Аһымал санаа: Дьааҥыларга уоллара көмөлөстө

Бөлөххө киир:

Бу сайын Дьааҥы улууһугар ойуур баһаардара тураннар, ыксаллаах балаһыанньа буола сырытта. Баһаардар кыайан умуллубакка, икки ыйы быһа күөдьүйэн кэлэ туран, дьон эрэйи көрдө. Кылгас сайын үтүөтүн билбэккэ, наар буруоҕа тумнастан, дьиэҕэ хаайтаран, итиэннэ баһаары утары охсуһан таҕыстылар.

Саатар, кураан сатыылаан, от да оттоммото. Онон хоту дойдуга сүөһүнү, сылгыны иитэн, тыа хаһаайыстыбатын сайыннаран, бултаан-балыктаан аһаан олорор дьон бу кыһын улахан кыһалҕаны көрсөр чинчилээхтэр. Баһаар кэмигэр тыа кыыла тыынын тэскилэтэн, үрүө-тараа куоппута саарбаҕа суох. Бу сайын дьон олорор сиринэн урут мээнэ көстүбэт саһыллар, тайахтар, бэл, тыатааҕылар кэлэн ааһалларын үгүстүк көрбүттэрэ. Онон булт-алт да кэҕиннэҕэ. Курааннаан, сир аһа үүммэтэ.

Хоту дойду дьоно көмө көрдөһөн ытаабакка-соҥообокко, кыһалҕаны төһө кыалларынан бэйэлэрин күүстэринэн быһаара сатыыр үгэстээхтэр. Ити үйэлээх үгэс өрүтэ буолуо гынан баран, сороҕор ол атын өттүнэн эмиэ дьайыан сөп. Холобур, “Ытаабат оҕону эмсэхтээбэттэр” диэн өс хоһооно этэринии, “көмө көрдөөбөттөр эбит” диэн, болҕомто ууруллубакка хаалыан сөп. Манна улуус дьаһалтата, Бырабыыталыстыба бииргэ үлэлэһэн, сөптөөх миэрэлэри кэмигэр ылына охсуохтарын наада.

Дьиҥинэн, тоҥмуту ириэрэр, аччыктаабыты аһатар, кыһалҕалаахха көмөлөһөр амарах санаалаах Айыы дьоно буоллахпыт. Саха сиригэр кыһалҕалаах дьоҥҥо уопсастыба да өттүттэн элбэх көмө оҥоһуллар.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи инбэлииттэр уопсастыбаларын ааттарыттан, Дьокуускай куорат Уопсастыбаннай балаататын уонна Бүтүн Арассыыйатааҕы норуот фронун чилиэнэ, «Аура» пуонда дириэктэрэ Гаврил Чемоханов биир дойдулаахтарыгар көмөлөһөр туһунан ыҥырыы таһаарбыта. Тута кэриэтэ бу идиэйэни өйүүр дьон баар буолбуттара. Холобур “Айгуль” гипермаркет дириэктэрэ Флида Габбасова өйөөн, маҕаһыыныгар аахсыйаны ыытары көҥүллээбитэ. Манна биир күнү анаан, илдьиттэри ыыталаан, тэлиэскэлэри бэлэмнээбиттэрэ. Сүрүннээн Дьааҥыттан төрүттээх дьон кэлэн, ону тэҥэ биирдиилээн амарах санаалаах дьон бородууктаны, кэнсэлээрийэ, хаһаайыстыба табаардарын атыылаһан, аахсыйаҕа кыттыбыттара.

Кэбээйи, Дьааҥы улуустарын дьокутаата М.И. Эверстов эмиэ кыттыбыта. Урбаанньыттар дьоһун көмөнү оҥорбуттара. Холобур, Иван Степанов үс куул ирииһи, атын да бородууктаны туттарбыта. Михаил Садовников Үөһээ Дьааҥыга бастакы кылааска киирэр оҕолорго “Набор первоклассника” ылаттаабыта. Николай Корнилов эмиэ саҕаланыаҕыттан араас көмөнү оҥорбута. Оттон саамай сүрүн көмө – Нэһилиэнньэ олоҕун куттала суох буолуутун хааччыйар кэмитиэт (сал. Д.Н. Лепчиков) кэпсэтэн, ЫБММ бөртөлүөтүн быһа көтүппүттэрэ.

“Көмө кэмигэр оҥоһуллуохтаах”

         —Мин таһаҕаһы тиэрдээччи, арыаллааччы курдук барсыбытым, —— диэн кэпсиир Гаврил Чемоханов.Барыта 600 киилэттэн тахса бородууктаны тиэйэн илдьибиппит. Баатаҕайтан салгыы Адыаччыга, Эһэ Хайаҕа, Үүттэххэ, Дулҕалаахха, Үөһээ Дьааҥыга тиэрдибиттэрэ.

         Дьокуускай куораттааҕы инбэлииттэр уопсастыбалара (сал. Е.Д. Емелина) кэлээскэни уонна хаамар тэрили (ходуногу) анаан ыыппыттара. Бу тэриллэри ордук наадыйар инбэлииттэргэ туттарбыппыт. Улуус дьаһалтата массыына ыытан, аэропорка көрсүбүттэрэ, тарҕатыыга үлэлэспиттэрэ.

         Сайын сөмөлүөт көппөккө, сорох бородуукталарга быстарык буолбут. Аны сайыҥҥы өттүгэр салгынынан эрэ сырыы баар. Биһиги чопчу доруобуйаларыгар хааччахтаах уонна кыаммат дьоҥҥо диэн анаан, тус көмө оҥордубут. Улуустааҕы социальнай көмүскэл управлениета (сал. Татьяна Елисеева) тута хамыыһыйа тэрийэн, испииһэк оҥорон, нэһилиэктэринэн үллэрбиттэрэ. Мин сороҕун тиэрдиспитим, салгыы үлэлии хаалбыттара. Улуус баһылыга Гаврил Чириков, Дьааҥыттан төрүттээхтэр түмсүүлэрин салайар Сахаайа Николаева көмөлөстүлэр диэн бэлиэтиэххэ наада.

         Бу диэн кыра көмө. Ол гынан баран, саҕалааһын буоллаҕа, дьоҥҥо холобур биэрдэхпит дии. Дьоммутугар билигин көмөлөһүөхпүтүн наада. “Ким да биһиэхэ наадыйбат, көмөлөспөт” диэн санаа кинилэргэ үөскээбэтин туһугар кыһаллыахтаахпыт

 

Балаһыанньа уустук

         — Дьааҥыга балаһыанньа билигин хайдаҕый?

Баһаардара умуллан, сирэйдэрэ сырдаабыт, кыстыкка бэлэмнэнэ сылдьаллар. Хоромньуну ааҕан-суоттаан, бачча көмө наада диэн сурукка киллэриэхтэрин наада. Үлүгэрдээх элбэх тыа, ойуур умайда. Онтон сылтаан үрэхтэр, күөллэр уолуохтарын сөп. Миэстэтигэр улахан экологическай алдьархай диэххэ сөп. Төһөлөөх үүнээйи, кыыл-сүөл умайда буолла? Ис-иһигэр киирдэххэ, биирдиилээн дьону, ыалы ыллахха, балаһыанньа уустук. Холобур, Табалаахха биир убайым оттообут ото умайан хаалбыта.

         Нэһилиэктэргэ сылдьан көрдөххө, дьон үксэ үлэтэ суох. Босуобуйанан, биэнсийэнэн, кыра хаһаайыстыбанан эрэ олороллор. Ол сүөһүлэрин, сылгыларын кыстаталларыгар билигин отторо тиийбэт. Онон син биир сүөһүлэрин төбөтүн ахсаанын аҕыйаталлара буолуо. Манна тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн көмө кэлэрэ буоллар.

         Сайыны быһа хойуу буруону эҕирийии киһи доруобуйатыгар эмиэ охсуулаах. Ордук оҕолорго, кырдьаҕас дьоҥҥо ол биллэр. Торфа умайбыт эттиктэрэ киһи тыҥатыгар сөҥөн хаалаллар, ол кэнниттэн бытааннык кэрбээн сииллэр дииллэр. Кырдьаҕастар ыарыылара бэргиир, мөлтүүллэр. Аны, төбөҥ ыарыйдаҕын ахсын, улуус киинигэр киирэн испэт буоллаҕыҥ. Биһиги ийэбитин куоракка аҕалан, доруобуйатын көрдөрөөрү сылдьабыт. Оҕолорго оскуолаҕа “Сайыны хайдах атаардым?” диэн тиэмэлээх өйтөн суруйууну суруйтарбыттарыгар, бары кэриэтэ “дьиэҕэ олордум, ойуурбутун харыстыаҕыҥ” диэн ис хоһоонноох суруйбуттар этэ.

         Ыраах дойду буолан, таһаҕас тиэллиитэ ыарахан. Хас да ый сөмөлүөт көппөккө, таһаҕас тиэллибэккэ турбута. Бу кэнники таһаҕастаах сөмөлүөттэрэ тиийдилэр. Ол эрээри салгынынан төһө элбэҕи илдьиэҥий? Онон кыһыҥҥы суол турарын, таһаҕас кэлэрин, ону тэҥэ, Бырабыыталыстыбаттан көмөнү дьааҥылар кэтэһэллэр. Маҕаһыыннарга көрдөххө, чахчы, сибиэһэй бородуукта суоҕун кэриэтэ этэ.

         Инникитин да, тохтоон хаалбакка, көмөлөһө туруохха наада дии саныыбын. Суол турдаҕына, массыынанан да ыытыахха сөп. Дойдубутун кытары сибээспитин быспакка, ыксаллаах балаһыанньаҕа туох кыалларынан көмөлөһө туруохпут. Гуманитарнай көмөнү оҥорууга кылааттарын киллэрбит бары дьоҥҥо махталбын тиэрдэбин.

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0