Белай Гора бөһүөлэгэр олорор Айталина уонна Николай Черемкиннар бааһынай хаһаайыстыба тэринэргэ былааннаммыттара ырааппыт.
edersaas.ru
Николай Николаевич хаһаайыстыба тэринэн, туох эрэ чопчу дьарыктаах буолар туһунан үгүһү толкуйдаабыт. Биллэн турар, хотугу эргимтэ нөҥүө сытар тыйыс айылҕалаах дойдуга сыспай сиэллээҕи уонна хороҕор муостааҕы иитэр биитэр оҕуруот аһын олордор олус уустугун ааһан, дэбигис кыаллыбат суол. Ол иһин, куурусса иитиитигэр ылсарга быһаарыммыт итиэннэ «Дьүкээбил» диэн ааттаах бааһынай хаһаайыстыбатын тэриммит. Бөһүөлэк иһигэр уһаайба ылан, кууруссалары кыстатар дьоҕус хотону туттубут, онно уот ситимин тардыбыт уонна көтөр уйатын, аһатар иһиттэри оҥорбут. Салгыы Дьокуускай куораттан инкубатор сымыыты атыылаһан аҕалан, 130 устуука чоппуусканы инкубаторга баттатан таһаарбыта. Ити былырыын этэ. Ол быыкайкаан чоппуускаларын кыһыл оҕолуу биэбэйдээн, көрөн-истэн, уһун кыһыны этэҥҥэ туоратта. Биир сыллаах үлэ түмүгүнэн, Николай туохха сыыспытын, тугу сатаабатаҕын, ситэ тэрийбэтэҕин билэн, кэлэр кыстыкка ону туоратар санаалаах. Онон, бу сайын хотонун муостатын саҥаттан оҥордо, көтөрдөрүн уйатын тупсаран биэрдэ.
Бу сылга киирэн баран, 190 сымыыты иккитэ баттатан таһааран, 100 чоппуусканы куурусса оҥостор сыаллаах, бөһүөлэктэн тэйиччи баар сайылыкка тутар. Онон сайылык киэҥ дуолугар үлэ күөстүү оргуйар. Көтөрдөр аһылыктара араас. Сымыыттыыр кууруссалар бэйэлэрэ анал астаахтар, оттон чоппуускалар кыра оҕо курдук көрүүнү-истиини эрэйэллэр. Көрүүтэ табылыннаҕына, борбуйдарын көтөҕөн, алта-сэттэ ыйдарыттан сымыыттыахтара турдаҕа.
Көтөр сайыҥҥы өттүгэр киэҥ-куоҥ сиргэ, дэлэй ууга наадыйар. Ити иһин, Николай көтөрдөрүн сороҕун, 28 кууруссаны уонна чоппуускалары, Суруксут Арыытыгар олорор ийэлээх аҕатыгар сайылатта. Николай аҕата Ньукулай кырдьаҕас сааһын тухары байанайдаах булчут, Арассыыйа булдун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ. Кэргэнэ Ирина Васильевналыын биэс оҕону төрөтөн-иитэн, атахтарыгар туруорбуттар. Дьиҥнээх таптал, истиҥ сыһыан холбообут дьоно «Кыһыл көмүс сыбаайба» диэн олохторун биир кэрэ-бэлиэ кэмин 2015 с. бэлиэтээбиттэр. Улахан ыал ийэтэ Ирина Васильевна үйэтин тухары асчытынан, биэкэринэн үлэлээбит. Үлэ бэтэрээнэ, “Ийэҕэ Албан аат” бэлиэ хаһаайката. Кырдьаҕастар иккиэн сэрии сылларын оҕолоро буолан, дьоллоох оҕо сааһы билбэтэхтэр. Эдэркээн саастарытан холкуос үлэтигэр үлэлээбиттэр, билигин да оҕолоругар көмөлөһө сылдьаллар. Киһи соһуйара, үөрэрэ баар, Ньукулай кырдьаҕас хараҕынан көрбөт да буоллар, сарсыарда эрдэ туран, оһоҕун оттон, кууруссаларын аһын бэлэмниир. Онуоха көрөр хараҕынан тапталлаах кэргэнэ буолар.
– Куурусса иитиитэ олус эппиэттээх эбит, – диир Николай Николаевич. – Аһатарга сүрүнэ, чаһытын чопчу тутуһуохтааххын. Саамай уустуга – Дьокуускайтан комбикуоруму тиэйэн аҕалыы, эчи, сыаната да ыарахана бэрт! Былырыын күһүн Павел Ефимов көмөтүнэн, уу суолунан 1,5 туоннаны аҕалтарбыппыт, онтон кыһын 2,5 туоннаны сайаапкалаан, тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениета Андрей Жирковы кытары дуогабардаһан, кыһыҥҥы суолунан аҕалтарбыта. Дьиҥинэн, кууруссаны иитэргэ баҕа улахан эрээри, үлэлииргэ уустуктардаах буолсу. Сөптөөх көмө, өйөбүл баара буоллар, олус бэрт буолуо эбит. Билигин күҥҥэ 40-50 устуука сымыыты ылабыт. Үлэбит харгыстаммакка бардар, нэһилиэнньэ сибиэһэй сымыыты сиэн абыраныа этэ. Онон төһө да ыарахаттардааҕын иннигэр, үлэлиибит, сайдар кыахтары толкуйдуубут.
Үлэбит саҥа хайысхатынан Сыаганнаах нэһилиэгин кытары бииргэ үлэлээһин буолар. Нэһилиэк баһылыга Олег Корякин олохтоох бүддьүөттэн үп көрөн, тоҕус ыйдаах, саҥа сымыыттаан эрэр 24 кууруссаны уонна биир бөтүүгү атыылаһан, элбэх оҕолоох ыалларга түҥэттэ. Онон Сыаганнаах нэһилиэгин олохтоохторун махталларын туттубут.
Арктика сиригэр “Дьүкээбил” бааһынай хаһаайыстыба аатын ааттатар кэмэ кэлиэҕэр эрэниэххэ. Билигин биһиги маҕаһыынтан уонна ырыынактан атыылаһар, хантан эрэ ыраахтан аҕалыллыбыт, куурусса иһитэн хаһан тахсан, ханна уонна төһө өр турбута биллибэт сымыыты сиирбит оннугар, бэйэ олохтоох хаһаайыстыбата биэбэйдиир кууруссаларын сибиэһэй, бөдөҥ, иҥэмтиэтинэн баай сымыыттарын сиир туһалааҕа биллэр.
Лариса Аввакумова, Абый.