«Ас-үөл – 2017» дьаарбаҥка: Сыллата кэҥиир, көрүҥэ элбиир

Ааптар: 
26.09.2017
Бөлөххө киир:

Быйылгы «Ас-үөл – 2017» быыстапка-дьаарбаҥка балаҕан ыйын 22-24 күннэригэр Саха сирэ Россия састаабыгар киирбитэ 385, Саха сиригэр хортуоппуй үүннэриллэр буолбута 250, Тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин министиэристибэтин 95 сылларыгар ананна, икки сиринэн: ас-үөл өттө ырыынак иннинээҕи былаһааккаҕа, Хомсомуол болуоссатыгар, оттон племенной сүөһү уонна тиэхиньикэ быыстапката СГТХА ипподромугар тэрилиннэedersaas.ru

Ас, таҥас, күндү түүлээх, мүөт…

Нэдиэлэ устата ардаан баран, чэппиэртэн халлаан көнөн, анаабыт курдук ыраас, чаҕылхай күннэр турдулар. Айахха угар өттүгэр туох суоҕуй диэххэ эрэ сөп. Өрүс эҥэрдээхтэр оҕуруот аһа, алаас сирдээхтэр үрүҥ ас, арыы, отон, эт, Өлөөн, Кэбээйи сибиэһэй балык, Нерюнгри көтөр этэ, Алдан, Томпо тыс, түүлээх аҕалбыттар. Бөдөҥ хаһаайыстыбалары, улуустардааҕы астыыр-таҥастыыр кэпэрэтииптэри сэргэ бааһынай хаһаайыстыбалар, биирдиилээн ыаллар бааллар.

Быйылгы быыстапка-дьаарбаҥка уон тохсус төгүлүн ыытыллар. Сылын ахсын кыттааччы ахсаана элбээн иһэр. Мэлдьи кыттар Дьокуускай куорат, илин эҥээр, киин, Бүлүү эргин улуустарын сэргэ Өлөөн, Мииринэй хаһаайыстыбалара кэлбиттэр, урукку өттүгэр кытта илик Ленскэй улууһуттан “Батамай” ХЭУо үрүҥ ас арааһын аҕалбыт. «Таба», «Сардаана», «Сахабулт» хампаанньалар бородууксуйалара дьон болҕомтотун тартылар. Өлүөхүмэ сыыра, Өлөөн туустаах ньоҕоро, табатын этэ былдьаһыгынан бардылар. «Кэбээйи собото» ХЭУо асчыттара собо буһаран, дьону күндүлээтилэр. Мэктиэтигэр, түһүлгэ иһэ собо миинин сытынан дыргыйа түстэ. Кэбээйилэр дьаарбаҥкаҕа анаан икки туонна кэриҥэ балыгы аҕалбыттар.

Бородууксуйа көрүҥэ байытыллан, тупсарыллан иһэрэ харахха быраҕыллар. Ааспыт сылларга «Тымныы полюһа» ТХПК (Дьааҥы) убаһа этин ыыһыырын, таба төбөтүттэн салтиссон оҥорорун, Нерюнгритааҕы көтөр фабриката бройлер этин соҕотуопкалыырын, «Тирэх» ТХПК (Сунтаар) сир аһыттан сироп, барыанньа, «Түмэн» ТХПК (Дьокуускай к.) халбаһыы арааһын, өлөөннөр таба этиттэн отуттан тахса бүлүүдэни астыылларын аҕалан «сүрэхтээбиттэрэ». Быйыл аммалар, уус алданнар сыыры промышленнай таһымҥа астыыры баһылаабыттарын, Майа оскуолата, «Махтал» саха аһылыгын киинэ сир аһын, араас үүнээйини, кучуну, бэл, бэс иннэтин көөнньөрөн араас утаҕы, Ороссоллуода агро-оскуолата хортуоппуйунан чипсыны оҥороллорун көрдөрдүлэр. «Тумул» кэпэрэтиип (Мэҥэ-Хаҥалас) хомуйбут сэлиэһинэйин мэлийэн, бурдук оҥорон аҕалбыта бэркэ биһирэннэ.

Түргэнник ситэр салааҕа, хонуу куруппааскытын итиэннэ тигээйини иитиигэ, ылсааччы элбээбит. Нам улууһун Граф Биэрэгин бөһүөлэгин олохтооҕо, география билимин хандьыдаата Василий Лыткин 2016 с. «Саҥа саҕалыыр фермер» бырагырааманан ылбыт граныгар тирэҕирэн, 50 тигээйи ууһун иитэн, мүөт сүүрдэр эбит.

  

Тыа сирин оскуолалара үүнэр сүһүөх ыччаты сиргэ, үлэҕэ сыһыарар үлэлэригэр аграрнай хайысхалаах үөрэх кыһалара сүҥкэн кылааттарын киллэрэллэр. Быыстапкаҕа уон биир улуустан 28 агро-оскуола оҕуруот аһын уонна экзотическай үүнээйи эгэлгэтин тарданнар, көрбүтү эрэ сөхтөрдүлэр. Сиртэн үүнээйини ылыыга уонна сылгыны иитиигэ үлэлиир М.Турнин аатынан Тыараһа агро-оскуолата 22 көрүҥ оҕуруот аһын, 15 суол кэнсиэрбэни, убаһа этиттэн 12 араас бүлүүдэни астаан аҕалбыт!

      

Ипподромҥа: тиэхиньикэ, боруода сүөһү, кыыл

Субуотаҕа академия ипподромугар саҥа тиэхиньикэ, технология итиэннэ боруода сүөһү быыстапката тэрилиннэ. Төһө даҕаны тэйиччи буоллар, дьон син булан тиийбит, көрөөччү балачча мустубут.

«Туймаада-лизинг» Лизингэбэй хампаанньа уонна Руслан Федотов биирдэм тэрилтэтэ «МТЗ» тыраахтартан саҕалаан сири таҥастыырга, оттуурга туһаныллар тиэхиньикэни аҕалбыттар. Ким кэрэхсээбит сайаапка түһэрэн, талбытын тэрилин атыылаһан барар табыгастаах усулуобуйата тэриллибит.

Племенной хаһаайыстыбалар 27 ынах сүөһүнү, 25 сылгыны, аҕыс сибиинньэни, алта табаны уонна элбэх көтөрү аҕалбыттар. Олор күөннэригэр оҕолор хаартыскаҕа түһэн күннээтилэр. Соҕурууттан аҕалыллыбыт сүөһүлэр олохсуйан, элбиир кирбиини тутуспуттар. Хас да сыллааҕыта Чүүйэҕэ кэлбит 192 истиэп боруодата сүөһүлэр бастакы сылларыгар ыарахан соҕустук кыстаабыттарын ааҕааччылар билэллэрэ чахчы. Хаһаайыстыба муниципальнай бас билиигэ бэриллиэҕиттэн атаҕар турбут, сүөһүтүн ахсаана былырыын 335 эбит, быйыл 472, ол иһигэр ыанара 206 буолбут, сыл саҕаланыаҕыттан 375 т үүтү ыабыт.

Биир туспа кэрэхсэбили аукцион үөскэттэ. Хаһаайыстыбалар ынах, сылгы ылбыттарын таһынан биирдиилээн дьон идэһэ оҥосторго ыччат сүөһүнү сиэтэн бардылар.

Раиса Сибирякова, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0