархан.

Арктика зонатыгар оптоволокно маннык уһун ситимэ муус-хаар тулалыыр уустук усулуобуйатыгар киһи аймах историятыгар аан бастаан ууруллуо.

Москваҕа оробуочай сырыытын кэмигэр сырыытын кэмигэр Айсен Николаев РФ вице премьерэ – РФ Президенин Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев ыыппыт мунньаҕар кытынна. Мунньахха дойду вице-премьердэрэ, миниистирдэр, регион баһылыктара кыттыыны ыллылар, 2020 сылга  Уһук Илин уонна РФ Арктическай зонатын социальнай-экономическай сайдыытын түмүктэрин таһаардылар уонна 2021 сыллааҕы инники соруктар тустарынан кэпсэттилэр.

Афанасий Ноев, Ил Дархан пресс-сэкирэтээрэ

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0