edersaas.ru сайтка «Юрист сүбэтэ» рубриканы «үлэлиир». Манна юрист Лиза Эверстова дьон мунаахсыйар боппуруостарыгар, тиэмэлэригэр сөптөөх хоруйу биэрэр.
— Күндү ааҕаччым, эйигин кэлбит Саҥа дьылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин. Баҕарабын кытаанах доруобуйаны уонна олоххутугар дьолу-соргуну!
Ил Дархан 2018 сылы Саха сиригэр Дьарыктаах буолуу сылынан биллэрбитэ. Онон бүгүҥҥү ыстатыйам бу тиэмэҕэ ананар.
Үлэтэ суох хаалбыт, үлэтиттэн уурайбыт, үөрэҕин саҥа бүтэрбит киһи ханна барар, кимиэхэ тиийэр? Хас биирдии улууска дьарыктаах буолуу киинэ баар. Бастатан туран, онно тиийэн учуокка туруохха уонна үлэ көрдүөххэ наада. Аан маҥнай киһи үөрэҕэр уонна уопутугар сөптөөх вакансиялары ыйан-кэрдэн биэрэллэр. Онтон үлэ булуоххутугар диэри пособие төлөнөр. Пособие кээмэйэ 1190 солк. саҕалаан 7 тыһ. солк. диэри буолар. Ол суума киһи төһө хамнастааҕыттан тутулуктаах. Аны туран аҥардас Дьарыктаах буолуу киинигэр эрэ эрэнэн баран сылдьымаҥ, бэйэҕит эмиэ сүүрэн-көтөн сөптөөх үлэтэ көрдөнүҥ. Онуоха интернет ситимэ, мобильнай сыһыарыылар көмө буолаллар. Саамай биллэллэр – “Якт.ру работа” уонна “Хх.ру.” Ону таһынан үлэ көрдүүргүт туһунан төһө кыалларынан элбэх киһиэхэ этиэххитин, биллэриэххитин наада.
Бэйэҕитигэр сөптөөх үлэни булбатаххытына, Дьарыктаах буолуу киинин нөҥүө атын идэҕэ үөрэниэххитин сөп.
Үлэ көрдөнөн баран, сорох дьон бэйэ дьыалатын тэрийэргэ сананар. Саха сиригэр онуоха сыһыаннаах араас программа үлэлиир. Холобур, Дьарыктаах буолуу киинэ урбаанньыт буолуон баҕалаахтарга уонна ол кииҥҥэ учуокка турар дьоҥҥо анаан куонкурус ыытар. Кыйыылаахтар судаарыстыбаттан 150 тыһ.солк. кээмэйдээх көмөнү ылар кыахтаналлар. Куонкуруска кыттааччылар:
1) Дьарыктаах буолуу киинигэр учуокка туруохтаахтар;
2) Урбаанньыт буолар кыахтаахтарын бэрэбиэркэлиир тест толороллор уонна “Урбаанньыт” үөрэҕэр үөрэнэллэр;
3) Урбаан былаанын бэлэмнииллэр уонна хамыыһыйа иннигэр көмүскүүллэр;
4) Куонкуруска кыайдахтарына, Дьарыктаах буолуу киинин кытта дуогабар туһэрсэллэр уонна тэрилтэлэрин нолуок уорганыгар регистрациялыыллар. Онно бэриллибит харчыларын 6 ый иһигэр туһаныахтаахтар уонна отчуоттуохтаахтар.
Бэйэ дьыалатын арынар дьоҥҥо анаан өрөспүүбүлүкэҕэ Бизнес-инкубатордар көмө оҥороллор. Ол курдук, саҥа саҕалаан эрэр урбаанньыкка чэпчэки сыанаҕа үлэлиир сир биэрэллэр. Тэрилтэ сайдарыгар, киһи атаҕар турарыгар сөптөөх эйгэ оҥоһуллар. Ол курдук, Бизнес-инкубаторга хос, компьютер, принтер, остуол, олоппос бэриллэр. Бизнес-инкубаторга киирэр туһугар эмиэ куонкурус ааһыахтааххыт. Туһааннаах докумуоннары бэлэмниэххэ уонна бизнес-былаан суруйуохха наада.
Элбэх оҕолоох ыалларга уонна соҕотох олорор кыаммат дьоҥҥо СӨ Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтэ эмиэ көмөлөһөр. Бэйэ дьыалатын тэринэргэ анаан социальнай контракт түһэрсэн, 110 тыһ. солк. саҕалаан 150 тыһ. солк. диэри суумалаах көмө оҥоһуллар. Бу өҥөнү туһанар инниттэн анал докумуоннары туттарыахтааххыт уонна бизнес-былаан бэлэмниэхтээххит.
Дьарыктаах буолуҥ, судаарыстыба өҥөлөрүнэн табыгастаахтык туһаныҥ!
Юрист Лиза, edersaas.ru