Ааспыт сылга кулун тутар ортотуттан саҕалаан дьиэҕэ бүгэн олорбуппут итиэннэ араас тэрээһиннэр биллибэт болдьоххо көһөрүллүбүттэрин да үрдүнэн, өрөспүүбүлүкэҕэ баараҕай суолталаах тутуулар үлэҕэ киирдилэр, бэлиэ түгэннэр буолан аастылар. Онон ыйдарынан наардаан бэлиэ түгэннэри ахтан-санаан ааһыаҕыҥ.
Тохсунньу
2020 сылга Кыайыы 75 сылын бэлиэтээтибит. Сыл саҕаланыыта Ил Дархан Айсен Николаев “Кыайыы-75” өрөспүүбүлүкэтээҕи пуондаҕа аан бастакынан 100 тыһыынча солкуобайы укпута уонна туһааннаах пуондаҕа өрөспүүбүлүкэ дьоно-сэргэтэ үбү угалларыгар ыҥырбыта.
Тохсунньу 12 күнүттэн «Тымныыны баһылааччылар» диэн бастакы эспэдииссийэ үлэтин саҕалаабыта. Бырайыак бастакы кыттааччыларынан блогердар Илья Воскресенскай, Павел Матвеев, хаартыскаҕа түһэрээччи Константин Чалабов, суруналыыс Наталия Белякова буолбуттара. Арассыыйа блогердара Дьааҥы уонна Өймөкөөн улуустарыттан хайалара тымныытын быһаараары, биэс хонук устата балааккаҕа хоно сылдьыбыттара, астарын бэйэлэрэ астанан, тыйыс усулуобуйа олоҕун билсибиттэрэ.
Олунньу
Саха сирин Бырабыыталыстыбата Өлүөнэни туоруур муостаны тутууга концессионнай сөбүлэһиигэ “Ростех” госкорпорацияны уонна “ВИС” бөлөҕү кытта илии баттаабыта.
Ил Дархан Айсен Николаев Саха сиригэр «Земскэй учуутал» бырагыраама үлэлиир бэрээдэгин уонна көмө бэриллэр ирдэбилин бигэргэтэр ыйаахха илии баттаабыта. 50 тыһыынчаҕа тиийэ нэһилиэнньэлээх куораттарга уонна тыа сиригэр көһөн үлэлии барар, 55-гэр диэри саастаах орто анал эбэтэр үрдүк үөрэхтээх учууталларга көмө оҥоһуллар буолбута.
Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай тыйаатырыгар “Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьытын” сүрэхтээбиттэрэ. “Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьыта” 15 туомнаах. Тылдьыт 9,5 тыһыынча сирэйдээх, 80-ча тыһыынча тыл киирбит. Сахалыы уонна нууччалыы быһаарыллар.
Олунньу 19 күнүгэр “Бүлүү” суол управлениета Бүлүү өрүһү туоруур муостаны бырайыактааһыҥҥа “Хотьковский мост” ААУо кытары судаарыстыбаннай хантараак түһэрсибитэ. Муоста былаан быһыытынан “Бүлүү” федеральнай суол 660 км Үөһээ Бүлүү аннынан тутуллуохтаах.
Кулун тутар
Кулун тутарга Саха сиригэр коронавирус дьаҥынан ыалдьыы бастакы түбэлтэтэ бэлиэтэммитэ. Тута ый бүтүүтэ Ил Дархан Айсен Николаев Дьокуускайга, Жатайга, Нерюнгрига, Мииринэйгэ хааччахтанан олоруу эрэсиимин биллэрбитэ.
Муус устар
Айсен Николаев муус устар 8 күнүнээҕи 1103 №-дээх ыйааҕынан 2024 сылга диэри кэмҥэ эрэгийиэн Арктикатааҕы зонатыгар өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бэлиитикэтин сүрүн хайысхаларын чопчулаабыта. Ол иһигэр “Арктика учуутала”, “Эдэр табаһыт” бырагыраамалар үлэҕэ киириилэрин.
Ыам ыйа
Күүтүүлээх-кэтэһиилээх Кыайыы 75 сылын өрөгөйдөөх күнүн тэрээһиннэрэ пандемиянан сибээстээн онлайн ыытыллыбыттара. Сэрии, тыыл бэтэрээннэрин эҕэрдэлээһин тиэргэннэрин таһыгар тэриллибитэ.
СӨ бырабыыталыстыбатыгар уларыйыылар тахсыбыттара. Кирилл Бычков бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы эбээһинэһин толорооччунан, Үүнэр көлүөнэ пуондатын салайааччынан үлэлии олорбут Сергей Местников бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы эбээһинэһин толорооччунан анаммыттара. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын салайааччы бастакы солбуйааччыта Павел Владимирович Иванов дуоһунаһыттан босхолонон Баай-дуол, сир сыһыаннаһыыларын миниистирин эбээһинэһин толорооччунан, СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирин эбээһинэһин толорооччунан Михаил Петрович Сивцев, Павел Кылатчанов тутуу миниистиринэн, Владимир Сивцев тырааныспар уонна суол хаһаайыстыбатын миниистиринэн анаммыттара.
Бэс ыйа
Өлүөхүмэ куоракка ыытыллыахтаах Олоҥхо ыһыаҕа кэлэр сылга, бэс ыйын 19-21 күннэригэр көһөрүллүбүтэ.
Арассыыйа күнүн көрсө өрөспүүбүлүкэ 30 нэһилиэнньэлээх пууна түргэн интэриниэккэ холбоммута.
От ыйа
Төрүт Сокуоҥҥа уларытыылары киллэриигэ от ыйын 1 күнүгэр Бүтүн Арассыыйатааҕы куоластааһын ыытыллыбыта. Саха сирин 671 тыһыынча быыбардааччытыттан 350 427 киһи (55,56%) куоластаабыт. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн “Конституцияҕа киирэр уларытыыларга сөбүлэһэбин” диэн 204 435 киһи (58,34%) куолаһын биэрбит.
Сангаар бөһүөлэгин буостатын начаалынньыга Афанасий Полятинскай икки сыллааҕыта суол-иис суох кэмигэр 350 км сатыы хааман 97 киилэ ыйааһыннаах суругу, хаһыаты аадырыстарынан тарҕаппытын дьоруойдуу быһыыга тэҥнээн, Арассыыйаҕа тиийэ биллибитэ. Буоста күнүгэр Арассыыйа Буостатын генеральнай дириэктэрэ Максим Акимов Афанасий Полятинскайга «Сыл бастыҥ киһитэ» диэн бэлиэни туттарбыта.
Балаҕан ыйа
Дьокуускай куоракка Билии күнүгэр Арктикатааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы оскуола аһыллыбыта. Манна өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан доҕурдаах оҕолор үөрэниэхтэрэ. 220 миэстэлээх оскуолаҕа 5-11-с кылаас оҕолоро үөрэниэхтэрэ. Ол эрээри, бастаан 7-с, 8-с, 10-с кылаас оҕолорун ылбыттар. Арктикатааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы оскуола (МАШ) кэнсиэпсийэтэ 2014 сыллаахха бигэргэммитэ. Тутуута 2016 сыллаахха Сэргэлээх шоссетын 12-с килэмиэтиригэр судаарыстыбаннай-чааһынай бииргэ үлэлэһии көрүҥүнэн саҕаламмыта.
Балаҕан ыйын 10 күнүгэр Нерюнгрига Инаглинскайдааҕы таас чоҕу хостуур шахта бастакы уочарата үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыллыбыта. Бу саҥа эбийиэк сылга 12 мөлүйүөн туонна чоҕу оҥорон таһаарар кыахтаах. Инаглинскайдааҕы таас чоҕу хостуур шахта уонна «Инаглинскайдааҕы» иккис баабырыка арыллыылара Арассыыйа таас чоҕу оҥорон таһаарыыга уонна экспорка аан дойду үрдүнэн үс бастыҥ ахсааныгар тахсарын ситиһиэҕэ. Билигин шахтаҕа 645 үлэһит баар.
Балаҕан ыйын 13 күнүгэр Дьокуускай куорат Гагаринскай уокуругар Култуура уонна аныгы ускуустуба киинэ аһыллыбыта. Ю.А. Гагарин аатынан урукку култуура дьиэтэ 1961 сыллаахха тутуллубута. 2016 сыллаахха дьиэ хаарбах туруктааҕын иһин көтүрбүттэрэ. Ол оннугар 5,2 тыһыынча кв миэтэрэ иэннээх үс этээстээх тупсаҕай көстүүлээх эбийиэк тутуллубута куорат олохтоохторун хараҕар тута быраҕыллар. Култуура уонна аныгы ускуустуба киинин 2017 сылтан «Газэнергомонтаж» тэрилтэ тутан саҕалаабыта.
«Тыгын Дархан» киинэ аан бастакытын балаҕан ыйын 25 күнүгэр Дьокуускайга Гагарин аатынан киинэ тыйаатырыгар көстүбүтэ. «Тыгын Дархан» киинэ СӨ бырабыыталыстыбатын сорудаҕынан, Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын көрсө уһуллубута. Киинэ сценарийын ааптардарынан Владимир Кузьмин, Никита Аржаков, режиссерунан Никита Аржаков, операторынан Юрий Бережнов, худуоһунньугунан Петр Бояркин, көстүүм худуоһунньугунан Дария Дмитриева буолаллар.
Режиссер Дмитрий Давыдов «Пугало» киинэтэ 31-с «Кинотавр» сүрүн бирииһин ылан, элбэх киһини соһутта. Иккис олус суолталаах бирииһи — Дондурей аатынан Арассыыйа киноведтарын уонна кириитиктэрин гильдиятын бирииһин эмиэ Саха сирин режиссера ылбыта. Ону таһынан, Эстрада тыйаатырын артыыската, этно-ырыаһыт Валентина Романова-Чыскыырай «Бастыҥ дьахтар оруола» бирииһи ылбыта.
Балаҕан ыйыгар аан бастакытын «Гам-Ковид-Вак» вакцина 42 дозата Саха сиригэр аҕалыллыбыта. Быһыыны бастакынан Дьокуускайга «кыһыл зонаҕа» үлэлиир мэдиссиинэ үлэһиттэрэ ылбыттара.
Алтынньы
«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах массыына суоллара” национальнай бырайыак иитинэн Кэбээйи — Дьокуускай өрөспүүбүлүкэтээҕи суолу тутуу түмүктэммитэ. Кэбээйилэр өр сылларга ыра санаа оҥостубут суоллара алтынньы 23 күнүгэр үлэҕэ киирбитэ. Суол оҥорооччулар суолу кытта Түгэнэ үрэҕи туоруур, Кэбээйини уонна Горнайы ситимниир 106 миэтэрэлээх муостаны туттулар.
Үөһээ Бүлүү уонна Ньурба оройуоннарын быысаһар сирдэригэр, “Бүлүү” федеральнай массыына суолун 702-с килэмиэтиригэр Түүкээн үрэҕи туоруур муоста тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Муостаны тутууга федеральнай бүддьүөттэн 2,5 миллиард солкуобай кэриҥэ көрүллүбүтэ. 2018 сыллаахха тутар үлэни “Хотьковский автомост” хампаанньа саҕалаабыта. Муоста уһуна 267 погоннай миэтэрэ.
Сэтинньи
Ил Түмэн дьокутааттара СӨ Ил Дархана Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ премьерин уонна Миниистирдэр кэбиниэттэрин чилиэннэрин кандидатураларын өйөөбүттэрэ. СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлинэн Андрей Тарасенко, бэрэссэдээтэли бастакы солбуйааччынан Кирилл Бычков, вице-премьердэринэн Сергей Местников уонна Михаил Никифоров итиэннэ баай-дуол, сир сыһыаннаһыыларын миниистиринэн Павел Иванов анаммыттара.
Дьокуускай куоракка «Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара» национальнай бырайыак иитинэн 23 килэмиэтир уһуннаах суол өрөмүөннэнэн туттарыллыбыта. Баараҕай суолталаах үлэҕэ уопсайа 1,573 миллиард солкуобай көрүллүбүтэ.
Ахсынньы
«Сбербаан» ПАУо Өлүөнэ муостатын бырайыагын олоххо киллэриигэ партнер буолбута. Баан 10 сыл болдьохтоон кирэдьиит биэриэхтээх.
Ахсынньы ортотугар Саха сиригэр коронавируһу утары 800 вакцина аҕалыллан, улуустарынан түҥэтиллибитэ. Быһыыны бастакынан мэдиссиинэ үлэһиттэрэ ылбыттара.
Ахсынньы 24 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ Анал этиитин оҥорбута. Ил Дархан Анал этиитигэр өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын сүрүн хайысхаларыгар тохтообута. Маны таһынан, Ил Дархан Айсен Николаев Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 2021 сылы Доруобуйа сылынан биллэрбитэ.
Аан дойдуга биллэр “Esquire” сурунаал 2020 сыл түмүгүнэн, Арассыыйа 15 бастыҥ киинэтин ааттаабыта. Бу испииһэккэ Саха сиригэр оҥоһуллубут икки киинэ киирдэ: «Пугало» уонна «Чёрный снег».
edersaas.ru