Өрөспүүбүлүкэбитигэр ыал билиҥҥи туругун, статистическай дааннайдарын туһанан, ааҕааччы болҕомтотугар таһаарабыт.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, www.edersaas.ru
2010 сыллаах Бүтүн Арассыыйатааҕы биэрэпис түмүгүнэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 259 035 ыал баар эбит. Ол иһигэр 123 736 оҕолоох пааралар, 67944 аҥаардас ийэлэр, 8308 аҥаардас аҕалар, 59047 оҕото суох ыаллар. Ол аата 76 тыһыынча аҥаардас төрөппүттээх дьиэ кэргэн, 59 тыһыынча оҕото суох ыал баар эбит.
Киһини толкуйдатар чахчылар… Бу ааспыт 6-7 сыл иһигэр балаһыанньа улаханнык уларыйа охсубатаҕа буолуо диэн сабаҕалыахха сөп.
Оттон ааспыт сылга балаһыанньа хайдаҕый?
Өрөспүүбүлүкэҕэ баар (2016 сылга):
465 700 эр киһи (48,5%),
494 000 дьахтар (51,5%) .
Ааспыт 2016 сылга:
6297 саҥа ыал баар буолбут.
4162 ыал арахсыбыт.
15604 оҕо төрөөбүт,
321 оҕону иитэ ылбыттар.
4625 киһини аҕа буоларын быһаарбыттар.
652 оҕо төрөппүтүн бырааба быһыллыбыт.
2014 сылы кытта тэҥнээтэххэ,
төрөөһүн — 2 тыһыынча кэриҥэ киһинэн,
өлүү — 200 киһинэн,
ыал буолуу — 1600 киһинэн,
арахсыы 330 киһинэн аҕыйаабыт.
Ол аата, икки сыллааҕыта көрдөрүү бары өттүнэн үрдүк буоллаҕына, билигин намтааһын буолан эрэрэ бэлиэтэнэр.
Билиҥҥи дьиэ кэргэн бэлиитикэтин чэрчитинэн, болҕомто ордук элбэх оҕолоох ыалларга ууруллар. Кинилэргэ элбэх чэпчэтиилэр бааллар, анал бырагыраамалар үлэлииллэр. Ол сөп. Ол эрээри 76 тыһыынча толорута суох ыал, ийэтэ-аҕата суох оҕолор үксүгэр туох да анал көмөҕө тиксибэккэ хаалаллар. Тоҕо диэтэххэ, төрөппүт тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн үрдүк хамнастаах буоллаҕына, туох да чэпчэтиигэ хапсыбат, босуобуйа да ылбат. Оннооҕор оҕо оскуолаҕа социальнай чэпчэтиинэн босхо аһааччылар испииһэктэриттэн туоратыллар (кыаммат ыалга киирсибэт). Төттөрүтүн, үлэлээбэт, иһэр-аһыыр дьон кыаммат аатыран, араас чэпчэтиилэринэн, босуобуйанан туһаналлар.
Оттон эһиги туох дии саныыгыт, сөптөөх бэлиитикэ ыытыллар дуу, уларытыы киллэрэргэ уолдьаста дуу?
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, www.edersaas.ru