Билигин арассаада барыта олордуллан, оҕуруотчуттарга саамай эпиэттээх түһүмэх, көрүү-харайыы кэмэ, саҕаланна. Ньурба Антоновкатыгар олорор Агафья Тарасова маннык сүбэлиир.
edersaas.ru.
Кабачоктан элбэх аһы ылыы албаһа
Мин эрдэттэн бэлэмнээбит лууҥкабар хара буору эбэбин уонна ууну дэлэччи кутан, үчүгэйдик иҥпитин кэннэ кабачок арассааатын (кыччаабыт бастакы сэбирдэхтэрин тоноон баран) олордобун. Күн аайы буорун сахсатан биэрэ—биэрэ, уу кутабын. Улаатан ылсан бардаҕына, түөрт-биэс күн уу кутуутун тохтотобун. Ол аата уу куппакка мөлтөтөн, стресс биэрэбин. Бэһис күнүгэр кыралаан уу кутан бардахпына, кыра астаах сибэккилэр дьэ тахсаллар. Атыыр сибэкки бөҕөтө таҕыстаҕына, олору олох туурбаппын. Турдуннар, наада буолуохтара.
Сарсыарда эрдэ, аҕыс чааска диэри, тиксэһиннэрэн бүтэбин. Мэлдьи туттар мүөтүм ньымата манна туһалыыр. Хойутуу алларааҥы сэбирдэхтэрэ наһаа хойдон улааттахтарына, алларааҥы икки эрэ сэбирдэҕин быһан быраҕабын.
Компост хайдах оҥоһулларый?
Бастакы ньыма. Атырдьах ыйын саҥатыгар кыра дьаама хаһан оҕуруот тула үүнэр оту охсон кутуллар. Хортуоппуй, сымыыт хаҕын, сүбүөкүлэ, моркуоп сэбирдэҕин уо.д.а. тобоҕу-ибэҕи быраҕа сылдьыллар, хара буору эбиллэр. Кэмиттэн кэмигэр атырдьаҕынан булкуйуллар. Күһүн сир тоҥуута хордуонунан бүрүйэн, хаар анныгар кыстатыллар. Эһиилигэр арыйан, ирбитин кэннэ атырдьаҕынан булкуйан, дэлби сахсатыллар. Букатын эмэх курдук буолла да, ол аата компос бэлэм.
Иккис ньыма. Күһүн, хомуур саҕана, кирээдэҕэ уһун соҕус, чычаас дьааманы хаһыллар эбэтэр эргэ буочука түгэҕин быһан, сиргэ олордьу туруоруллар. Итиэннэ онно оту, сэбирдэҕи эргэ хаһыаты, хатырыгы, сылгы сааҕын холбуу булкуйан кутуллар. Ото-маһа аллараттан сытыйан, сылааһы биэрэн, састаап барыта бэртээхэй компост буолар.
Үүнээйигэ туһалаах эттиктэринэн баай компоһу тэпилииссэ иһинээҕи буору байытырга кутан биэриллрэ Эбэтэр оҕурсуну, тыкбатыҥы култууралары, арбуһу олордуллар.
Раиса Сибирякова, “Саха сирэ” edersaas.ru.