Бөҕү туһаҕа таһаарар «Эко-партнер»

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Кэлиҥҥи сылларга Саха сиригэр урбаан араас көрүҥэ сайынна. Дьон сүрүннээн элбэх харчы хамсыыр эйгэтигэр сыста сатыыр. Дьиҥ уопсастыбаҕа туһаны аҕалар дьыаланан айылҕаны уонна тулалыыр эйгэни ыраастааһыны көрөбүн. Евгений Петров “Эко-партнер” айылҕаҕа, тулалыыр эйгэҕэ араас дьааттаах, дьоҥҥо-сэргэҕэ кутталы үөскэтэр бөҕү хомуйан көдьүүскэ таһаарар тэрилтэни тэринэн үлэлээбитэ номнуо аҕыс сыл буолла. Кини биһиэхэ үлэтин, бэйэтин санаатын үллэһиннэ, ыйытыктарбытыгар хоруйдаата.

  • Евгений, туох идэлээххиний?
  • Мин суоппар идэлээхпин. Урбаанынан дьарыктанан саҕалыам иннинэ 15 сыл устата улахан массыынанан хотугу улуустарга мал таһар этим. Кэлин, урбаан саҥа үөдүйэрин саҕана, доҕотторбунаан пенобетон оҥорор сыах арыммыппыт. Үлэбит түргэнник сайдыбыта. Пенобетон оҥоруутугар өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн биир бастыҥнар ахсааннарыгар киибиппит. Судаарыстыба да өйүүр этэ. Кэлин пенобетон матырыйаалын сыаната үрдээн, үлэбитин тохтоппуппут. Билигин айылҕаҕа, тулалыыр эйгэҕэ кутталы үөскэтэр бөҕү хомуйуунан дьарыктанабын.
  • Туох санааттан бөҕү хомуйар тэрилтэ арыммыккыный? Бастакы хардыын?
  • Бастаан доҕорум дьарыктанар этэ. Киниэхэ үлэм быыһыгар көмөлөһөр этим. Онтон өйдөөн көрбүтүм, бөҕү хомуйар тэрилтэ олох суох эбит. Элбэҕи толкуйдуу барбакка бөҕү хомуйан көдьүүскэ таһаарар тэрилтэ арынарга санаммытым. Санаатахха чэпчэки, оҥорор саҕана ыарахан эбит. Бастатан туран, балтараа сыл устата эккирэтиһэн, айылҕаҕа, тулалыыр эйгэҕэ кутталлаах бөҕү хомуйар, көдьүүскэ таһаарар көҥүлү ылбытым. Ол кэннэ, тимир сыбаалката буолбут сири бэйэм ааппар суруттаран, ыраастаан, үлэлиир усулуобуйа оҥорбутум. Форсаж диэн бөҕү уматар аппарааты атыылаһан, үлэбин саҕалаабытым. Саҕалыырбар харчым олох кырыымчык этэ. Кэргэним өйүүр, өйдүүр буолан, дьыалабын атаҕар туруорбутум. Билигин тэрилтэбэр 15 үлэһиттээхпин.
  • Айылҕаҕа, тулалыыр эйгэҕэ кутталлаах бөх диэн тугуй?
  • Биһиги тэрилтэбит бөх араас көрүҥүн хомуйар көҥүллээх. Бастакы кылаастаах кутталы үөскэтэр бөҕүнэн ртуть састааптаах бөх буолар. Сүрүннээн лаампалар, термометрдар буолаллар. Маны таһынан, пластигы, салаппааны, эрэһиинэни, хортуоҥканы көдьүүскэ таһаарабыт.Бөҕү хайдах көдьүүскэ таһаараҕытый?
  • Ртуть састааптаах лаампаны анал аппараат нөҥүө ыытан дьаатын тааһыттан араарабыт. Өстүөкүлэтин туһаҕа таһаарабыт. Ртуть аппараат иһигэр баар сиидэҕэ иҥэр. Сиидэни оҥорбут собуокка ыытабыт, ол оннугар саҥаны ыталлар. Пластигы уонна хортуоҥканы хомуйан сааһылыыбыт уонна Хабаровскайга ыытабыт. Онно пластигы уонна хортуоҥканы туһаҕа таһаараллар.
  • Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бөҕү иккистээн туһаҕа таһаарар сыах арыйыахпытын сөп дуо?
  • Арыйыахпытын сөп эрээри, Саха сирин дьонун ахсаана олус аҕыйах, эбиитин тый ыс тымныыга олорор буоламмыт оросхуот элбэх. Кыһын үлэлииргэ уоту, итиини элбэхтэ туһанар буоламмыт, элбэх харчыны төлүүбүт. Эбиитин, матырыйаал сыаната ыарахан, барыска тахсар гына сыананы туруорар, оҥорбут матырыйаалгын атыылыыр ыарахан буолар. Атыылаһар киһи, тэрилтэ да аҕыйах.
  • Саха сиригэр бөх элбээһинин кыһалҕата төһө сытыытык турарый?
  • Сытыытык турбат. Атын эрэгийиэннэргэ холоотоххо, биһиги бөхпүт аҕыйах. Бырамыысалыннас, оҥорон таһаарыы сайдыылаах куораттарыгар бөх элбэх, кирдэрэ дьааттаах. Сорох куораттарга таҥаска сыстыбыт кир сатаан сууйуллубат. Саха сиригэр сыбаалка элбэх диир киһи дьиҥнээх сыбаалканы көрбөтөх. Атын эрэгийиэннэргэ тыһыынчанан гектар иэннээх сыбаалкалар бааллар. Мин санаабар, Саха сиригэр бырамыысалыннас, оҥорон таһаарыы сайыннаҕына айылҕабыт сатарыаҕа. Олохтоох нэһилиэнньэ бөҕө тыһыынча куубунан ааҕыллар буоллаҕына, көмүс хостуур тэрилтэ бөҕө мөлүйүөн куубунан ааҕыллар. Төһө да улахан харчы оонньоотор, былыр-былыргаттан биһигини айылҕабыт иитэр-аһатар. Айылҕабыт туһугар киирсэр тустаахпыт.Бөҕү көдьүүскэ таһаарар көҥүлү ылар ыарахан дуо?
  • Ыарахан буолбатах. Ороскуоттаах. Көҥүл ыларгар ирдэбилгэ эппиэттиир тэриллээх буолуохтааххын. Ити тэриллэр барыта ыарахан сыаналаахтар. Мин быйыл бэһис көҥүлбүн ыларга докумуон туттардым.
  • Тэрилтэн үлэһиттэригэр туох социальнай өҥөнү оҥороҕунуй?
  • Күһүн аайы кэллэктииппэр оҕуруот аһын атыылаһалларыгар үп көрөбүн. Сылга биирдэ ынах, сылгы этин, балык атыылаһан кэллэктииппэр үллэрэбин. Хас биирдии тэрилтэ салайааччыта үлэһиттэрин туһугар кыһаллар буоллаҕына үлэ таһаарыылаах буолар.
  • Саҥа саҕалаан эрэр урбаанньыттарга туох сүбэни биэриэн этэй?
  • Тиэхиньикэҕэ улахан болҕомтону ууруохха наада. Эргэ эмэҕирбит тиэхиньикэни чэпчэки сыанаҕа ылыах оннугар саҥаны ылбыт көнө. Эргэ тиэхиньикэ алдьан да алдьан буоллаҕына үп, бириэмэ баранар уонна үлэ тохтуур. Бэйэм эппинэн-хааммынан билбит киһи быһыытынан этэбин. Бөҕү көдьүүскэ таһаарыы эйгэтигэр үлэлиэн баҕалаах дьон уопуттаах дьону кытта сүбэлэһиҥ, Саха өрөспүүбүлүкэтин Олох-дьаһах уонна хомунаалынай хаһаайыстыба министиэристибэтин кытта кэккэ үлэлэһиҥ!
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0