Былыргы дьыллар мындааларыттан, урукку дьыллар уорҕаларыттан өбүгэлэрбит илдьэ кэлбит олоҥхолорун ыал маанылаах дьиэтигэр истэр буолбуппут номнуо үтүө үгэскэ кубулуйда.
edersaas.ru
“Арчы Дьиэтэ” духуобунас киинин уус-уран салайааччыта, алгысчыт, СӨ култууратын туйгуна Борис Михайлов-Айылҕан “Ыалга олоҥхолооһун” бырайыагын 2010 сылтан олоххо киллэрбитэ. Быйыл Олоҥхо дэкээдэтин чэрчитинэн, олоҥхону Дьокуускай куорат 17 №-дээх оскуолатын саха тылын учуутала, социальнай педагог Вера Гоголева саҥа дьиэтигэр оллоонноон олорон иһиттибит.
Алаһа дьиэ хаһаайката Вера Романовна ыалдьыттарын көрсөрүгэр, олоҥхо бэйэтэ туһунан иччилээх, эйгэлээх буоларынан, аал уотун аһатта, дьоно-сэргэтэ этэҥҥэ буолалларыгар көрдөстө уонна сахалыы алгыһын анаата.
Бүгүн Мэҥэ Хаҥалас улууһун Хаатылыма сэлиэнньэтиттэн төрүттээх, Мэҥэ Хаҥалас улууһун бочуоттаах олохтооҕо, сыана бэтэрээнэ Гаврил Спиридонов-Хаатылыма Хабырыыһа олоҥхоһут, ырыаһыт, ССРС суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ Николай Степанов-Ноорой “Буурҕа хара аттаах Улдьаа боотур” диэн олоҥхотун толордо.
“Кэнники кэмнэргэ олоҥхоһуттары кытары чугастык билсэн, кырдьаҕастары кытары алтыстым. Николай Степанов-Ноорой төрөөбүтэ 110 сылын бэлиэтиир үбүлүөйдээх ыһыахха сылдьыбытым, онтон ыла олоҥхоҕо ис дууһабынан ылларан, кини олоҥхотун толорон көрөр баҕа санаам күүһүрэн барбыта (үгүс олоҥхоһуттар сырса сылдьан истэр чопчу биир олоҥхоһуттаах уонна олоҥхолуур идэҕэ уһуйар учууталлаах буолаллар — ааптар). “Ыалга олоҥхолооһун” курдук саҥа сүүрээни сэҥээрэн, олоҥхолото ыҥырбыттарыгар үөрүүнү кытта сөбүлэһэн, бүгүн эһиэхэ кэлэн олоробун. Былыр өбүгэлэрбит кыһыҥҥы буор муосталаах балаҕаҥҥа, сайын сайылык ыалларын кэрийэ сылдьан олоҥхолууллара. Саха эпоһын толоруу уһун дьарыгы эрэйэр. Олоҥхону барытын билэбин, сатыыбын диир кыаҕым суох. Мин санаабар, олоҥхо биир ис хоһоонноох, сүрүннээн, биир дьоруойдардаах буолуохтаах”, — диэн санаатын үллэһиннэ.
“Ыалга олоҥхолооһун” бырайыак ааптара Борис Михайлов-Айылҕан бэлиэтээн эппитинэн, олоҥхону сэргэ, кутурук салайар ырыа диэн баар буолар эбит. Ол үгэһи тутуһан, олоҥхоһут Гаврил Васильевич дэгэрэҥ ырыалары толорон, истээччилэри сыыйа-баайа олоҥхо эйгэтиттэн таһаарда, бүгүҥҥү киэһэни баай ис хоһоонноото.
“Ыалга олоҥхолооһун” бырайыак дьон-сэргэ сэҥээриитин ылан, бырайыагы чурапчылар, уус алданнар, таатталар, бүлүүлэр, намнар уо.д.а. эмиэ үтүө үгэскэ кубулуппуттара кэрэхсэбиллээх. Үтүө үгэс батыһааччылаах диэн манныгы этэн эрдэхтэрэ.
Оттон быйылгы олоҥхону истии биир уратылаах уонна соһуччу үөрүүлээх буолла. Ол курдук, Саха сиригэр кэлэ сылдьар түүр учуонайдара бэйэлэрин баҕа өттүлэринэн ыалга олоҥхону истэ кэллилэр. Ол курдук, Турция хас да университетын, ол иһигэр Гази университетын, бэрэпиэссэрэ, наука дуоктара, 22 монография уонна 1000-тан тахса научнай ыстатыйалар ааптардара Метин Эргун кэргэниниин ыалдьыттаатылар.
Борис Михайлов: “Ыалга олоҥхолооһун” диэн бырайыагым олоҥхо дьиҥ эйгэтигэр — сэҥээрэн истэр дьонноох-сэргэлээх ыалга олохсуйан, үгэс көрүҥэр төннүү буолар. Оччотугар дьиҥнээх олоҥхобут эйгэтигэр киирэн ылабыт», — диэн, олоҥхоһут Гаврил Спиридоновка уонна иэримэ дьиэ хаһаайката Вера Гоголеваҕа Махтал суруктары туттарда.
ГАВРИЛ СПИРИДОНОВ түөрт уонча сыл тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар: биригэдьииринэн, управляющайынан, инженер-мэхээнньигинэн үлэлээбитэ.
Улууска Култуура эстафетатыгар куруук көхтөөхтүк кыттан, сахалыы норуот ырыаларын ыллаан, дьон сэҥээриитин ылара. Биир дойдулааҕа Аркадий Новиков хас да киинэтигэр (сүрүн дьоруойдары эмиэ оонньообута), кэлин “Сахафильм” хампаанньа “Судаарыстыба оҕолоро” киинэтигэр уһуллубута.
Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран, олоҥхонон дьарыктаммыта уонча сыл буолла. Билигин “Арчы Дьиэтэ” духуобунай кииҥҥэ үлэлиир.
ОЛОҤХО МЭЛДЬИ
БААР БУОЛЛУН!
Метин Эргун:
— Мин саха олоҥхотун олус сэргии иһиттим. Бэйэм Тиит Захаровы уонна Чокуур Гаврильевы көмөлөһүннэрэн, Петр Оготоев “Элэс Боотур” олоҥхотун түүр тылыгар тылбаастаабытым. Ону сэргэ, Иннокентий Пухов саха героическай олоҥхотугар, Николай Емельянов норуоту көмүскээччилэр тустарынан олоҥхо сюжеттарыгар монографияларын тылбаастаан, бэчээккэ таһаарбытым, Турцияҕа атыыланаллар. Олоҥхо туһунан ыстатыйалары суруйабын.
Кэргэним Аал Луук мас туһунан наукаҕа туспа үлэлээх, монографиятыгар эмиэ бэлиэтээһиннэрдээх.
Олоҥхоһут Гаврил Васильевич Аал Луук маһы ойуччу тутан хоһуйбутун тылбаасчытым Людмила Егорова көмөтүнэн иһиттим уонна видеоҕа уһуллубут.
Бүгүн ыҥырыылаах ыалдьыт буолан олорон, 2 тыһыынча сыл анараа өттүгэр арахсыбыт биир төрүттээх уруулуу дьон көрсүһэр үөрүүлээх түгэннэрин үтүө бэлиэтин курдук ылынан, кэргэмминиин олус долгуйдубут. Биһиги түүр төрүттээх өбүгэлэрбит сыдьааннара буоллахпыт. Эһиги өбүгэлэргит хоту диэки, биһиэннэрэ соҕуруу диэки баран олохсуйбуттар. Онон, аныгы сайдыылаах үйэҕэ иккистээн көрсөн олорорбутугар эһиэхэ махтанабын.
Олоҥхо мэлдьи баар буоллун!
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru
Дария ЧАХОВА
хаартыскаҕа түһэриилэрэ.