Биһиги хаһыаппыт эрэллээх аргыһа, эдэр дьүөгэлэригэр мэлдьитин сүбэлии-амалыы сылдьар Ньурба улууһун Антоновка бөһүөлэгин олохтооҕо Агафья Тарасова сүөһү иһиттэн-үөһүттэн сонун бүлүүдэлэри астыырга бэйэтин үөрүйэҕин үллэстэр.
Тумалаах тыҥа
Үгүс хаһаайка сүөһү тыҥатын аска туттубат, ол оннугар ыкка быраҕар идэлээх. Ити эрээри, тыҥаттан даҕаны бэрт амтаннаах ас астанар.
Тыҥаны үчүгэйдик ыраастыыбыт, сууйабыт, сымнаҕас эттигин ылабыт уонна бөдөҥ соҕус куһуоктарынан кырбаан баран, туустаах ууга чаастан ордук буһарабыт. Сөп буолла диэтэхпитинэ, хоторобут уонна моркуоптаах луугунан оҥоһуллубут тумаҕа булкуйан, амтана киирдин диэн аҕыйах мүнүүтэ сытыара түһэн баран, сиибит. Туманы оҥорорго бастаан луугу ыһаарылыыбыт, моркуобу түөркэлиибит уонна иккиэннэрин холбуу булкуйабыт, кыратык ынах арыытын уонна ыстакаан аҥаара оргуйбут ууну кутабыт. Итиэннэ оһоххо туруоран кыратык тэптэрэ түһэбит.
Сүөгэйгэ күҥкүтүллүбүт быар
Тоҥнуу сиири таһынан, быартан араас аһы астыахха сөп. Олортон биир маннык судургу ньыма баар. Быары сууйабын, бүрүөһүнүн хаҕылаан ылабын, синньигэс соҕус гына кырбастыыбын. Быар сибиэһэй буоллаҕына, үүккэ сытыарар наадата суох. Салгыы бурдукка былыыбын уонна булкуйа-булкуйа, үрдүк хобордооххо мас арыытыгар ыһаарылыыбын. Эрдэ бөдөҥ гына кырбастаан бэлэмнээбит луукпун эбэн, өссө сырдьыгыната түһэбин. Түөрт остолобуой ньуоска сүөгэйи кутабын, миин (бульон) баар буоллаҕына ону быары сабыар диэри кутан баран, хобордооҕу хаппахтыыбын, уотун кыччатан, булкуйа-булкуйа, кыратык күҥкүтэбин. Бульон суох түбэлтэтигэр, оргуйбут итии ууну кутабын.
Күҥкүтэн буһарарга 7-8 мүн. сөп буолар. Хобордооҕу оһохтон таһаарыам иннинэ лавр сэбирдэҕин угабын уонна икки мүнүүтэнэн, амтанын биэрдэ да, төттөрү ылабын. Тоҕо диэтэххэ, лавр сэбирдэҕэ итинтэн уһун кэмҥэ хааллардахха, ас амтанын уларытар. Оттон быары аһара өр буһардахха, кытаатар уонна амтанын сүтэрэр, ол иһин сөбүн көрөн буһарыллар. Гарнирга хортуоппуй пюрета барсар.
Итиргэ сууламмыт ис
Сүөһү үрүҥ иһин: сүрэҕин, быарын ыраастаан, сууйан, бытархай соҕустук кырбастыыбын, сөбүн көрөн хортуоппуй, эриэппэ луук, туус, биэрэс, икки өлүүскэ чочунаах, укуруоп эбэбин. Барытын буккуйабын.
Итир сыатын сууйан, улахан электрическэй хобордооххо тэнитэ уурабын. Онно ити бэлэмнээбит аспын уурабын итиэннэ үрдүнэн эмиэ итир сыатынан сабан бүрүйэбин. Хобордоохпун холбуубун, уотун бастаан улаханыгар туруорабын, оргуйда да кыччатан, чаас курдук күҥкүтэн буһарабын. Араарарым саҕана күөх луугу кутабын.
Тыл миинэ
Сууйан уонна ыраастаан баран, тылы өр буһарабын, уута оргуйбутун кэнниттэн уотун кыччатабын. Буһарын саҕана, күөстэн таһааран итиитигэр хаҕын чараас гына быһан ылабын уонна тылы синньигэс гына кырбастаан баран, төттөрү кутабын.
Сахалыы лапса оҥоробун уонна биир кыра лавр сэбирдэҕиттэн ураты туох да туманы куппаппын. Кыратык ис сыатын кырбастаан куттахха, амтана тупсар, минньийэр.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru