Ырыа холбообут ыала

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр ааттаах-суоллаах саха эстрадатын икки чаҕылхай сулуһа, айар куттаах дьон күннээҕи олохторо, санаалара-оноолоро, кинилэри туох долгутара ааҕааччыларбытын, биллэн турар, интэриэһиргэтэрэ чахчы.

edersaas.ru


СӨ үтүөлээх артыыһа Александр Бурнашову кытта кини олоҕун аргыһа, оҕолорун  ийэтэ, тапталлаах кэргэнэ СӨ үтүөлээх артыыһа Владлена Бурнашова-Сахаайа күннээҕи олоҕун-дьаһаҕын, айар үлэтин эйгэтин туһунан сэһэргэһэбит.

  • Бастакы көрсүһүү — «Туймаадаҕа»

 — Александр, эн Владленаны хаһан, ханна аан бастаан көрбүккүнүй?

— Сэттэлээхпэр. «Туймаада» маҕаһыыҥҥа. Кини онно үстээх быһыылааҕа.

— ?…

— Соһуйума, доҕоор. Оонньоон эппэппин, кырдьык. Владлена аҕата Пал Палыч, култуура үтүөлээх үлэһитэ, маҕаһыыҥҥа мин ийэбин соһуччу көрсө түһээт, биир дойдулаахтар быһыытынан, үөрэ-көтө кэпсэппиттэрэ. Оччолорго иккиэммитин төрөппүттэрбит сиэтэ сылдьар кырачааннар этибит. Онно аҕата кыыһын диэки көрө туран: «Бу мин улахан оҕом», — диэн билиһиннэрбитэ. Дьоммут кэпсэтэр кэмнэригэр биһиги бэйэ-бэйэбитин, оҕо-оҕо курдук, сонурҕаабыттыы көрсөн турбуппут. Мин ол түгэни өйдөөн хаалбыппын. Владлена, биллэн турар, өйдөөбөт.

Сахаайаны иккис өйдөөн көрүүм – кэнсиэргэ Николай Донскойдуун ыллыы турара. Онтон «маннык ырыаһыт тахсан эрэр» диэн иһиллэн барбыта. 90-с сыллар саҥаларыгар ыччат ортотугар Владлена ырыалара «бум» буолбуттара. Онтон Аркадий Алексеев иккис «профессиональнай» дэнэр бөлөҕөр киирэн, Галина Шахурдина, Герман Степанов буолан гостуруолларынан сылдьан, улуустарга кэнсиэрдиир этибит. «Эдэр саас» хаһыат шоуларыгар айар бөлөх састаабыгар сылдьан, ордук чугастык билсибиппит. Бары ыччат дьон буолан, олохпутугар сырдык чаҕыл күлүмнүүрэ, иннибитигэр туох эрэ алыптаах түгэн күүтэрэ…

  • Кини тулата барыта чаҕылхай

— Сахаайа хайдах хаһаайканый?

— Тас көстүүтүн курдук, кини тула бары барыта чаҕылхай, сырдык, ыраас. Дьиэбит ис барааныттан саҕалаан, аспыт остуолга тупсаҕайдык ууруллуутугар тиийэ, нууччалыы эттэххэ, «изысканнай».  Мин буһарарым курдук миин, соккуой буолбатах. Астыыр аһа кытта — туспа айар үлэ.

— Тыый… Аны сыанаҕа мап-мааны Сахаайа, сайылыкка тахсан, ынах ыыр. Сайын аайы инстаграма пиэрмэ олоҕо буолар дии.

Дьэ, ол баар. Биһиги иккиэн сайылык, пиэрмэ оҕолоро буоллахпыт. Онон ынаҕы да ыыбыт, сүөһүнү да көрөбүт-истэбит. Табаҕаҕа дьиэлээхпит. Онно от ыйын саҥатыттан  атырдьах ыйын бүтэһигэр диэри оҕолорбутун кытта  тахсан сайылыыбыт. Мин оҕо сылдьан эдьиийбэр көмөлөһөн 25-тии ынаҕы ыырым.

— Тыаҕа тахсан дойдугут салгынынан сайа тыынан, күүс-уох, эниэргийэ ылар буоллаххыт?

— Оннук. Айар үлэлээх дьон харах далыгар сылдьартан сылайарбыт ханна барыай? Биһиги да дьон-дьон курдук буоллахпыт. Дьиэбитигэр-уоппутугар араас кыһалҕалар да баар буолааччылар, кирэдьииттээхпит. Сирдээҕи олохтоох дьоммут.

  • Сан Саныч — убайын эрэллээх илиитигэр

 — Соторутааҕыта «Тэтим» араадьыйаҕа быһа эпииргэ тахсаргытыгар, «уолаттаргыт айар куттаахтар дуо?» диэн ыйыппыттара. Онно Ганяҕыт сыанаҕа чугаһаабатын, хата, Сан Саныч ырыаны интэриэһиргээн эрэрин бэлиэтээбиккит.

— Улахан уолбутун өйдүөххэ сөп. Олох кыратыттан артыыс төрөппүттэрдээх буолан, гримеркаҕа да утуйар, тыйаатыр сыанатын кэтэҕэр да күнүн барыыр оҕо этэ буоллаҕа. Аны санаатахха, эрдэттэн биһиги эйгэбит олоҕун «амсайан», сүрэҕэр астарбыт. Улаханнык эппэппит эрээри, хата, кыра уол сэргэх, муусуканы ылынар курдук.

— Дьон барыта бырааһынньыктыыр кэмигэр — эһиги үлэҕит үгэнэ. Бу кэмҥэ олох ураты тэтимҥэ киирэргит буолуо?

— Биһиги эрэ буолуо дуо, култуура уонна айар үлэ эйгэтин кытта ыкса сибээстээх дьон, кырдьык да, ураты тэтимҥэ киирэбит. Күммүт эрэсиимэ чааһыттан мүнүүтэтигэр диэри тутуһуллар кэмнэрдээх буолааччы. Оччоҕо иккитин туолаары сылдьар Сан Саныч уон түөртээх Гаврил эрэллээх илиитигэр киирэр. Онон оҕобут быраатын көрөн-истэн абырыыр аҕай.

— Оттон Дьахтар күнэ Сахаайаҕа хайдах ааһарый? Дьахтар, тапталлаах кэргэн, күн-күбэй ийэ быһыытынан?

— Дьылыттан көрөн араас бэлэҕи бэлэхтиибит. Арыт, тугу эрэ ылыныан баҕара сылдьара туолбатаҕын, баар гынан үөрдэбит. Сороҕор сарсыардаттан таптыыр бүлүүдэтин астаан соһутабыт. Уонна, биллэн турар, хаһан да умнуллубат болҕомто – кини сөбүлүүр роза сибэккитэ. Артыыс киһиэхэ айар үлэтин аргыһа – сибэкки. Онон көрөөччү уонна дьиэ кэргэн сибэккилэрэ бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэр ураты тыыннаах, күндү буоллахтара.

  • Сахаайа былаачыйата – кини эйгэтэ

— Эһиги иккиэн кэнсиэрдээбэтэххит ыраатта. Эн – 50 сааскын туолар үбүлүөйгүн, Сахаайа айар үлэтин 25 сылын улахан сыанаҕа бэлиэтээн тураҕыт. 

— Сахаайа репертуара олус киэҥ. Айар кэнсиэригэр онтон аҥаара эрэ киирбитэ. Үгүс ырыа ылламматаҕа. Өссө кэнсиэрдиирин билэр буолан, онно «хаһааммыта». Онон кулун тутар 9 күнүгэр  саҥа ырыалар сүрэхтэммиттэрэ. Мин бэйэм сонун нүөмэрим эмиэ үгүс этэ. Дьэ, онон көрөөччү дуоһуйар ис хоһоонноох дьоро киэһэтин бэлэхтээбиппит.

— Көстүүмнэргит эмиэ чаҕылхай, оһуобай этилэр.

— Сахаайа сценическэй көстүүмүгэр олус улахан болҕомтону уурар. Кэтиллибит былаачыйаны улахан сыанаҕа хаһан да иккистээн кэтэн тахсыбат. Кини модельердары кытта олус ирдэбиллээхтик үлэлэһэр буолан, кэнсиэрдиир былаачыйата, ырыатын тэҥэ, олох ымпыгар-чымпыгар диэри толкуйданааччы.

— Оччотугар Сахаайа сыаналаах былаачыйатынан дьиэтин иһэ толору буолуо?

— Ол аата, «итиччэ элбэх сценическэй көстүүмүн хайдах харайарый?» диэн ыйытаары гынаргын сэрэйдим. Биһиги Табаҕаҕа дьиэлээхпит диэн кэпсээтим дии. Онно ууран туруорабыт. Кэнсиэрдээбит былаачыйаларын кимиэхэ да биэрбэппит. Бу барыта – улахан ырыаһыт айар үлэтин сорҕото, кини тыынар салгына, эйгэтэ. Хаһан эрэ улахан үбүлүөйүгэр быыстапкалыаҕа. Онно дьон «бу ити ырыаны ыллаабыт былаачыйата», «маны били ырыаны ыллаабытыгар кэппитэ» диэн өйдөөн кэлиэхтэрэ.

 — Оттон эн солбуллубат кылабачыгас көстүүмҥүн кэппитинэн тахсыбытыҥ…

— Ити кылабачыгас көстүүм – мин оҕо сааһым ыра санаатын туолуута. Тыа оҕото мааны таҥастаах артыыстары көрө-көрө, хаһан эрэ мин эмиэ итинник күлүмүрдүү сылдьар көстүүмү кэтэн тахсан, сыанаҕа ытыс тыаһын хомуйуом диэн ыра санаа оҥосторум. Ол баҕа санаам туолан, кылабачыгас көстүүммүн хайаан да кэттэхпинэ табыллар.

  • Ытыс тыаһа араастаах

— Ытыс тыаһа диэбиккэ дылы, ырыаһыт көрөөччү биһирэбилин араас уратытын  ытыс тыаһыттан эндэппэккэ билэрэ буолуо дии?

— Дьэ, ити баҕас биллэр суол. Тыа сирин уонна киин куорат көрөөччүлэрин ытыстарын тыаһын энэргиэтикэтэ атын-атын. Аны банкекка, үбүлүөйгэ, урууга ырыаһыкка махтанар ытыс тыаһа эмиэ олох ураты. Ытыс тыаһа көрөөччү ис айылгытын, дууһатын арыйар. Ол ону ырыаһыт бэйэтэ, нууччалыы эттэххэ, «расшифровкалыыр».

— Ытыс тыаһын кэнниттэн артыыска өссө биир күндү тыл – гостуруол…

— Оо, этимэ даҕаны! Бэлиэтээн көрбүккүт буолуо, артыыс улахан кэнсиэри оҥороот, хайаан да улуустарынан гостуруоллуу барар. Ити аата, кини айар үлэтигэр сонун сүүрээни тобулаары, тыа сирин дьонуттан күүс-уох, эниэргийэ ыла барар. Биһиги, саха эстрадатын артыыстара, бары тыаттан төрүттээх дьоммут. Ол иһин нэһилиэктэринэн сылдьан, дьону-сэргэни кытта көрсөн, кинилэр ытыстарын тыаһыттан күүс ылан, айар үлэбитигэр кынаттанан кэлэбит.

… Саха эстрадатын чаҕылхай сулустара, өрөспүүбүлүкэ үтүөлээх артыыстара, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Бочуоттаах гражданнара Александр уонна Владлена-Сахаайа Бурнашовтар айар үлэлэрин саамай үгэнэ. Кинилэр сулустаах чаастара хас сыанаҕа таҕыстахтарын аайы күлүмүрдүү умайар. 

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыскалар: Бурнашовтар дьиэ кэргэн архыыптарыттан

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0