2030 сылга диэри олорор дьиэни тутуу үлэтэ хайдах буолуой?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

2030 сылга диэри Саха сиригэр олорор дьиэни тутуу 1,5 төгүл улаатыа. 

2021 сыл — Саха сиригэр тутуу салаатыгар үбүлүөйдээх сыл. Өрөспүүбүлүкэ тутууга комплекса 85 сылын бэлиэтиир уонна иннигэр улахан соруктары туруорар диэн «Комсомольская правда» суруйар.

Сыыппаранан кэпсээтэххэ

Саха сиригэр тутуу салаата төрүттэммит кэминэн 1936 сыл буолар. Оччолорго өрөспүүбүлүкэҕэ «Якутстрой» трест тэриллибит. Сэрии иннинээҕи уонна сэрии кэннинээҕи сылларга — ирбэт тоҥноох дойдуга архитектурнай-бырайыактыыр үлэлэр  уонна таас дьиэлэри маассабайдык тутуу саҕаламмыттар.

Бүгүн эрэгийиэҥҥэ саамай аныгы социальнай эбийиэктэр, олорор түөлбэлэр үлэҕэ киирэллэр. Эбийиэктэри тутууга инновационнай технологиялар,  ураты бырайыактар туһаныллаллар.

Саха сирэ — улахан бырайыактар олоххо киирэр эрэгийиннэрэ. Итинтэн биир саамай биллэринэн — Өлүөнэ эбэни туоруур муоста буолар. Бу  дойду Хотугулуу-Илин өттүгэр бартыгар улахан сүрүн тутуу. Итинтэн кырата суох улахан соруктар олорор дьиэни-уоту уонна социальнай суолталаах эбийиэктэри тутууга туруоруллаллар.

Олорор дьиэлэри тутууга Уһук Илин федеральнай уокурукка Саха сирэ бастыҥ көрдөрүүлээх. Кэнники кэмҥэ манна сыллата мөлүйүөн аҥаара кв.м. ордук иэннээх олорор дьиэ тутуллан үлэҕэ киирэр. 2021 сыл бүтүөр диэри 570 тыһ.кв.м. киллэрэрии былааннанар. Онтон 2030 сылга бу көрдөрүүнү балтараа төгүл улаатыннаран, 832 тыһ.кв.м. тиэрдэр сорук турар.

Быйылгы сыл былааныгар — 47 социальнай эбийиэги тутан бүтэрии киирэн турар. Олор ортолоругар — 9 оскуола уонна 16 уһуйаан, 5 спортивнай тутуу,  8 култуура тэрилтэтэ уонна 6 доруобуйа харыстабылын эбийиэгэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ улахан суолталаах баараҕай тутуулар — мэдиссиинэ тэрилтэлэрэ — Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэтээҕи кардиологическай диспансер уонна онкологическай киин диспансера салгыы тутуллаллар. Кардиокиин бастакы пациеннарын номнуо бу сыл бүтүүтүгэр көрсүөҕэ. Искэн ыарыылаахтары эмтиир диспансер былаан быһыытынан 2023 сылга үлэҕэ киириэхтээх. Ол гынан баран, өрөспүүбүлүкэ салалтата бу үлэни эрдэ бүтэрэр былааннаах. «Тутааччылар тэтимнэрин учуоттаан уонна искэн ыарыылаахтары эмтиир диспансер тыһыынчанан дьон доруобуйатыгар суолталааҕынан, тутуу түргэнник бүтүөхтээх. Биһиги 2022 сыл бүтүүтүгэр үлэҕэ киллэрэргэ эрэнэбит«, — диэн Ил Дархан Айсен Николаев бэлиэтээн этэр.

Хаарбахтан — саҥаҕа

Саха сиригэр «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак иитинэн, саахалланар туруктаах хаарбах дьиэлэртэн гражданнары көһөрүү өрөспүүбүлүкэтээҕи аадырыстаах бырагыраама бигэргэтиллибитэ. Бырагырааманы толоруу хаамыытынан, 2025 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр диэри уопсайа 1 мөл. 151 тыһ. кв.м. иэннээх хаарбах туруктаах олорор дьиэ көтүллүөхтээх.

Ааспыт сылга саҥа кыбартыыраҕа биэс аҥаар тыһыынча киһи көспүтэ. 2021 сылга хаарбах дьиэттэн тарҕатан олордуу былаанынан, өрөспүүбүлүкэҕэ өссө 12 тыһыынчаҕа чугаһыыр киһи саҥа дьиэ хаһаайыттарынан буолуохтара.

Дойдуга бастакынан уонна суос соҕотох Саха сиригэр биир да хаарбах дьиэтэ суох муниципальнай тэриллии баар. Бу — Жатай. Манна эргэрбит тутуулар оннуларыгар 2013 сылтан саҕалаан 16 саҥа дьиэ тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Бу уоту кэмчилиир аныгы үйэ саҥа ньымаларынан тутуллубут дьиэлэр. Маннык дьиэ дойдуга да аҕыйах, онтон  уон биирэ Жатайга баар. «Саха сирэ хаарбах туруктаах дьиэттэн дьону көһөрүүтүнэн  инники күөҥҥэ сылдьар. Биһиги саҥа технологиялар, сыыппаранан экэниэмикэ үйэтигэр олоробут. Ол гынан баран, мин көрөрбүнэн, дьон олоҕун тупсарыы саамай сүрүнүнэн буолар«, — диэн олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын реформатыгар  көмө оҥорор пуонда кэтээн көрөр сэбиэтин баһылыга Сергей Степашин былырыын сыл бүтүүтүгэр бөһүөлэги көрө сылдьан бэлиэтээбитэ.

«Звезднай» — саҥа микрооройуон

Дьокуускайга бэс ыйыгар дойдуга аан бастакынан «Уһук Илин түөлбэтин» — «Звезднай» микрооройуону тутуу  саҕаламмыта. Бырайыагы олоххо киллэрии саҥа бырагырааманан уонна биллэн турар, тутуу саҥа киэбигэр сөп түбэһиннэрэн ыытыллар. «Звезднай» бырайыагар иккиттэн тоҕустуу мэндиэмэннээх барыта 264,8 тыһ. кв.м. иэннээх 66 олорор дьиэ тутуллуохтаах. Манна 11 тыһыынчаҕа чугаһыыр киһи олоруо дииллэр. Бастакы дьиэлэр номнуо 2022 сылга киириэхтээхтэр. Онтон салгыы кэлэр түһүмэҕи 2027 сылга диэри олоххо киллэрэри былаанныыллар. Бырайыагы олоххо киллэрии кэмигэр сынньанар, күүлэйдиир сирдэр баар буолуохтара, поликлиникалар, уһуйааннар, оскуолалар тутуллуохтара. Биир тылынан  — үрдүк ирдэбилгэ эппиэттиир аныгы куорат эйгэтэ тэриллиэ.

Хаартыскаҕа Алексей Булатов түһэриитэ.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0